Είναι με αίσθημα ευθύνης έναντι όλων εσάς, αλλά και με ιδιαίτερη ικανοποίηση που απευθύνω σήμερα χαιρετισμό στην εκδήλωση που διοργανώνει η Οργάνωση Νέων Επιστημόνων Πάφου, σε συνεργασία με τη Γυναικεία Οργάνωση του Δημοκρατικού Συναγερμού Πάφου, με θέμα: “Βία στην Οικογένεια: Όταν η σιωπή δεν είναι χρυσός”.
Συγχαίρω θερμά τους διοργανωτές της αποψινής εκδήλωσης για την πρωτοβουλία ν’ ασχοληθούν με ένα τόσο καίριο ζήτημα, όπως αυτό της ενδοοικογενειακής βίας, τα θύματα της οποίας είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά. Θερμές ευχαριστίες θέλω να εκφράσω και προς την κυρία Άντρη Αναστασιάδη, κάτω από την αιγίδα της οποίας έχει τεθεί η αποψινή εκδήλωση, για το πολυσχιδές έργο και τη διαχρονική συμβολή της στους αγώνες για κοινωνική ισότητα, δικαιοσύνη και πρόοδο στον τόπο μας.
Το φαινόμενο της Βίας είναι δυστυχώς υπαρκτό και απαντάται σε ευρεία κλίμακα, σε όλες τις σύγχρονες και μη κοινωνίες. Κύρια αίτια που την προκαλούν είναι οι ιστορικά άνισες σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς και τα στερεότυπα που δημιουργούν διακρίσεις σε βάρος των γυναικών. Όπως γνωρίζετε, η βία δεν περιορίζεται μόνο στη σωματική κακοποίηση, αλλά περιλαμβάνει τις άμεσες και έμμεσες απειλές, τη συναισθηματική και ψυχολογική βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, την κοινωνική απομόνωση, την άσκηση οικονομικού ελέγχου και γενικότερα όλες τις συμπεριφορές που ωθούν ένα άτομο να ζει υπό το καθεστώς έντονου και διαρκούς φόβου.
Σύμφωνα με πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήγαγε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Fundamental Rights Agency-FRA) το 2014 με θέμα «Βία Κατά των Γυναικών», στην Κύπρο, μία στις πέντε γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία, ενώ ποσοστό 39% έχουν υποστεί ψυχολογική βία από το σύντροφό τους. Τα ποσοστά που καταγράφονται για τη χώρα μας είναι χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι αποτυπώνουν την πραγματική έκταση του προβλήματος, αφού, όπως σημειώνεται στην έρευνα του FRA, σε αρκετές χώρες το να μιλά κάποια γυναίκα για τη βία που έχει υποστεί, αποτελεί «ταμπού» και ζήτημα ιδιωτικής φύσεως, για το οποίο δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση.
Η Κυβέρνηση καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή βίας, στηρίζει με θέρμη και προωθεί κάθε δράση για την εξάλειψη του θλιβερού φαινομένου της ατιμωρησίας των δραστών και προωθεί μέτρα για τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία των θυμάτων. Για το λόγο αυτό, προχώρησε στη λήψη σειράς μέτρων, με σημαντικότερο την απόφασή της να υπογράψει και να κυρώσει τον Ιούλιο του 2017 τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία, γνωστή και ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Παρά τις οικονομικές δυσκολίες που διέρχεται ο τόπος, ως Κυβέρνηση προχωρήσαμε στην κύρωση της Σύμβασης, στοχεύοντας στην ενίσχυση των πολιτικών και μέτρων πρόληψης, καταστολής και προστασίας των θυμάτων, όλων των μορφών βίας, παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση.
Χωρίς αμφιβολία η Σύμβαση αποτελεί ένα σημαντικό, δεσμευτικό, διεθνές εργαλείο, το πρώτο στο είδος του, το οποίο μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου και μιας σειράς πολιτικών για την προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων όλων των μορφών βίας, την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας και την αποτελεσματική καταπολέμηση και τιμωρία των δραστών.
