Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχτηκα την πρόσκληση ν’ απευθύνω χαιρετισμό στη σημερινή Εκπαιδευτική Ημερίδα, την οποία διοργανώνει το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων µε θέμα: «Από την Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ: Εφαρμογή και προκλήσεις».

Συγχαίρω θερμά το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως για την πρωτοβουλία διοργάνωσης του σημερινού εκπαιδευτικού σεμιναρίου, αλλά και ευρύτερα, για τις στοχευμένες δράσεις και παρεμβάσεις του σε θέματα προαγωγής της ισότητας, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταπολέμησης κάθε μορφής διακρίσεων. Η συνεχής και συστηματική εκπαίδευση των δημόσιων λειτουργών γύρω από τα κρίσιμα αυτά ζητήματα είναι καθόλα αναγκαία και χρήσιμη, αφού μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην αλλαγή νοοτροπίας και κατ’ επέκταση στη βελτιστοποίηση των σχέσεων του κράτους με τους πολίτες.

Η αναγνώριση ότι κάθε άνθρωπος, χωρίς καμιά διάκριση, έχει δικαιώματα τα οποία είναι αδιαπραγμάτευτα και αναφαίρετα συνιστά μια από τις κορυφαίες κατακτήσεις της ανθρώπινης κοινωνίας και του σύγχρονου πολιτισμού. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι καθολικά και αδιαίρετα και από αυτά απορρέουν οι δημοκρατικές αξίες κάθε σύγχρονης δημοκρατικής και ευνομούμενης κοινωνίας. Ας μη ξεχνάμε ότι στο σεβασμό των διεθνώς κατοχυρωμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων εδράζεται και o αγώνας μας για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή.

Κυρίες και κύριοι,

Η υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, στις 10 Δεκεμβρίου 1948 αποτελεί τη διαχρονική δέσμευση για καθολικό σεβασμό και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Έκτοτε, παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει επιτευχθεί, μέσα από ψηφίσματα και αποφάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και μέσα

από εθνικές νομοθεσίες, οι προκλήσεις που εξακολουθεί ν’ αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, καταδεικνύουν ότι απέχουμε ακόμη κατά πολύ από την επίτευξη του στόχου για πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε οικουμενική βάση.

Κυρίες και κύριοι,

Στην Κύπρο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες προστατεύονται πρωτίστως από το Σύνταγμα που αποτελεί τον υπέρτατο Νόμο του κράτους. Πρότυπο για το περιεχόμενο και τις διασφαλίσεις τους αποτέλεσε η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία θεσπίζει απόλυτα δικαιώματα που δεν μπορούν ποτέ να παραβιαστούν από τα κράτη και απαγορεύει ρητά τις διακρίσεις στην απόλαυση των δικαιωμάτων αυτών.

Παράλληλα, η Κύπρος, ως ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζει τις διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος αναγνωρίζει την προστασία τους ως κεντρική συνιστώσα του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας το 2000 και αποτελεί σήμερα το κεντρικό, νομικά δεσμευτικό κείμενο που αφορά στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ως αρμόδιο Υπουργείο για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προς συμμόρφωση με τις πολλαπλές και πολυδιάστατες υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύνταγμα, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το διεθνές δίκαιο, έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε σημαντικές τομές και αλλαγές για διαφύλαξη και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, αφού λειτουργεί ως εθνικό σημείο επαφής, στο οποίο μπορούν να προστρέχουν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες και αρχές όταν αντιμετωπίζουν ζητήματα σε σχέση με την εφαρμογή του Χάρτη.

Στο πλαίσιο αυτό αναγνωρίζουμε την ανάγκη περαιτέρω προώθησης της ευαισθητοποίησης σε σχέση με την εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σε σχέση με τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Την ίδια στιγμή, αναγνωρίζουμε την ανάγκη ν’ αναδειχθεί ακόμη περισσότερο η σημασία και η επιπρόσθετη αξία του Χάρτη, ειδικότερα σε σχέση με τα εθνικά Συντάγματα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Φίλες και φίλοι,

Οι αρχές της ισότητας και της μη διάκρισης βρίσκονται στο επίκεντρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις οποίες θέτουμε ως βάση των πολιτικών μας, με στόχο την ουσιαστική αντιμετώπιση των οποιωνδήποτε διακρίσεων επηρεάζουν τις ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας.

