Με ιδιαίτερη χαρά απευθύνω χαιρετισμό και έθεσα υπό την αιγίδα μου τη σημερινή εκδήλωση που διοργανώνεται από το Τμήμα Εργαζομένων Γυναικών ΣΕΚ με θέμα την Ενδοοικογενειακή Βία.

Η βία μέσα στην οικογένεια είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο που δεν διαλέγει κοινωνικές τάξεις ή εθνικότητα. Τα πραγματικά ποσοστά εμφάνισης του φαινομένου δεν μπορούν να γίνουν απολύτως γνωστά, αφού μόνο κάποια περιστατικά καταγγέλλονται στην αστυνομία. Η δομή της κυπριακής οικογένειας είναι της αρχής «τα εν οίκω μη εν δήμω», γι' αυτό και η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα καλά κρυμμένο μυστικό από τις γυναίκες θύματα κακοποίησης, οι οποίες λόγω της ντροπής και ενοχής που αισθάνονται δεν αποκαλύπτουν τη βία που υφίστανται, δεν αναζητούν βοήθεια κι έτσι εγκλωβίζονται σε καταστροφικές καταστάσεις.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι η κατάσταση στην οποία ένα μέλος της οικογένειας προκαλεί οποιασδήποτε μορφής βλάβες σε ένα άλλο μέλος της και δεν περιορίζεται στη σωματική κακοποίηση, αλλά μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Περιλαμβάνει τις άμεσες και έμμεσες απειλές, τη συναισθηματική και ψυχολογική βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, την κοινωνική απομόνωση, τον οικονομικό έλεγχο και γενικότερα όλες τις συμπεριφορές που ωθούν ένα άτομο να ζει υπό ένα διαρκή φόβο. Σκιαγραφώντας το προφίλ των κακοποιημένων γυναικών, φαίνεται ότι πρόκειται για γυναίκες που παρουσιάζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, παθητική συμπεριφορά, καθώς υπομένουν και ανέχονται τον εξευτελισμό και την προσβολή. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το ενοχικό συναίσθημα, καθώς, δέχονται την ευθύνη για τις βίαιες πράξεις των συζύγων τους και πιστεύουν ότι ευθύνονται και αρνούνται τον θυμό που νιώθουν από την κακοποίηση. Αισθάνονται φόβο, ανασφάλεια και αναξιότητα ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν χωρίς την παρουσία του συζύγου. Υπάρχει συναισθηματική εμπλοκή, παγίδευση και εξάρτηση, εξαιτίας της οικονομικής εκμετάλλευσης και της απομόνωσης. Για τους λόγους αυτούς, σπάνια γυναίκες που δέχονται κακοποίηση από τον σύζυγο ή τον σύντροφό τους εγκαταλείπουν το οικογενειακό περιβάλλον. Φοβούνται τις επιπτώσεις της αποκάλυψης και την αντίδραση. Φοβούνται ότι η οικογένειά τους δεν θα τις στηρίξει, είτε γιατί δεν έχει τη δυνατότητα, είτε γιατί πιστεύει την αντίληψη «κάνε υπομονή μην χαλάσεις την οικογένειά σου». Πιστεύουν ότι θα διαλυθεί η οικογένειά τους και τα παιδιά τους θα κουβαλούν το στίγμα των χωρισμένων γονιών. Συνήθως εκλογικεύουν την κατάσταση λέγοντας ότι τα παιδιά χρειάζονται και τους δυο γονείς για να μεγαλώσουν σωστά. Ακόμα και όταν φτάνουν στο σημείο να χρειάζονται νοσηλεία μετά την άσκηση βίας εις βάρος τους, είναι λίγες οι περιπτώσεις που θα πάρουν την απόφαση να φύγουν από τη νοσηρή κατάσταση. Από την άλλη μεριά, οι θύτες συνήθως είναι άτομα υπεράνω υποψίας και δεν παρουσιάζουν σημάδια βίαιης συμπεριφοράς έξω από το σπίτι. Οι επιπτώσεις της κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές σε κάθε τομέα της ζωής του θύματος. Σωματικά, είναι αυτονόητο ότι μπορεί να υπάρξουν τραυματισμοί που να απαιτούν ιατρική φροντίδα, μέχρι και την απόκτηση χρόνιων προβλημάτων υγείας. Τα άτομα που κακοποιούνται αντιμετωπίζουν στις πλείστες των περιπτώσεων σοβαρά ψυχικά προβλήματα.

