Συνέντευξη στο Μανώλη Καλαντζή
O Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης μιλάει για πρώτη φορά για τα όσα συνέβησαν στις φυλακές το τελευταίο διάστημα και τον έβαλαν στο μάτι του κυκλώνα. Αναλαμβάνει το μερίδιο της πολιτικής ευθύνης που του αναλογεί και παραδέχεται πως ένας πολιτικός όταν βρίσκεται στην αντιπολίτευση επιδεικνύει μεγαλύτερη αυστηρότητα από όταν βρίσκεται στην κυβέρνηση. Ξεκαθαρίζει πως οι έρευνες περιστατικών με ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενδεχομένως να οδηγήσουν στην ανάγκη ελέγχου του Γ. Τρυφωνίδη και άλλα μέλη του προσωπικού των φυλακών. Ο κ. Νικολάου παραδέχεται επίσης ότι γίνεται έρευνα και για ατασθαλίες και συγκάλυψη τους και σύντομα όλα τα μέλη του προσωπικού των φυλακών θα κληθούν να δικαιολογήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Δεν διστάζει να μιλήσει για σοβαρές υποθέσεις όπως βιασμό κατάδικου και θάνατο από ναρκωτικά στις φυλακές, που δεν διερευνήθηκαν. Ξεκαθαρίζει ακόμα πως η αστυνομία δεν κάνει παρακολουθήσεις τηλεφώνων και απαριθμεί τα νομοσχέδια που έχει προωθήσει το υπουργείο του και αφορούν τις ποινικές ευθύνες του Προέδρου της Δημοκρατίας και των υπουργών αλλά και το σύνολο των θεμάτων που βρίσκονται στο πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Πιο αυστηρός ως αντιπολίτευση
Η έννοια της πολιτικής ευθιξίας διαφέρει για την εκάστοτε αντιπολίτευση και κυβέρνηση;
Αναφέρεστε στις δηλώσεις μου, όταν ο ΔΗΣΥ ήταν στην αντιπολίτευση, όταν ζήτησα την παραίτηση του κ. Χρυσοστομίδη λόγω της απόδρασης ενός καταδίκου. Υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ εκείνης της περίπτωσης και των πρόσφατων, τραγικών, περιπτώσεων στις φυλακές. Παρ' όλα αυτά δεν διστάζω να παραδεχθώ ότι όταν είσαι στην αντιπολίτευση, επιδεικνύεις αυξημένη αυστηρότητα. Ως πολιτικός προϊστάμενος σε ένα υπουργείο, αναμφίβολα ο εκάστοτε υπουργός έχει την πολιτική ευθύνη για όλα όσα διαδραματίζονται στον τομέα αρμοδιότητας του. Πάντοτε αξιολογώ την προσωπική μου ευθύνη με αυστηρότητα, τόσο γιατί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με εμπιστεύτηκε να υπηρετήσω την Κυβέρνηση του, όσο και γιατί ο κυπριακός λαός αναμένει λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα, όπως ευθύνη είναι και η ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης στο χώρο των φυλακών. Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης όμως δεν συνεπάγεται απαραίτητα και την υποβολή παραίτησης. Αν ισχύσει αυτό το αξίωμα, τότε - για να μιλήσω για την περίπτωση του δικού μου υπουργείου - ένας άνθρωπος του υποκόσμου, για παράδειγμα, μπορεί να υποκινήσει ένα επεισόδιο στις φυλακές για να εκβιάσει την παραίτηση του υπουργού.
Θεωρείτε πως ήταν άνευ αντικειμένου η θέση των κομμάτων αντιπολίτευσης για παραίτηση σας;
Πιστεύω ότι οι χρονικές συμπτώσεις των αυτοκτονιών και της κακοποίησης του νεαρού κατάδικου δημιούργησαν για μερικές μέρες ένα έντονα φορτισμένο κλίμα, το οποίο δεν επέτρεψε ούτε τον ήπιο πολιτικό διάλογο, ούτε το να ακουστούν όλες οι ενέργειες που έγιναν για τις φυλακές στον ένα σχεδόν χρόνο που είμαι στο υπουργείο. Με την εκτόνωση της κατάστασης πιστεύω ότι όλοι πιο νηφάλια μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι, τα τραγικά περιστατικά στις φυλακές δεν ήταν προϊόν είτε ενεργειών είτε παραλήψεων αυτής της κυβέρνησης, αλλά των διαχρονικά άλυτων και ογκούμενων προβλημάτων στο σωφρονιστικό ίδρυμα. Αν και έλαβα πολύ σοβαρά υπόψη την ασκηθείσα κριτική, από οπουδήποτε και αν προερχόταν, εντούτοις θεώρησα ότι η κατάσταση που επικρατούσε στις φυλακές, επέβαλλε την λήψη άμεσων μέτρων που θα είχαν επίδραση στη συγκράτηση και αντιμετώπιση της. Γι αυτό, προτίμησα να αποφύγω τις οποιεσδήποτε συζητήσεις και αντιπαραθέσεις, και να στρωθώ στη δουλεία για να δοθούν λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα, που βρέθηκαν αντιμέτωπες με νοοτροπίες παρωχημένων εποχών.
Γίνατε δέκτης δυσαρέσκειας από μέλη ή στελέχη του κόμματος σας;
Έγινα δέκτης καλόπιστης και καλοδεχούμενης κριτικής, την οποία άκουσα και από την οποία έμαθα, γιατί κανείς δεν μπορούσε να ήταν ευτυχής με την κατάσταση που επικρατούσε στις φυλακές, και συνέβαλε δραστικά στην αντιμετώπιση της κατάστασης.
