Iδρυμα Λυσσαρίδη, Άγιοι Ομολογητές

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που απευθύνω χαιρετισμό στο σημερινό καταληκτικό Συνέδριο του Προγράμματος «EMBRACING», για το θέμα της Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων, το οποίο διοργανώνει η Σοσιαλιστική Γυναικεία Κίνηση, σε συνεργασία με την Οργάνωση για την Προστασία Θυμάτων Σεξουαλικής Βίας και Εκμετάλλευσης «ΣΤΙΓΜΑ» και την εταιρεία Genderstream Consulting Ltd.

Με την ευκαιρία συγχαίρω τους διοργανωτές, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους και υλοποίησαν αυτή την επιτυχημένη εκστρατεία με σκοπό την ενημέρωση και εκπαίδευση γύρω από τα θέματα σωματεμπορίας, στα πλαίσια του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος «EMBRACING».

Όπως όλοι γνωρίζετε, η εμπορία προσώπων είναι ένα σοβαρό έγκλημα, που συνήθως αναπτύσσεται μέσα στα πλαίσια του οργανωμένου εγκλήματος και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εμπορία προσώπων αποτελεί μια ευμετάβλητη και δύσκολα ελεγχόμενη μορφή διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος. Έχοντας προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις, η εμπορία εμφανίζεται με διάφορες μορφές και εκφάνσεις, γεγονός το οποίο καθιστά την αντιμετώπισή της ιδιαίτερα δύσκολη. Η έκταση φυσικά του φαινομένου μπορεί να εκτιμηθεί μόνο κατά προσέγγιση και αποτιμάται σε αριθμούς μικρότερους από την τραγική πραγματικότητα. Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ενώ οι μετανάστες αποτελούν το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων εκμετάλλευσης στην εργασία. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO), η εμπορία προσώπων αποφέρει περίπου 39 δις δολάρια ετησίως, ενώ τα θύματα στρατολογούνται μέσω εξαπάτησης, απειλών και βίας. Για την αντιμετώπισή του φαινομένου, η ΕΕ προωθεί τη Στρατηγική για την εξάλειψη της εμπορίας προσώπων 2012-2016.

Τα βασικότερα αίτια της σύγχρονης αυτής μορφής δουλείας, εντοπίζονται στη φτώχεια, στην ελλιπή λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών του κράτους δικαίου, στην ανισότητα των φύλων και στη βία κατά των γυναικών, στους πολέμους και τις ένοπλες συγκρούσεις, στις φυσικές καταστροφές στις χώρες προέλευσης των θυμάτων, στην οικονομική εξαθλίωση, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την έλλειψη ευκαιριών και απασχόλησης, την έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην παιδική εργασία και τις διακρίσεις.

Είναι γεγονός ότι η Κύπρος αποτελεί χώρα προορισμού, αλλά και χώρα διέλευσης θυμάτων εμπορίας. Οι πιο συνηθισμένες μορφές εμπορίας ανθρώπων που καταγράφονται στη Δημοκρατία, είναι η εμπορία ανθρώπων για σκοπούς σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η εμπορία ανθρώπων για σκοπούς εργασιακής εκμετάλλευσης.

Η Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του προβλήματος αυτού έχει προχωρήσει στη λήψη σειράς μέτρων και πολιτικών, με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου, καθώς και την προστασία των θυμάτων. Συγκεκριμένα, η Κύπρος ήταν ανάμεσα στις 10 πρώτες χώρες που επικύρωσαν τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εμπορίας Προσώπων, ενώ προέβη σε αναθεώρηση του νομικού της πλαισίου, με επιστέγασμα την ψήφιση του Νόμου που διέπει την πρόληψη, την καταπολέμηση της εμπορίας και της εκμετάλλευσης προσώπων και την προστασία θυμάτων 60(Ι)/2014], που τέθηκε σε ισχύ στις 15.4.2014. Η ψήφιση της Νομοθεσίας, η οποία είναι εναρμονισμένη με τη σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία και σύμφωνη με τις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα γιατί αφορά τα αδικήματα της εμπορίας και εκμετάλλευσης ενηλίκων, παιδιών, ανθρωπίνων οργάνων, καθώς και τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την εκμετάλλευση στην εργασία και επίσης, ποινικοποιεί τη χρήση υπηρεσιών, αν υπάρχει εύλογη υποψία ότι το άτομο που παρέχει την υπηρεσία είναι θύμα εμπορίας προσώπων.

Η Κυβέρνηση, όμως, προχωρά και με τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων και πολιτικών, που στοχεύουν στην πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου της εμπορίας προσώπων, καθώς και στην προστασία των θυμάτων. Σημειώνεται η σύσταση της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας κατά της Εμπορίας Προσώπων, η οποία παρακολουθεί την εφαρμογή του νόμου και των πολιτικών που εφαρμόζονται στον τομέα αυτό. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Πολυθεματική Ομάδα, μετέχουν πέραν των αρμόδιων Υπουργείων και Υπηρεσιών και τέσσερις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και η Οργάνωση «ΣΤΙΓΜΑ».