Η άσκηση βίας κατά των γυναικών είναι έγκλημα που τιμωρείται σύμφωνα με το νόμο, και η ενδοοικογενειακή βία δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση αλλά ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα με τεράστιες διαστάσεις. Η Κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη καταδικάζει κάθε μορφή βίας, προωθεί δράσεις και θα συνεχίσει να προχωρά με λήψη μέτρων για την εξάλειψη του θλιβερού φαινομένου της ατιμωρησίας που παρατηρείται στον τόπο μας και για τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία των θυμάτων βίας.

Κυρίες και Κύριοι,

Δυστυχώς η ενδοοικογενειακή βία είναι ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες ένα συχνό φαινόμενο, που δεν γνωρίζει κοινωνικούς, οικονομικούς ή πολιτισμικούς περιορισμούς. Στην Ευρώπη του σήμερα μία στις 5 γυναίκες βιώνει τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής της σωματική βία, μία στις 10 σεξουαλική βία, ενώ μια στις 5 γυναίκες βιώνει βία στην οικογένεια, που αποτελεί μια εκ των κυριότερων αιτιών θανάτου.

Παραμένοντας προσηλωμένοι στην πάταξη της ατιμωρησίας, και στην προστασία των θυμάτων που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για μια κοινωνία ειρήνης και προόδου, έχουμε θέσει ως έναν από τους βασικότερους στόχους μας την επιτάχυνση των ποινικών διαδικασιών για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης από το ποινικό σύστημα και την αποφυγή κωλυσιεργίας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία μελετά σοβαρά την προσχώρησή της στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία καλύπτει το τρίπτυχο Πρόληψης, Καταστολής και Προστασίας σε όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, θεωρώντας ότι αυτή μπορεί να συμβάλει θετικά στην προσπάθεια της Κυβέρνησης για βελτίωση και εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας και των πολιτικών που εφαρμόζονται στην Κύπρο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Σύμβαση αυτή η οποία άνοιξε για υπογραφή το 2011 στην Κωνσταντινούπολη, αποτελεί μια πολύ σημαντική εξέλιξη.

Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Βία κατά των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία έρχεται να δώσει νέα ώθηση και να ενισχύσει τις προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ για περαιτέρω βελτίωση της κατάστασης σ’ ό,τι αφορά την πρόληψη, την καταπολέμηση αλλά και την προστασία των θυμάτων βίας. Χωρίς αμφιβολία αποτελεί ένα σημαντικό, δεσμευτικό, διεθνές εργαλείο, το πρώτο στο είδος του, που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου και πολιτικών για την προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, στην προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας και στην αποτελεσματική καταπολέμηση και τιμωρία των ενόχων.

Η προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Σύμβαση αυτή αντιμετωπίζεται από τη Κυβέρνηση με κάθε σοβαρότητα και μελετάται στο επίπεδο Υπουργικής Επιτροπής για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών, με τη συμμετοχή πέντε αρμοδίων Υπουργών, η οποία όρισε ειδική Τεχνική Επιτροπή για την ετοιμασία μιας εμπεριστατωμένη Έκθεσης. Η Έκθεση έχει πρόσφατα ολοκληρωθεί και παραδόθηκε στην Επιτροπή για αξιοποίηση.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, έχει ήδη προχωρήσει στην υλοποίηση των μέτρων και πολιτικών που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά του με σκοπό την εναρμόνισή μας με τις πρόνοιες που προβλέπονται στη Σύμβαση. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία προωθείται για ψήφιση σειρά νομοθετικών μέτρων για ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας και αύξηση των προβλεπόμενων ποινών. Προετοιμάζεται, παράλληλα, η τροποποίηση του ποινικού κώδικα ώστε να επεκταθεί η δικαιοδοσία των κυπριακών δικαστηρίων για εκδίκαση των αδικημάτων βίας που προβλέπονται στη Σύμβαση και διαπράχθηκαν από ή έναντι οποιουδήποτε προσώπου που έχει τη σύνηθη διαμονή του στην Κυπριακή Δημοκρατία και ανεξάρτητα από το αν διαπράχθηκαν εκτός της Κυπριακής Δημοκρατίας και αν αποτελούν αδίκημα στη χώρα που διαπράχθηκαν.