Πιστεύετε ότι έχετε την ευθύνη ή μέρος της ευθύνης για τις αυτοκτονίες στις φυλακές;
Όπως είπα και προηγουμένως, έχω την πολιτική ευθύνη για όλα όσα συμβαίνουν στον υπουργείο του οποίου είμαι ο πολιτικός προϊστάμενος. Έχω την ευθύνη - και την αναλαμβάνω - γιατί κάποια από τα μέτρα που είχαμε εξαγγείλει για τις φυλακές δεν υλοποιήθηκαν ή υλοποιήθηκαν καθυστερημένα. Από την επόμενη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων μου ζήτησα την εφαρμογή μιας σειρά μέτρων, την εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδίου που καταρτίστηκε με την βοήθεια ειδικών – εμπειρογνωμόνων, τα οποία δυστυχώς βρέθηκαν αντιμέτωπα με κρυμμένες νοοτροπίες και αντιλήψεις που καλλιεργήθηκαν λόγω της εγκατάλειψης του χώρου και οι οποίες επιβάρυναν την κατάσταση στις φυλακές. Από την άλλη, όσο τραγικό κι αν ακούγεται, δεν είναι πολλά που μπορεί να κάνει κάποιος για να αποτρέψει έναν συνάνθρωπο του, ο οποίος είναι αποφασισμένος να θέσει τέρμα στη ζωή του. Και όπως γνωρίζετε πολύ καλά κύριε Καλατζή, δυστυχώς οι αυτοκτονίες προκαλούν μιμητισμό. Γι' αυτό κι εσείς στα μέσα ενημέρωσης τηρείτε τον κώδικα δεοντολογίας και δεν δημοσιοποιείτε θανάτους λόγω αυτοκτονίας, για να αποτρέψετε το μιμητισμό αυτό.
Βαρίδι οι νοοτροπίες
Γιατί τα μέτρα που εφαρμόζονται τώρα δεν εφαρμόστηκαν νωρίτερα στις φυλακές;
Η προσπάθεια αλλαγής στις φυλακές άρχισε από πολύ νωρίς, όταν την επομένη ημέρα που ανέλαβα τα καθήκοντα μου, συνάντησα τον Αν. Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών και του υπέβαλα κατάλογο 49 θεματικών, για τα οποία ζήτησα ενημέρωση και έδωσα οδηγίες για την προώθηση και υλοποίηση τους.
Τι προνοούσαν αυτές οι θεματικές;
Αναφέρων ενδεικτικά την επαναλειτουργία του Συμβουλίου Αποφυλάκισης, το οποίο ήταν ανενεργό για χρόνια, ο υπερπληθυσμός των φυλακών και οι συνθήκες κράτησης τους, η επίσπευση της λειτουργίας της πτέρυγας των νεαρών, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και παραμονής τους, όπως είναι η βελτίωση των χώρων υγιεινής, η παροχή φαγητού ικανοποιητικού σε ποιοτικά και ποσοτικά, η απρόσκοπτη παραχώρηση ρεύματος και νερού που να εξυπηρετεί ικανοποιητικά τις ανάγκες των φυλακισμένων, η εφαρμογή των ανοιχτών επισκέψεων αντί των κλειστών που εφαρμόζονταν για χρόνια, η αύξηση του χρόνου τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον έξω κόσμο και άλλα.
Που αποδίδετε την καθυστέρηση στην υλοποίηση;
Δυστυχώς οι φυλακές είχαν εγκαταλειφθεί για χρόνια και αυτό αποτέλεσε βαρίδι στην υλοποίηση τους. Η έκρηξη των προβλημάτων στις φυλακές συνέτεινε σημαντικά στην άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση τους, αφού ευαισθητοποίησε υπηρεσίες, φορείς και ανθρώπους που αντιμετώπιζαν με απαξίωση τον χώρο και τους κατάδικους που ζούσαν σ’ αυτό. Υπηρεσίες προθυμοποιήθηκαν και ανταποκρίθηκαν για την επίλυση διαχρονικών προβλημάτων, όπως είναι η ιατρική και ψυχιατρική στήριξη των φυλακισμένων, η θεραπεία στο κέντρο ψυχικής υγείας στην Αθαλάσσα, η ανακαίνιση των κτιρίων που προορίζονταν για την λειτουργία του Κέντρου Υγείας, άλλοι αρμόδιοι ή επικριτές υπέδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και συνεργασία στην επίλυση τους, ενώ με την αλλαγή της Διεύθυνσης των φυλακών δόθηκαν άμεσες λύσεις σε προβλήματα που επιβάρυναν ουσιαστικά την παραμονή και διαβίωση των φυλακισμένων. Για τους ίδιους λόγους κάποιοι αντιλήφθηκαν ότι οι νοοτροπίες και αντιλήψεις του πρόσφατου παρελθόντος δεν γίνονται ανεχτές και η υποχρέωση συμμόρφωσης με τις υποδείξεις της Επιτρόπου Διοικήσεως δεν επιδέχεται οποιεσδήποτε αναστολές, ότι δεν πρέπει να επιδεικνύεται οποιαδήποτε ανοχή σε πράξεις όπως το υποχρεωτικό ξύρισμα και κούρεμα, η επιλεκτική παραχώρηση δικαιωμάτων και η γκετοποίηση των φυλακισμένων, η κακοποίηση και κακομεταχείριση των φυλακισμένων από όπου και αν προέρχεται.
