Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι στην αποψινή εκδήλωση παρουσίασης ενός νομικού έργου εξαιρετικής αξίας και χρησιμότητας, όπως είναι το βιβλίο του Δρος Κώστα Παρασκευά, Λέκτορα Δημοσίου Δικαίου του Πανεπιστημίου Κύπρου και Δικηγόρου, με τίτλο «Κυπριακό Συνταγματικό Δίκαιο - Θεμελιώδη Δικαιώματα και Ελευθερίες».

Επιθυμώ θερμότατα να συγχαρώ τον Δρα Παρασκευά για την αξιέπαινη πρωτοβουλία του να αναλάβει ένα τέτοιο εγχείρημα, για τον χρόνο και τον κόπο του, αλλά και τη θέληση, υπομονή και επιμονή που κρύβονται μέσα στις σελίδες αυτής της αρτιότατης έκδοσης που έχουμε απόψε μπροστά μας.

Για τα δεδομένα της κυπριακής νομικής βιβλιογραφίας, που καθορίζονται και οριοθετούνται από το μικρό μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, στο οποίο κυρίως απευθύνονται οι νομικές εκδόσεις, την απουσία μέχρι πριν λίγα χρόνια Νομικών Σχολών στον τόπο μας, γεγονός που δεν ενθάρρυνε την ακαδημαϊκή νομική συγγραφή, αλλά και την οικονομική περιπέτεια που συνεπάγεται κάθε τέτοια προσπάθεια, η κυκλοφορία μιας νομικής εκδόσεως που ξεπερνά τα όρια μιας απλής μελέτης ή ενός εγχειριδίου, συνιστά από μόνη της πολύ σημαντικό γεγονός.

Η νομική έκδοση που παρουσιάζεται απόψε δεν είναι μόνο μια αξιολογότατη και πρόδηλα επίπονη εργασία. Αποτελεί πλήρες έργο, από κάθε άποψη, δεδομένου ότι καταγράφει και αναλύει σε επιστημονική και συστηματική βάση όλα τα άρθρα αναφορικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, όπως αυτά κατοχυρώνονται στο Μέρος ΙΙ του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, με κεντρικό άξονα αναφοράς τόσο τη σχετική νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Δημοκρατίας όσο και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Αγαπητοί φίλοι,

Η τεράστια ανάπτυξη του Διεθνούς Δικαίου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημειώθηκε το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, έχοντας δυστυχώς ως αφετηρία και πηγή τις τραγικές εμπειρίες που επιφύλαξε για τους κατοίκους του πλανήτη μας η λαίλαπα του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το μείζον μεταπολεμικό αίτημα, η παγίωση της δημοκρατίας, η καταξίωση της κυριαρχίας του δικαίου, η προαγωγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου, υπήρξαν ο θεμέλιος λίθος μιας σειράς θεσμικών οικοδομημάτων, τα οποία καθόρισαν το σύγχρονο διεθνές δίκαιο και γύρω από τα οποία σχηματίστηκε μια νέα νομική τάξη πραγμάτων.

Στην ερειπωμένη Γηραιά Ήπειρο, ή ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης σηματοδότησε τη γέννηση της σύγχρονης Ευρώπης και έδωσε νέες ελπίδες και προσδοκίες για πρόοδο και ευημερία των λαών της.

Το σημαντικότερο επίτευγμα στα πλαίσια του Συμβουλίου είναι και παραμένει η Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, που αποτελεί το παλαιότερο, το τελειότερο και δεσμευτικότερο από τα περιφερειακά συστήματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πρωτοτυπία της δεν έγκειται τόσο στην απαρίθμηση των δικαιωμάτων που περιλαμβάνει, όσο στον θεσμοθετημένο μηχανισμό προστασίας που προβλέπει.

Στην Κύπρο τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες διασφαλίζονται στο Μέρος ΙΙ του Συντάγματος, που ακολουθεί το πρότυπο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Το Σύνταγμα μας μάλιστα όχι μόνο διασφαλίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, αλλά προβλέπει και τους τρόπους αποτελεσματικής εφαρμογής τους, αφού σύμφωνα με το άρθρο 35 αυτού «οι νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές αρχές της Δημοκρατίας υποχρεούνται να διασφαλίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος μέρους, η κάθε μια εντός των ορίων της αρμοδιότητας της».

Βέβαια, η νομιμότητα εξασφαλίζεται όχι μόνο από το γραπτό Σύνταγμα και τις νομικές διατάξεις, αλλά επίσης από την δέσμευση της Κυβέρνησης να τηρεί τους υπό εντολή συνταγματικούς περιορισμούς, την ψήφιση από την Νομοθετική εξουσία μη-αντισυνταγματικών νόμων και την ύπαρξη μιας ανεξάρτητης και ανεπηρέαστης δικαστικής εξουσίας.