Στα πλαίσια της πολιτικής μας για σταδιακή υιοθέτηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης έχουμε ήδη προχωρήσει στην ετοιμασία και κατάθεση στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση, νομοσχεδίου που ποινικοποιεί την παρενόχληση και την παρενοχλητική παρακολούθηση, όπως ακριβώς ορίζει το άρθρο 34 της Σύμβασης. Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να επαναλάβω την έκκλησή μου προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπως συζητήσει χωρίς καθυστέρηση το σχετικό νομοσχέδιο, αφού τα φαινόμενα παρενόχλησης και παρενοχλητικής παρακολούθησης βρίσκονται σε έξαρση.
Παράλληλα, έχει ετοιμαστεί ένα επίσης σημαντικό νομοθέτημα. Ένα ξεχωριστό νομοσχέδιο για ποινικοποίηση της βίας κατά των γυναικών, κάτι που απουσίαζε μέχρι σήμερα από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, με στόχο να ενσωματωθούν πλήρως οι πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στο κυπριακό δίκαιο. Το νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί πολύ σύντομα σε ευρεία δημόσια διαβούλευση, με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, προτού υποβληθεί στη Νομική Υπηρεσία για τον ενδεδειγμένο νομοτεχνικό έλεγχο.
Η προτεινόμενη νομοθεσία, η οποία αποτελεί μια ουσιαστική αλλαγή για προστασία των γυναικών, εγκαθιδρύει ένα νέο και ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Περιέχει ρυθμίσεις για ορισμό, ταυτοποίηση και στοιχειοθέτηση νέων ποινικών αδικημάτων, ενώ προβλέπει και επιβαρυντικές περιστάσεις για επαύξηση ποινών σε σοβαρές περιπτώσεις. Διαλαμβάνει επίσης πρόνοιες για λήψη άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων, αφενός προληπτικού χαρακτήρα για προστασία των θυμάτων έμφυλης βίας και αφετέρου κατασταλτικού χαρακτήρα για δίωξη των δραστών και προώθηση της διεθνούς συνεργασίας.
Επιπρόσθετα, προβλέπεται μία κλίμακα ποινών που είναι ανάλογες της βαρύτητας και σοβαρότητας των αδικημάτων που διαπράττονται και συμπληρώνει υφιστάμενες, πλην όμως ανεπαρκείς ρυθμίσεις του Ποινικού Κώδικα, όπως για παράδειγμα είναι το ειδικό αδίκημα της βίας κατά των γυναικών, το οποίο δεν ρυθμιζόταν σε άλλη νομοθεσία.
Επιπλέον, αναβαθμίζεται ο ρόλος της Αστυνομίας, ώστε αυτή να καταστεί αποτελεσματικότερη στην πρόληψη και στην άμεση ανταπόκρισή της στα περιστατικά βίας, καθώς και στην αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των περιστατικών που καταγγέλλονται.
Παράλληλα, συνεχίζουν να ενισχύονται οικονομικά οι Οργανώσεις του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, καθώς και άλλοι φορείς και Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις για υλοποίηση προγραμμάτων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού και ενθάρρυνσης των θυμάτων να προσφεύγουν στις υπηρεσίες για βοήθεια, καθώς και στη Δικαιοσύνη.
Ήδη ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας έχει πραγματοποιήσει σειρά εκδηλώσεων και δράσεων, με στόχο την ευαισθητοποίηση φοιτητών και φοιτητριών γύρω από το πρόβλημα της έμφυλης βίας και της εμπορίας προσώπων.