Μια άλλη δράση όσον αφορά την αντιμετώπιση του φαινομένου, είναι η υιοθέτηση από το Υπουργικό Συμβούλιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της Εμπορίας Προσώπων 2013-2015, το οποίο αποτελεί διάδοχο του προηγούμενου Σχεδίου 2010-2012. Για σκοπούς καλύτερου συντονισμού τόσο όσον αφορά την πρόληψη όσο και την πάταξη του φαινομένου, έχει πρόσφατα ενισχυθεί αριθμητικά σε ανθρώπινο δυναμικό, καθώς και με εξειδικευμένο προσωπικό, το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας. Ο ρόλος του Γραφείου θα είναι, μεταξύ άλλων, ο συντονισμός όλων των Επαρχιακών Αστυνομικών Διευθύνσεων σε θέματα πάταξης της εμπορίας προσώπων, καθώς και η διερεύνηση των υποθέσεων αυτών παγκύπρια. Επιπρόσθετα, η Αστυνομία έχει πλέον μια συνεχή, ολοένα αυξανόμενη και στενή συνεργασία ανταλλαγής πληροφοριών, μέσω των καναλιών επικοινωνίας της Europol και της Interpol, καθώς και νομική συνεργασία μέσω της Eurojust, οι οποίες παρέχουν, ταυτόχρονα, τη δυνατότητα δημιουργίας κοινών ομάδων έρευνας για σκοπούς εντοπισμού των θυμάτων σωματεμπορίας. Σημαντική ήταν και η κατά το έτος 2014, εξειδικευμένη εκπαίδευση μελών της Αστυνομίας σε θέματα εμπορίας προσώπων και αναγνώρισης των θυμάτων, καθώς επίσης και η ευαισθητοποιήσει της κοινωνίας, μέτρα τα οποία παραμένουν ψηλά στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης μας.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των μέτρων σε συνδυασμό με την αύξηση των επιχειρησιακών ελέγχων της Αστυνομίας, καταγράφονται αυξημένες διώξεις για αδικήματα που σχετίζονται με την εμπορία προσώπων, όπου το 2013 κατηγορήθηκαν 34 πρόσωπα, το 2014 κατηγορήθηκαν 50 πρόσωπα και τους πρώτους πέντε μήνες του 2015 κατηγορήθηκαν 64 πρόσωπα, δηλαδή ο τριπλάσιος αριθμός προσώπων που εμπλέκονταν σε τέτοιου είδους υποθέσεις.

Παράλληλα, μέσα από την υπογραφή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στις 16 Ιουνίου 2015, της πρώτης διεθνούς Συνθήκης, η οποία καλύπτει τους τομείς της πρόληψης, της προστασίας των θυμάτων και της δίωξης των δραστών, για όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, περιλαμβανομένης της σεξουαλικής, της σωματικής και της ψυχολογικής βίας, η Κύπρος προωθεί την ουσιαστική αναβάθμιση του νομοθετικού πλαισίου αντιμετώπισης του προβλήματος της βίας εναντίον των γυναικών, υλοποιώντας μιαν ακόμη κυβερνητική πολιτική για ενδυνάμωση των γυναικών και εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος τους. Στη βάση της υλοποίησης των διατάξεων της Σύμβασης, προτεραιότητα θα δοθεί στην επέκταση των ποινικών διατάξεων ώστε να καλύπτουν κάθε μορφή βίας, στα μέτρα δίωξης των δραστών, τα οποία να διασφαλίζουν ότι η βία κατά των γυναικών ποινικοποιείται και τιμωρείται δεόντως, στην προστασία, τα δικαιώματα και υποστήριξη των θυμάτων βίας, καθώς και στη συστηματική εκπαίδευση των μελών της Αστυνομίας σε θέματα αναγνώρισης πιθανών θυμάτων βίας.

Η εμπορία προσώπων δεν μπορεί να γίνεται πλέον ανεκτή και στο έργο για πάταξή της η στενή συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων Υπουργείων, της Αστυνομίας και γενικότερα των αρχών μαζί με το σύνολο των πολιτών, είναι απαραίτητη. Είναι μέσα από τη συνεργασία των κρατικών φορέων με την κοινωνία των πολιτών, και μέσα από την καλλιέργεια συλλογικής συνείδησης και αντίληψης της κυπριακής κοινωνίας, ότι η εμπορία προσώπων αποτελεί απαράδεκτη και προσβλητική εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, που θα μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε το φαινόμενο αυτό.

Κλείνοντας, συγχαίρω για ακόμη μια φορά όλους τους συμμετέχοντες στο Πρόγραμμα «EMBRACING» για την πρωτοβουλία τους να ενημερώσουν το κοινό και να εκπαιδεύσουν εθελοντές συμπολίτες μας, με στόχο την πάταξη του σοβαρού φαινομένου της εμπορίας προσώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.