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτελεί επίσης μέρος του Κυπριακού Δικαίου με βάση το Ν. 39/1962 που κύρωσε τη Σύμβαση (ο περί της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως διά την Προάσπισιν των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Κυρωτικός) Νόμος του 1962) και σύμφωνα με το Άρθρο169 του Συντάγματος έχει αυξημένη ισχύ έναντι οποιουδήποτε απλού νόμου.

Το Σύνταγμα καθορίζει το ελάχιστο όριο προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών που αναφέρονται στο δεύτερο Μέρος του. Συνεπώς ο νομοθέτης δεν μπορεί να επεκτείνει τις περιπτώσεις στέρησης ή περιορισμού των δικαιωμάτων, που καθορίζονται στο Σύνταγμα. Μπορεί όμως να επεκτείνει τη συνταγματική προστασία απαγορεύοντας στέρηση ή περιορισμό ακόμα και στις περιπτώσεις όπου κατά το Σύνταγμα μια τέτοια στέρηση ή περιορισμός θα ήταν πράξη επιτρεπτή, όπως για παράδειγμα η κατάργηση της πρόβλεψης της θανατικής ποινής στην ποινική νομοθεσία.

Η δυνατότητα καθώς και το πλαίσιο επιβολής περιορισμών στα συνταγματικά δικαιώματα του ανθρώπου, αποτέλεσαν το αντικείμενο πληθώρας δικαστικών αποφάσεων στην Κύπρο. Η προσέγγιση του Ανωτάτου Δικαστηρίου υπήρξε διασταλτική όσον αφορά τον προσδιορισμό του περιεχομένου και της εμβέλειας τους και συσταλτική ως προς τον περιορισμό τους.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα τυγχάνουν καθολικής εφαρμογής, ισχύουν έναντι πάντων, της πολιτείας και παντός ετέρου, αρχή η οποία αναγνωρίστηκε στην απόφαση Police v. Georghiades (1983) 2 C.L.R. 33, και επαναβεβαιώθηκε σε σειρά μεταγενέστερων αποφάσεων.

Αποτελεί καθήκον όλων μας να τα εφαρμόζουμε και να προστατεύουμε τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, γιατί μέσα από αυτά διασφαλίζεται η εξέλιξη και ο πολιτισμός μας, είτε ως κοινωνίας είτε ως άτομα.

Να είστε σίγουροι ότι η αστυνομία που είναι το κατ΄ εξοχήν αρμόδιο κρατικό όργανο με βάση τις διευρυμένες εξουσίες που έχει νομοθετικά να εφαρμόζει τους νόμους του κράτους και να διασφαλίζει την τήρηση της έννομης τάξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, εφαρμόζοντας τους νόμους προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών έτσι ώστε να κερδίζει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη τους κατά την άσκηση της εξουσίας της. Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ίδια την αστυνομία αποδυναμώνει τον ρόλο και το έργο της.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα ανεκτίμητο εργαλείο αναδίφησης και μάθησης και εστιάζεται πάνω σε πολύ ενδιαφέροντα θέματα, τα οποία αποτελούν αντικείμενο συνεχούς μελέτης και έρευνας, αλλά και συνεχούς εξέλιξης, νομοθετικής και νομολογιακής. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι η έκδοση αυτή, που ενισχύει σημαντικά και με πολλαπλό τρόπο την πενιχρή Κυπριακή Νομική βιβλιογραφία, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς και πολύτιμο βοήθημα για το νομικό κόσμο.

Εύχομαι μάλιστα στο μέλλον, το βιβλίο να μεταφρασθεί σε ξένη γλώσσα, ώστε να καταστεί προσβάσιμο και σε ξένους νομικούς, δικηγόρους και σπουδαστές της νομικής επιστήμης που επιθυμούν να γνωρίσουν και να μελετήσουν το Συνταγματικό Δίκαιο της Κύπρου, κράτους-μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συνδημιουργού πλέον του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.

Με αυτές τις σκέψεις, συγχαίρω και πάλι θερμά τον Δρα Παρασκευά για την ιδιαίτερα αξιόλογη ερευνητική και συγγραφική του δουλειά, καθώς επίσης και όλους όσοι συνέβαλαν στην έκδοση του βιβλίου. Εύχομαι το βιβλίο να αξιοποιηθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό και να εκπληρώσει τους σκοπούς για τους οποίους έχει γραφτεί.