Δεν είναι στο απυρόβλητο ο Γ. Τρυφωνίδης
Μπορείτε να ξεκαθαρίσετε τη δήλωση που κάνατε ότι ο κ. Τρυφωνίδης δεν ερευνάται για τίποτα;
Η δήλωση μου ότι εναντίον του κυρίου Τρυφωνίδη δεν διερευνάται τίποτε προσωπικά, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να γίνουν οποιεσδήποτε έρευνες για ζητήματα που αφορούν και τον κ. Τρυφωνίδη, ειδικότερα αν προκύψουν από τις εκκρεμούσες έρευνες που αφορούν σοβαρά ζητήματα που δυνατό να φτάσουν μέχρι και την διεύθυνση των Φυλακών. Επισημαίνω ότι εκκρεμούν διάφορες ποινικές έρευνες, όπως αυτές που σχετίζονται με τα περιστατικά στις 15 Αυγούστου και τους ξυλοδαρμούς φυλακισμένων, τις καταγγελίες για βασανισμούς στη πτέρυγα 4, τις απόπειρες αυτοκτονίας και τις αυτοκτονίες, τον βιασμό του νεαρού αλλοδαπού, όπως επίσης και έρευνες που προκύπτουν από τις εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως ως Αρχής κατά των Βασανιστηρίων, και την γενικότερη κατάσταση που επικρατούσε στις Φυλακές. Σίγουρα για τα όσα έχουν συμβεί δεν φέρουν ευθύνη μόνο οι πέντε απλοί δεσμοφύλακες, ούτε οι δέκα που βρίσκονται σε διαθεσιμότητα, αλλά όσοι για τους οποίους θα προκύψουν στοιχεία μέσα από τις διεξαγόμενες έρευνες.
Συνεργασία με ιδιώτες
Τι μέτρα λαμβάνετε για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης;
Δυστυχώς τόσο οι κτιριακές εγκαταστάσεις των Φυλακών όσο και η κατάσταση που επικρατεί δεν προσφέρονται, όσο και αν προσπαθήσει κάποιος να τις βελτιώσει, για την εξυπηρέτηση των αναγκών ενός σύγχρονου σωφρονιστικού συστήματος. Επιβάλλεται λοιπόν να αναζητήσουμε πιο δραστικές λύσεις και ως προσφερόμενη λύση είναι η ανέγερση νέων φυλακών, με την μέθοδο συνεργασίας του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, και το οποίο εντάσσεται στα έργα προτεραιότητας του Υπουργείου.
Είναι θέμα μόνο κτηρίων;
Σημαντικός είναι και ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας, η οποία βασίζεται σε παλιές νοοτροπίες και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή νέων αντιλήψεων. Για το σκοπό αυτό, από τον περασμένο Ιούνιο, έχει ανατεθεί σε επιστημονική ομάδα ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας, των κανονισμών και των κανόνων λειτουργίας των φυλακών, έργο που αναμένεται να συμπληρωθεί μέχρι τον προσεχή Μάιο. Υπό τις παρούσες συνθήκες, επιδιώξαμε την εφαρμογή σειρά μέτρων που θα βελτιώσουν τις συνθήκες κράτησης, όπως είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος του υπερπληθυσμού με τις αποφυλακίσεις συγκεκριμένων κατηγοριών φυλακισμένων και κυρίως αλλοδαπών που προτίθενται να επαναπατρισθούν στις χώρες προέλευσης τους, την ενθάρρυνση άλλων να μεταφερθούν στις χώρες τους για να εκτίσουν το υπόλοιπο της ποινής τους. Δίδουμε έμφαση στη ψυχαγωγία των φυλακισμένων με την παραχώρηση ηλεκτρονικών παιχνιδιών, DVD, την αξιοποίηση του χώρου του θεάτρου, την δημιουργία πρόσθετων χώρων εκγύμνασης σε όλες τις πτέρυγες των φυλακών, και στην επιμόρφωση τους παραχωρώντας στους φυλακισμένους την δυνατότητα να αποκτήσουν πιστοποιητικό φοίτησης σε Εσπερινό Σχολείο και αύξησης των δεξιοτήτων και γνώσεων τους.
Το προσωπικό των φυλακών και η εκπαίδευση του δεν σχετίζεται με τις συνθήκες κράτησης;
Βεβαίως. Εφαρμόζεται πλέον πρόγραμμα επιμόρφωσης και εκπαίδευσης των δεσμοφυλάκων και αξιωματικών σε θέματα ασφάλειας, προσέγγισης, σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ψυχολογίας, επικοινωνίας, διοίκησης αφού διαπιστώσαμε ότι για χρόνια δεν είχαν τύχει οποιασδήποτε εκπαίδευσης. Ζητήσαμε την ετοιμασία σχεδίων διαχείρισης κρίσεων που δυνατό να προκύψουν στο χώρο των φυλακών. Δώσαμε το μήνυμα σε όλους, δεσμοφύλακες και αξιωματικούς ότι θα εφαρμοστεί ίση μεταχείριση, αξιοκρατία και χρηστή διοίκηση, χωρίς διακρίσεις, καθώς επίσης πρόγραμμα εναλλαξιμότητας. Προχωρούμε στην αναδιοργάνωση των υπηρεσιών των φυλακών με σκοπό να ενισχυθεί η ασφάλεια στις πτέρυγες και η επικοινωνία με τους κρατούμενους.
Γραφιάδες και "ασθενείς"
Οι πληροφορίες μας λένε ότι πολλοί δεσμοφύλακες βρίσκονται σχεδόν μόνιμα σε γραφεία, και την ίδια στιγμή γίνεται λόγος για έλλειψη προσωπικού.