Στα πλαίσια ενίσχυσης των Οργανώσεων εντάσσεται και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν δικής μας Πρότασης, για επιχορήγηση σε ετήσια βάση της λειτουργίας της τηλεφωνικής γραμμής στήριξης των θυμάτων βίας που λειτουργεί ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια σε 24ωρη βάση, όπως ακριβώς προβλέπει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επικοινωνία αυτή προσφέρεται και για συγκέντρωση στοιχείων αναφορικά με τις υποθέσεις βίας στον τόπο μας, την ανάλυση του προβλήματος, περιλαμβανομένης και της αναγνώρισης του μεγέθους και της σοβαρότητάς του, στοιχεία που θα συμβάλουν ουσιαστικά ώστε οι παρεμβάσεις μας να είναι στοχευμένες και αποτελεσματικές. Τα συμπεράσματα από την ανάλυση των στοιχείων αυτών προσφέρονται και θα αξιοποιηθούν κατά την ετοιμασία του νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, για τα έτη 2018-2021, αφού η Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας θα αποτελέσει εκ νέου ένα από τους βασικούς άξονες δράσης του.
Παράλληλα, στα πλαίσια της συνεργασίας και των συντονισμένων προσπαθειών με τα άλλα κράτη μέλη, καθώς και με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, έχει προωθηθεί η Οδηγία για την Προστασία Θυμάτων, στην οποία μάλιστα έχει ενσωματωθεί και η διάσταση του φύλου. Το περιεχόμενο της Οδηγίας έχει ενσωματωθεί στην κυπριακή έννομη τάξη μέσω σχετικού εναρμονιστικού νόμου, ο οποίος ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2016.
Με αφορμή τα πρόσφατα τα περιστατικά που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας αυτές τις ημέρες, που καταγράφουν άσκηση βίας σε βάρος παιδιών, αλλά και τα στατιστικά στοιχεία που καταδεικνύουν ότι υπάρχει αύξηση των καταγγελιών ανηλίκων θυμάτων βίας – τα έτη 2012 – 2016, 895 ανήλικα παιδιά κατήγγειλαν ότι ήταν θύματα βίας – θα ήθελα να επισημάνω ότι για πρώτη φορά έχει διαμορφωθεί Εθνική Στρατηγική ολιστικής αντιμετώπισης των περιστατικών βίας και προστασίας των θυμάτων – παιδιών. Στο πλαίσιο αυτής, τα συναρμόδια υπουργεία προχώρησαν στη λήψη μιας σειράς μέτρων, περιλαμβανομένου και του ευρύτερου στόχου της Κυβέρνησης για την δημιουργία κατάλληλων δομών, που να παρέχουν επαρκή στήριξη και προστασία σε αυτά τα ευάλωτα παιδιά.
Η απόφαση της Κυβέρνησης να δημιουργήσει το «Σπίτι για το Παιδί», έχει ως στόχο την άμεση πρόσβαση του παιδιού στις αναγκαίες, απαραίτητες και κατάλληλες υπηρεσίες για μείωση των τραυματικών επιπτώσεων που υφίσταται, όσον αφορά τη διαδικασία διαχείρισης καταγγελίας και της οποιασδήποτε πιθανότητας επαναθυματοποίησης και στιγματισμού του παιδιού θύματος. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται η δημιουργία αντίστοιχων μονάδων σε κάθε επαρχία.
Τη διαχείριση του Σπιτιού έχει αναλάβει ο Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Hope for Children και η αντιμετώπιση του θύματος θα γίνεται από πολυθεματική ομάδα σε ένα μόνο χώρο. Θα λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τις ανάγκες για την διερεύνηση της κάθε υπόθεσης και την παρουσίαση της εάν θα προχωρήσει στο δικαστήριο, αλλά πρώτιστος στόχος είναι η στήριξη στο παιδί, η θεραπεία εάν χρειαστεί και η επικοινωνία με το περιβάλλον του, ώστε όλοι να το υποστηρίξουν για να ξεπεράσει το τραύμα που έχει υποστεί όσο το δυνατό πιο γρήγορα.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι μόλις πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες που είχαν ξεκινήσει το Δεκέμβριο του 2015, με στόχο την αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου, κατά τρόπο που ν’ ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις και απαιτήσεις της κοινωνίας. Μετά από ευρεία διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, περιλαμβανομένων της εκκλησίας της Κύπρου και των εκπροσώπων των Θρησκευτικών Ομάδων, ετοιμάσθηκαν σε επίπεδο Υπουργείου οκτώ συνολικά τροποποιητικά νομοσχέδια, τα οποία εμπίπτουν στη σφαίρα του Οικογενειακού Δικαίου.