Ταυτόχρονα, αναβαθμίζουμε τον ρόλο της Αστυνομίας ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη στην πρόληψη και στην άμεση ανταπόκρισή της στα περιστατικά βίας, καθώς και στην αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των περιστατικών. Η περαιτέρω εξειδίκευση της Αστυνομίας για το χειρισμό περιστατικών αλλά και για τον καλύτερο συντονισμό με όλες τις άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες, αποτελεί κεντρικό άξονα στα προγράμματα εκπαίδευσης της Αστυνομικής Ακαδημίας σε αυτό τον τομέα.

Μέσω του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενισχύει οικονομικά τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους φορείς στην υλοποίηση προγραμμάτων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού και ενθάρρυνσης των θυμάτων να προσφεύγουν στις υπηρεσίες για βοήθεια καθώς και στη Δικαιοσύνη.

Επιπλέον, σημειώνεται ότι το νέο Στρατηγικό Σχέδιο για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών 2014-2017, το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο ετοιμασίας και θα προωθηθεί σύντομα στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση, περιλαμβάνει ως ένα από τους έξι βασικούς άξονες δράσης του την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών.

Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος της βίας στον ευρωπαϊκό χώρο, με την υιοθέτηση και εφαρμογή νομοθετικών και άλλων μέτρων, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας και των συντονισμένων προσπαθειών των κρατών μελών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η Οδηγία για την Προστασία Θυμάτων, στην οποία μάλιστα ενσωματώθηκε η διάσταση του φύλου. Όμως και στην Κύπρο θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος καταγράφοντας μεταξύ άλλων:

• την ύπαρξη επαρκούς νομοθετικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία,
• τη σύσταση και λειτουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Βία στην Οικογένεια, με διατμηματικό χαρακτήρα και συντονιστικές αρμοδιότητες,
• τη σύσταση στην Αστυνομία ειδικού Γραφείου Χειρισμού Θεμάτων Βίας στην Οικογένεια,
• την οικονομική στήριξη και ενίσχυση Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό,
• την παροχή προστασίας και βοήθειας των θυμάτων βίας από το Σύνδεσμο για τη Βία στην Οικογένεια, μέσω του καταφυγίου και της τηλεφωνικής γραμμής,
• την αύξηση των καταγγελιών των περιστατικών βίας, ως αποτέλεσμα των ενημερωτικών και διαφωτιστικών προγραμμάτων που εφαρμόζονται,
• την ανάπτυξη διατμηματικών διαδικασιών για το χειρισμό περιστατικών βίας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς,
• την εκπαίδευση και κατάρτιση των επαγγελματιών που εμπλέκονται στον χειρισμό υποθέσεων βίας καθώς και
• την υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη Βία στην Οικογένεια (2010-2013) και την ετοιμασία νέου Σχεδίου σύντομα.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι καταδικαστέα και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ζωής, ασφάλειας, ελευθερίας, ισότητας, αξιοπρέπειας, σωματικής και ψυχολογικής ακεραιότητας.

Κλείνοντας θα ήθελα να συγχαρώ το Τμήμα Εργαζομένων Γυναικών της ΣΕΚ για την σημερινή εκδήλωση και την επιλογή του θέματος της ενδοοικογενειακής βίας που τόσο απασχολεί την κυπριακή κοινωνία.