Από τους 420 δεσμοφύλακες που υπηρετούν στις Φυλακές οι 115 βρίσκονται στα γραφεία, ένας υπερβολικός αριθμός που πρέπει να μειωθεί σημαντικά, ενώ ένας μεγάλος αριθμός βρίσκεται σε άδειες ασθενείας για πολύ μακρά χρονικά διαστήματα. Όλες αυτές οι περιπτώσεις πρέπει να εξεταστούν μια προς μια και όσοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους νομίζω δεν είναι αναγκαίο να παραμείνουν στο χώρο των φυλακών.
Πού βρίσκεται η προσπάθεια για αναζήτηση νέου Διευθυντή Φυλακών;
Δυστυχώς το πρόβλημα αυτό προκάλεσε γενικότερα προβλήματα λειτουργίας των Φυλακών. Για πέντε χρόνια λειτουργούν με Αν. Διευθυντή είτε γιατί καθυστερούσε η εκδίκαση της έφεσης είτε γιατί βόλευε κάποιους που δεν ήθελαν να έρθουν αντιμέτωποι με την ανάγκη επιλογής νέου Διευθυντή Φυλακών. Προτεραιότητα μας είναι η επιλογή ενός μόνιμου Διευθυντή, αντί αναπληρωτή, ο οποίος να έχει την ευθύνη να εφαρμόσει διαχρονικό πρόγραμμα και στρατηγική στις φυλακές, και αυτό θα επιτευχθεί με την άμεση εκδίκαση της έφεσης που έχει οριστεί τέλος Φεβρουαρίου, και την προκήρυξη της θέσης, για επιλογή ενός Διευθυντή με εμπειρίες και γνώσεις στη διαχείριση φυλακών και την λειτουργία σωστού σωφρονιστικού συστήματος.
Κίνητρα για αποτοξίνωση
Προτίθεστε να δώσετε κίνητρα σε κατάδικους για απεξάρτηση από τα ναρκωτικά;
Η λειτουργία κλειστού προγράμματος απεξάρτησης των χρηστών ναρκωτικών στις φυλακές αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Η παραχώρηση κινήτρων εντάσσεται στα πλαίσια υλοποίησης ενός αποτελεσματικού προγράμματος και με τη βοήθεια της επιστημονικής ομάδας, εξετάζουμε το ενδεχόμενο παραχώρησης κινήτρων με σκοπό να βοηθήσουν τους φυλακισμένους να συμμετάσχουν στα προγράμματα απεξάρτησης. Προχωρούμε στην διαμόρφωση κατάλληλου χώρου εφαρμογής ενός προγράμματος απεξάρτησης, το οποίο καλείται να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες των φυλακών, αφού το 60% των φυλακισμένων είναι χρήστες ναρκωτικών, και τα κίνητρα θα αποτελέσουν σημαντικό κίνητρο αξιοποιήσεις της. Μεταξύ των κινήτρων εξετάζεται η παραχώρηση διαφόρων κινήτρων στους φυλακισμένους που θα συμπληρώσουν το πρόγραμμα με επιτυχία, όπως είναι το κίνητρο να ενταχθούν σε ειδικά προγράμματα επανένταξης στην κοινωνία, να αποτελεί κριτήριο για πρόωρη αποφυλάκιση ή απόδοση χάριτος.
Πότε θα ομαλοποιηθεί η λειτουργία του Συμβουλίου επ’ αδεία αποφυλάκισης;
Μπορώ να πω ότι από τον περασμένο Μάιο που διορίστηκε Συμβούλιο αυτό λειτουργεί απρόσκοπτα. Συνέρχεται κάθε εβδομάδα και εξετάζει τις αιτήσεις αποφυλάκισης ισοβιτών και βαρυποινιτών. Προσπαθούμε να ενισχύσουμε το έργο του και να διευκολύνουμε την εξέταση των διαφόρων αιτήσεων, με τη παραχώρηση κατάλληλου χώρου εντός του χώρου των φυλακών ώστε να διευκολύνονται στις συνεντεύξεις των φυλακισμένων και την χωρίς καθυστέρηση προώθηση των αιτήσεων που εκκρεμούν ενώπιον τους. Μας ανησυχεί ο μεγάλος αριθμός των αιτήσεων και αναμένουμε ότι με τις επιχειρούμενες αλλαγές θα επιταχυνθεί η διαδικασία εξέτασης τους.
Έρευνες για ατασθαλίες
Διεξάγεται κάποια έρευνα για οικονομικές ατασθαλίες στις φυλακές;
Η διαφάνεια και η πάταξη της διαφθοράς αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης και καθολική απαίτηση της πολιτείας, γι αυτό οι έρευνες διεξάγονται σε δύο επίπεδα, σε προσωπικό και σε διοικητικό. Σύντομα θα κληθούν στελέχη των φυλακών να καταθέσουν δηλώσεις περιουσίας για να δικαιολογήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία με βάση τα έσοδά τους. Επίσης ερευνούνται καταγγελίες αναφορικά με διαδικασίες προσφορών και ειδικότερα τα στοιχεία των υποθέσεων που σχετίζονται με προσφορές ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο οι έρευνες θα επεκταθούν σε θέματα ποινικών ή πειθαρχικών ευθυνών. Κάποιοι άρχισαν να αντιλαμβάνονται στο χώρο των φυλακών ότι η προγενέστερη κατάσταση όπου επικρατούσε η σιωπή, το βόλεμα και ανοχή έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Όπως έχω δηλώσει δεν πρόκειται να ανεχτώ τις διακρίσεις μεταξύ του προσωπικού των φυλακών και ούτε τη συνέχιση μιας κατάσταση που ήθελε κάποιους να ευνοούνται σε σημείο που καλύπτονταν και οικονομικές ατασθαλίες. Με την εναλλαξιμότητα στο προσωπικό και την εφαρμογής της χρηστής διοίκησης, θα αναμένω ότι θα εξαλειφθούν οι λόγοι της σιωπής και της συγκάλυψης και ότι το ίδιο το προσωπικό θα σταθεί ανάχωμα σε μια κατάσταση που την διέκρινε η ανοχή.