Τα νομοσχέδια αυτά, τα οποία έχουν αποσταλεί στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνική επεξεργασία, αναμένεται να επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις, μεταξύ άλλων στα θέματα γάμου, διαζυγίου, σχέσεων γονέων και τέκνων, κληρονομικής διαδοχής και διασφάλισης των δικαιωμάτων του παιδιού σε περιπτώσεις εκδίκασης υποθέσεων οικογενειακού δικαίου.
Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, προωθείται από τη μια η ταχύτερη εκδίκαση υποθέσεων οικογενειακού δικαστηρίου, και από την άλλη η προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών στην εκδίκαση υποθέσεων οικογενειακού δικαίου.
Στο σημείο αυτό, επιτρέψετέ μου να σταθώ στο ρόλο και τη συμβολή των νέων ανθρώπων, γυναικών και ανδρών, εσάς που είστε σήμερα εδώ, στον αγώνα για καταπολέμηση και εξάλειψη κάθε μορφής βίας και απάνθρωπης μεταχείρισης. Είναι μέσω της εκπαίδευσης, της εμπέδωσης κουλτούρας ισότητας και ίσων ευκαιριών, μέσω της καλλιέργειας κλίματος αλληλοσεβασμού, αποδοχής της διαφορετικότητας και κατάργησης των παραδοσιακών στερεοτύπων και αντιλήψεων που θα μπορέσουμε όλοι και όλες μαζί να πορευτούμε σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από βία, εχθρότητες και συμπεριφορές, οι οποίες πλήττουν το άτομο, τη φυσική, ηθική και πνευματική του ακεραιότητα. Και είμαι βέβαιος ότι η νέα γενιά, είναι σε θέση, με τις γνώσεις και τα εφόδια που διαθέτει να αποτελέσει τον πυρήνα για μια κοινωνία προόδου και ευημερίας, χωρίς βία, ρατσιστικά κατάλοιπα και διακρίσεις.
Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω για άλλη μια φορά ότι η παρούσα Κυβέρνηση θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της για αποτελεσματική πρόληψη, καταστολή και παραδειγματική τιμωρία των δραστών οποιασδήποτε μορφής βίας εναντίον των γυναικών και ότι θα ενισχύσει τις προσπάθειες για προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων βίας.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι η ενδοοικογενειακή βία και η βία κατά των γυναικών δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση. Αφορά ολόκληρη την κοινωνία, καθώς συνιστά κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας.
Οι επιπτώσεις της βίας κατά των γυναικών είναι ανυπολόγιστες, καθότι αυτή προσβάλει το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία, την ασφάλεια και θίγει την αξιοπρέπεια και την αυτονομία των γυναικών. Μπορεί να προκαλέσει μόνιμες σωματικές, ψυχολογικές ή συναισθηματικές βλάβες στις γυναίκες που τις υφίστανται. Δημιουργεί τεράστια τραύματα στον άμεσο και έμμεσο περίγυρο και στα παιδιά που γίνονται αυτόπτες μάρτυρες. Διαιωνίζει την ανισότητα των φύλων, καθώς η βία κατά των γυναικών επηρεάζει συνολικά τη θέση τους στην κοινωνία και έχει, πέραν των άλλων, σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Σας καλώ λοιπόν, όλες και όλοι, συλλογικά και συντονισμένα να εργαστούμε για την πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας και σας διαβεβαιώ ότι όλοι έχουμε να προσφέρουμε από τη θέση μας στον κοινό αγώνα.
Σας ευχαριστώ.