Πτέρυγα 4: Κολαστήριο κακοποίησης
Γίνεται έρευνα για καταγγελίες κρατουμένων για βασανιστήρια στη πτέρυγα 4.
Η πτέρυγα αυτή αποτελεί τον χώρο απομόνωσης των κρατουμένων και χρησιμοποιείται για σκοπούς τιμωρίας. Δυστυχώς σε ορισμένες περιπτώσεις η πτέρυγα χρησιμοποιήθηκε για σκοπούς κακομεταχείρισης και κακοποίησης φυλακισμένων, όπως ο φυλακισμένος που κρατήθηκε στην πτέρυγα 4 για δυόμισι χρόνια και που δεν συγκίνησε κανένα από τους αρμόδιους, παρά μόνο όταν ασκήθηκαν οι απαιτούμενες διώξεις εναντίον της Δημοκρατίας. Το γεγονός ότι δεν γίνονταν έρευνες επέτρεπε στη Διεύθυνση των φυλακών να συνεχίζει αυτού του είδους τη συμπεριφορά. Υπάρχουν υποψίες ότι ο χώρος απομόνωσης χρησιμοποιείτο και ως χώρος βασανιστηρίων. Έτσι συμπεριφορές που έχουν καταγγελθεί διερευνούνται και γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν και να απονεμηθούν οι ευθύνες σε κάθε υπεύθυνο. Απαίτησή μας είναι η ισότιμη και με χωρίς διακρίσεις μεταχείριση των φυλακισμένων, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, και που θα στοχεύει την ανθρώπινη προσέγγιση.
Συνάντησα αντιδράσεις
Βρισκόσαστε σχεδόν ένα χρόνο στο Υπουργείο και δεν έχετε κάνει αλλαγές στο πλαίσιο της εναλλαξιμότητας στις διευθύνσεις και στις διοικήσεις της αστυνομίας. Τι είναι αυτό που σας αποτρέπει;
Στο πλαίσιο του προγράμματος διακυβέρνησης προχωρήσαμε στην αναδιοργάνωση της Αστυνομίας, με σκοπό την ενίσχυση της επιχειρησιακής δυνατότητας της αστυνομίας. Στην αρχή υπήρξαν αντιδράσεις, κυρίως από την ηγεσία της Αστυνομίας, οι οποίες ανατράπηκαν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της μελέτης των εμπειρογνωμόνων και την αποδοχή της από τους διευθυντές των Αστυνομικών Διευθύνσεων. Η αναδιοργάνωση βρίσκεται σε μια εξελικτική πορεία υλοποίησης από τις Διευθύνσεις, τις Μονάδες, τα Τμήματα και Υπηρεσίες, με συμπτύξεις γραφείων και υπηρεσιών, την ενίσχυση των αστυνομικών της πρώτης γραμμής και η οποία αναμένεται να συμπληρωθεί μέχρι και τον επόμενο μήνα. Προχωρούμε σε σημαντικές αλλαγές που σχετίζονται με την διοίκηση των διευθύνσεων, των μονάδων και τμημάτων στην Αστυνομία, την σωστή αξιοποίηση του προσωπικού με σκοπό να βελτιώσουμε τις δυνατότητες απόδοσης και ανταπόκρισης της Αστυνομίας στις κύριες αποστολές της, που είναι η πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και η ασφάλεια του πολίτη.
Σε παλαιότερη συνέντευξη μας είχατε αναφερθεί σε κατάργηση κάποιων τμημάτων της αστυνομίας όπως η ΔΕΠ (αδιάφθοροι). Γιατί δεν προχωρήσατε;
Πράγματι έχω μιλήσει για αυτό το θέμα, η υλοποίηση του οποίου προωθείται στο πλαίσιο της επιχειρούμενης αναδιοργάνωσης και συνένωσης - σύμπτυξης τμημάτων της Αστυνομίας. Με στόχο την κατάργηση τμημάτων και υπηρεσιών που έχουν τις ίδιες ευθύνες, την καλύτερη και αποδοτικότερη λειτουργία της Αστυνομίας θα αναμένεται η σύμπτυξη της Υπηρεσίας Επιθεώρησης και Ελέγχου με τη ΔΕΠ, της Διεύθυνσης Οικονομικών με την Διεύθυνση Διαχείρισης Υλικού και Εφοδίων, της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος με τη Διεύθυνση Δικανικής Εξέτασης Τεκμηρίων και άλλων που περιλαμβάνονται στη μελέτη αναδιοργάνωσης. Επιπρόσθετα στα πλαίσια αναδιοργάνωσης της Δημόσιας Υπηρεσίας τα ζητήματα που αφορούν τη διερεύνηση εσωτερικών υποθέσεων, επαγγελματικά πρότυπα, διαφθορά, απόδοσης, εντάσσονται στα πλαίσια της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για τη δημιουργία Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου σε κάθε υπουργείο που θα αναφέρονται κατευθείαν στον Υπουργό. Έχουμε προχωρήσει στη σύσταση Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου για σκοπούς ελέγχου του Υπουργείου και των Φυλακών και αναμένεται η σύσταση αντίστοιχης Υπηρεσίας που θα λειτουργήσει στα πλαίσια της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για την Αστυνομία με τη συμπλήρωση της αναδιοργάνωσης.
Συστάσεις προς αρχηγό
Προφανώς η ηγεσία της αστυνομίας ελέγχεται από τον υπουργό δικαιοσύνης. Γιατί δεν εφαρμόζεται αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε σχέση με υποθέσεις αστυνομικών που έχουν δικαιωθεί;
Ως πολιτικός προϊστάμενος της Αστυνομίας έχω την ευθύνη υλοποίησης του Προγράμματος Διακυβέρνησης και σύμφωνα με τον νόμο έχω την ευθύνη ελέγχου της εφαρμογής της νομοθεσίας. Στα πλαίσια αυτά, έχω προβεί σε διάφορες υποδείξεις, και οδηγίες προς την Αστυνομία, όπως είναι η υποχρέωση συμμόρφωσης με τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου και της Επιτρόπου Διοικήσεως, η υλοποίηση των στρατηγικών στόχων του Προγράμματος Διακυβέρνησης και ειδικότερα η εφαρμογή κανόνων χρηστής διοίκησης, αξιοκρατικής και ισόνομης μεταχείρισης του προσωπικού και υπέβαλα γραπτά υπομνήματα προς την ηγεσία της Αστυνομίας για διάφορα θέματα που θα πρέπει να την απασχολήσουν στα πλαίσια αποτελεσματικής ανταπόκρισης στην επιζητούμενη ασφάλεια. Δυστυχώς δεν μπορώ να δηλώσω ικανοποιημένος με την ανταπόκρισή, διαπιστώνω την ύπαρξη ολιγωρίας και σε κάποιες περιπτώσεις άρνησης, σε σημείο που είμαι υποχρεωμένος να επανέρχομαι πολλές φορές επί του ιδίου θέματος. Για παράδειγμα, η άρνηση συμμόρφωσης με αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όχι μόνο υποχρέωσαν πολλά από τα μέλη να καταφύγουν δύο και τρεις φορές ενώπιον της δικαιοσύνης, κάτι το οποίο επισημαίνεται σε αποφάσεις του δικαστηρίου, γεγονός που απασχολεί τόσο το Υπουργείο όσο και την Νομική Υπηρεσία.
Αληθεύουν οι πληροφορίες για τις τεταμένες σχέσεις σας με την ηγεσία της αστυνομίας; Αν ναι που βρίσκεται το πρόβλημα;
Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω μαζί σας. Στα μέσα ενημέρωσης υπάρχει η τάση να μεταφράζονται διαφωνίες ή διαφορετικές προσεγγίσεις σε υπηρεσιακά θέματα, σε προσωπικές κόντρες. Αυτό είναι λάθος και δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις. Τα θέματα δεν είναι προσωπικά, αλλά πολιτικά και υπηρεσιακά. Οι σχέσεις μου ήταν πάντοτε σχέσεις συνεργασίας πολιτικού προϊσταμένου προς την ηγεσία της Αστυνομίας. Στα πλαίσια αυτά έχω κατά καιρούς υποβάλει γραπτά υπομνήματα ή οδηγίες και άσκησα ελέγχους με σκοπό την σωστή εφαρμογή του προγράμματος διακυβέρνησης και τη σωστή αξιοποίηση της αστυνομίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών ασφάλειας της κοινωνίας και της πολιτείας. Προτεραιότητα της Κυβέρνησης είναι η ασφάλεια του πολίτη και η αποτελεσματική δράση κατά του εγκλήματος, γι αυτό δόθηκαν ρητές οδηγίες για την δίωξη του ηλεκτρονικού εγκλήματος, την πρόληψη και καταστολή των κλοπών και διαρρήξεων, ζήτησα τη βελτίωση των σχέσεων της αστυνομίας με τον πολίτη, την προώθηση του νέου μοντέλου κοινοτικής αστυνόμευσης, τις πεζές περιπολίες, την αύξηση της παρουσίας της αστυνομίας κοντά στον πολίτη, την αύξηση της επιχειρησιακής της δραστηριότητας, την αναθεώρηση της επικοινωνιακής της πολιτικής και άλλων στόχων και δράσεων που περιλαμβάνονται ρητά στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης και τα οποία επιμένω ότι θα πρέπει να τεθούν στις άμεσες προτεραιότητες της Αστυνομίας. Οφείλουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής και η αντιμετώπιση κάθε μορφής δράσης του οργανωμένου εγκλήματος πρέπει να γίνει συστηματικά και επίμονα σε όλα τα επίπεδα και σε κάθε μορφή δράσης του.
Στα πλαίσια αυτά έχω επιδιώξει την άμεση εφαρμογή του Προγράμματος και υπέδειξα με την απαιτούμενη αυστηρότητα, γιατί θεωρώ ότι τα περιθώρια χαλάρωσης και καθυστέρησης έχουν στενέψει ασφυκτικά, την ανάγκη για αποφασιστική δράση κατά του οργανωμένου και σοβαρού εγκλήματος. Γιατί μόνο αν κερδηθεί η εμπιστοσύνη του πολίτη, η Αστυνομία θα μπορέσει να γίνει αποτελεσματική σε όλα τα επίπεδα των δραστηριοτήτων και ευθυνών της. Επιπρόσθετα με αυστηρότητα και επιμονή, ανέδειξα την ανάγκη συμφιλίωσης των αστυνομικών με τον πολίτη, γι αυτό άνοιξα παράθυρο επικοινωνίας με τον πολίτη και χειρίστηκα από το γραφείο μου πέραν από 1000 καταγγελίες πολιτών.
Έχετε διαπιστώσει κρούσματα διαφθοράς στην αστυνομία; Πως τα αντιμετωπίζετε;
Έχουν διαπιστωθεί κρούσματα διαφθοράς για τα οποία η Κυβέρνηση δεν πρόκειται να επιδείξει οποιαδήποτε ανοχή, έστω και αν αυτά είναι περιορισμένα. Όλα ανεξαιρέτως τα περιστατικά διερευνούνται, άλλα εξετάζονται ποινικά και πειθαρχικά, για κάποια δε από αυτά οι έρευνες βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο δηλαδή αναμένεται να καταχωρηθούν τα κατηγορητήρια στο δικαστήριο. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, γίνονται οι αναγκαίες υποδείξεις με σκοπό την προστασία των μελών της Αστυνομίας. Σημασία έχει ότι ως κυβέρνηση στέλνουμε ξεκάθαρο μήνυμα, ότι δεν θα επιδείξουμε ανοχή σε θέματα διαφθοράς και δεν παραμένουμε αδιάφοροι στις περιπτώσεις που υπάρχουν μόνο εύλογες και σαφείς υποδείξεις. Η προστασία των μελών της Αστυνομίας από πράξεις ή ενέργειες διαφθοράς αποτελεί υποχρέωση μας τόσο για την προστασία των Αστυνομικών όσο και για την αποτελεσματική λειτουργία της Αστυνομίας.
Σημαντικά νομοσχέδια
Ποια είναι τα σημαντικά νομοσχέδια που προωθήσατε;
Από το υπουργείο μας έχει προωθηθεί το μεγαλύτερο μέρος των νομοσχεδίων που έχουν εξαγγελθεί από τον ΠτΔ. Το μεγαλύτερο μέρος τους εκκρεμή για συζήτηση και ψήφιση ενώπιων της Βουλής, εκτός από 3 από τα είκοσι νομοσχέδια που βρίσκονται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο και ένα που εκκρεμή για επεξεργασία στο Υπουργείο στα πλαίσια συμπλήρωσης της απαιτούμενης διαβούλευσης.
Ποια θεωρείτε πιο σημαντικά ή νομοθετήματα προτεραιότητας;
Τα σημαντικότερα είναι οι ευθύνες των υπουργών και αξιωματούχων του κράτους, η ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν το πόθεν έσχες υπουργών, βουλευτών και ανεξάρτητων αξιωματούχων, τα θέματα εμπέδωσης της διαφάνειας και της χρηστής διοίκησης με την δημοσιοποίηση των πρακτικών και της αιτιολογίας των αποφάσεων συλλογικών οργάνων, τη υποχρεωτική διαβούλευση και συμμόρφωση με τις εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως, το νομοσχέδιο που αφορά τους υφυπουργούς και τα νομοσχέδια που σχετίζονται με τη συγκρότηση του διοικητικού δικαστηρίου. Στη Νομική Υπηρεσία εκκρεμούν για νομοτεχνικό έλεγχο τα νομοσχέδια για τη βουλευτική ασυλία, τις ποινικές ευθύνες του ΠτΔ και τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ενώ στο Υπουργείο εκκρεμεί ένα σημαντικό νομοσχέδιο που αφορά την πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα.
Αναμονή για προαγωγές
Θα καλυφθούν οι κενές θέσεις των βοηθών αρχηγών;
Τόσο οι θέσεις αυτές όσο και άλλες θέσεις στην αστυνομία, καθώς η συμπλήρωση αντίστοιχων κενών θέσεων, διευθυντών τμημάτων και άλλων υπηρεσιών, της δημόσιας υπηρεσίας, συζητούνται στα πλαίσια της γενικής αντιμετώπισης του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί με την παγιοποίηση των θέσεων. Στο Υπουργικό Συμβούλιο έχουμε εξετάσει τόσο τη δυνατότητα πλήρωσης των θέσεων Βοηθών Αρχηγών όσο και άλλων Διευθυντικών θέσεων στη Δημόσια Υπηρεσία και κρίθηκε ότι θα ήταν προτιμότερο να αναμένουμε την έγκριση της νομοθεσίας που εκκρεμή ενώπιον της Βουλής και αφορά τις προαγωγές χωρίς την παραχώρηση της προβλεπόμενης αύξησης. Το όλο ζήτημα αναμένεται να εξεταστεί στα πλαίσια της αναμενόμενης νομοθεσίας και σε περίπτωση που οι ανάγκες το διαφοροποιούν από την γενικότερη πολιτική, μπορεί να διαφοροποιηθεί μόνο με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Πολλές έρευνες, λίγες δίκες
Είσαστε ικανοποιημένος από την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος;
Από την ανάληψη των καθηκόντων μου έχω δώσει ρητές οδηγίες για αποτελεσματική δράση κατά του εγκλήματος, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι στο παρελθόν η αστυνομία δεν έδειξε έντονη δραστηριότητα ενάντια σε εγκληματικές ενέργειες όπως την παράνομη λειτουργία καζίνο, τον ηλεκτρονικό τζόγο, τα παράνομα γραφεία ασφάλειας και την είσπραξη χρημάτων δια απειλών. Στα πρώτα στάδια ζήτησα να γίνουν από την αστυνομία ανάλογα σχέδια δράσης και σε συντονισμό με τους ουλαμούς προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε τις ενέργειες αυτές για να αποδυναμωθεί το οργανωμένο έγκλημα. Για πρώτη φορά εκπονήθηκαν σχέδια δράσης και έγιναν συστηματικές επιχειρήσεις κατά των πιο διαδεδομένων δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος όπως είναι ο ηλεκτρονικός τζόγος, τα παράνομα καζίνο και οι ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας.
Σε τι αριθμούς μεταφράζονται αυτές οι ενέργειες;
Αν και από τον Μάιο μέχρι το τέλος του 2013, ο αριθμός επιχειρήσεων ήταν πενταπλάσιος σε σχέση με ολόκληρο το 2012, εν τούτοις δεν είμαι ικανοποιημένος αφού μόνο 30 από τις 300 υποθέσεις έχουν καταχωρηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης και δεν δόθηκε το μήνυμα της μηδενικής ανοχής, Γι αυτό αναμένω ότι θα εντατικοποιηθούν οι επιχειρήσεις κατά του οργανωμένου εγκλήματος έτσι ώστε να επιτύχουμε το κλείσιμο περισσότερων παράνομων καζίνο και υποστατικών ηλεκτρονικού τζόγο. Σε ότι αφορά τις παράνομες εταιρείες ασφάλειας έγιναν 1000 έλεγχοι κατά τους τελευταίους 8 μήνες του 2013, περισσότεροι από όσες έχουν γίνει τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια από την εφαρμογή της νομοθεσίας. Αν και ο αριθμός είναι σημαντικός εν τούτοις υπάρχουν ιδιώτες φύλακες που συνεχίζουν να λειτουργούν παράνομα ή να επιδίδονται σε παράνομες δραστηριότητες, δραστηριότητα που επιτρέπει την ανάπτυξη του οργανωμένου εγκλήματος.
'Ερευνες και κουκούλωμα
Που βρίσκονται όλες οι έρευνες που έχετε διατάξει εδώ και μήνες; Φυλακές, ξυλοδαρμός αλλοδαπού μετανάστη, κλπ;
Έχουν διαταχθεί διάφορες έρευνες και δόθηκε το μήνυμα ότι δεν θα επιδεικνύεται οποιαδήποτε ανοχή στα εγκλήματα των Φυλακών τα οποία πάντοτε κάλυπτε ο νόμος της σιωπής και της συγκάλυψης τόσο από τους φυλακισμένους όσο και από τους δεσμοφύλακες. Δεν επιτρέπεται το 2011 να είχαμε βιασμό αλλοδαπού και να μην έγινε γίνεται καμία έρευνα, παρά μόνο κατόπιν καταγγελίας που έγινε στην Επίτροπο Διοικήσεως, με αποτέλεσμα η Κυπριακή Δημοκρατία να σύρεται στα δικαστήρια, ούτε επιτρέπεται να πεθαίνει φυλακισμένος από υπερβολική χρήση ναρκωτικών και να μην γίνεται οποιαδήποτε έρευνα. Όλα αυτά δίνουν λανθασμένα μηνύματα και ειδικότερα το μήνυμα ανοχής στην επιβολή του ισχυρού και των δικών του κανόνων σε ένα χώρο ευαίσθητο και επιβαρυντικό από ψυχοσωματικά προβλήματα. Απαίτηση μας είναι η διερεύνηση όλων των περιστατικών και η τιμωρία των πραγματικών υπευθύνων, ώστε να παραδειγματίζονται και οι υπόλοιποι. Μέχρι στιγμής έχουν συμπληρωθεί κάποιες από τις διοικητικές έρευνες για τις οποίες έχει ζητηθεί η διερεύνηση κάποιων πτυχών για σκοπούς ασφαλούς διαπίστωσης πειθαρχικών ευθυνών. Οι τελευταίες αυτοκτονίες και ο βιασμός του νεαρού αλλοδαπού έχουν ανατεθεί σε δύο λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας, οι οποίοι ανέλαβαν να εποπτεύουν και τις αντίστοιχες ποινικές έρευνες που διενεργούνται από ανακριτική ομάδα της Αστυνομίας. Οι ποινικές έρευνες αναμένονται να ολοκληρωθούν εντός των επόμενων εβδομάδων ενώ οι πειθαρχικές έρευνες σε τριάντα μέρες. Η υπόθεση του ξυλοδαρμού του αλλοδαπού μετανάστη αν και άρχισε να διερευνάται από την Αστυνομία εντούτοις έχει διακοπεί για να συνεχιστεί από την Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων Κατά της Αστυνομίας, από την οποία αναμένουμε τα αποτελέσματα.
Κανένας δεν παρακολουθείται
Μπορείτε να μας διαβεβαιώσετε ότι δεν γίνονται αυθαίρετες παρακολουθήσεις τηλεφώνων από την αστυνομίας; Μάλιστα αφέθηκε να εννοηθεί από δικηγόρο, πως εσείς εμμέσως παραδεχθήκατε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος για αυτό το θέμα των παρακολουθήσεων: υπάρχει νομοθεσία που διέπει τις τηλεφωνικές παρακολουθήσεις και το Σύνταγμα καθορίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις που αυτές επιτρέπονται. Επί της παρούσας κυβέρνησης σας διαβεβαιώνω ότι δεν γίνονται παρακολουθήσεις πολιτών. Αν οποιοσδήποτε έχει στοιχεία, σοβαρά στοιχεία όμως κι όχι κουβέντες του καφενέ, όπως αυτές που διαβάζουμε τις τελευταίες μέρες, να τα προσκομίσει. Όλα τ’ άλλα είναι εκ του πονηρού, που στοχεύουν είτε στη λασπολογία, είτε στον επηρεασμό δικαστικών υποθέσεων, είτε στην δημιουργία ενός κλίματος εξισορρόπησης ευθυνών μέσω τις οργανωμένης διασποράς ψιθύρων. Γι αυτό επιτρέψετε να μην σχολιάσω οτιδήποτε που δεν εξυπηρετεί την απονομή της δικαιοσύνης και την τιμωρία όσων εμπλέκονται σε ένα τόσο σοβαρό σκάνδαλο, που βασίζεται σε κακόβουλες κουβέντες και σκοπιμότητες και δεν χρήζουν ίχνους αλήθειας τουλάχιστο καθόσον αφορά το πρόσωπο μου.