Έχοντας αυτά υπόψη, θέσαμε ως κορυφαία ανάμεσα στις προτεραιότητες μας την πρόληψη και καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας και της συμπερίληψης, ως μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για δημιουργία μιας κοινωνίας που σέβεται και προστατεύει τη μοναδικότητα κάθε ατόμου.

Μετά την υιοθέτηση της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2021, που περιλαμβάνει ένα συνεκτικό και συστηματικό πλαίσιο στόχων και προτεραιοτήτων απευθυνόμενο στο σύνολο των κρατικών αρχών και της κοινωνίας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρά με επιμέρους Εθνικές Στρατηγικές για την διαφύλαξη των δικαιωμάτων ομάδων της κοινωνίας που αντιμετωπίζουν διακρίσεις και χρήζουν ειδικής στήριξης και προστασίας.

Το 2023, ο Συντονιστικός Φορέας για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών προχώρησε στον καταρτισμό της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση όλων των μορφών Βίας κατά των Γυναικών, στην βάση των τεσσάρων βασικών πυλώνων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και των συστάσεων της Επιτροπής GREVIO του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρόκειται για έγγραφα και δεσμεύσεις πολιτικής που φιλοδοξούν να αντιμετωπίσουν ολιστικά και ολοκληρωμένα το πολυσύνθετο πρόβλημα της έμφυλης βίας, στη βάση θυματοκεντρικών προσεγγίσεων, οι οποίες θέτουν τις γυναίκες στο επίκεντρο των μεταρρυθμιστικών τους δράσεων.

Ιδιαίτερα για τις γυναίκες προωθούνται στοχευμένες δράσεις με στόχο την αποδόμηση παρωχημένων στερεοτύπων και αντιλήψεων που αποτελούν και βασική γενεσιουργό αιτία των ανισοτήτων και των διακρίσεων σε

βάρος τους. Παράλληλα, προωθούνται δράσεις για αντιμετώπιση των προκλήσεων και δυσχερειών με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους και οι γυναίκες που βιώνουν κάθε μορφής παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα προχωρήσει στον καταρτισμό Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία και διασφάλιση των μελών της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.

Βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη η ετοιμασία της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη σημασία της αντιμετώπισης φαινομένων ξενοφοβίας, ριζοσπαστικοποίησης και της ρητορικής μίσους. Η Εθνική Στρατηγική, η οποία βασίζεται σε ένα υφιστάμενο ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού, προωθεί τις αρχές του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών αξιών και την οικοδόμηση σχέσεων αποδοχής και σεβασμού.

Πρόσφατα, μετά από πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, έχει τροποποιηθεί η Αστυνομική Διάταξη για τη Διαχείριση Θεμάτων και Αδικημάτων Καταπολέμησης του Ρατσισμού, ώστε αυτή να περιλαμβάνει πλέον τους Δείκτες Προκατάληψης που εφαρμόζονται σε περιστατικά ρατσισμού οποιασδήποτε φύσης. Η αναθεωρημένη Αστυνομική Διάταξη υιοθετεί πλήρως και εφαρμόζει θυματοκεντρική προσέγγιση, μέσω της οποίας το θύμα αντιμετωπίζεται με σεβασμό και ευαισθησία στη βάση εξατομικευμένης και χωρίς διακρίσεις διαδικασίας. Βελτιωτικές αλλαγές προωθήθηκαν και στα Πρωτόκολλα Διαχείρισης Θυμάτων Σεξουαλικής Βίας και Βιασμού που εφαρμόζει η Αστυνομία, προκειμένου να συνάδουν πλήρως με σύγχρονες ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Με στόχο τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, με βάση τα πρότυπα που θέτουν διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη η υλοποίηση των προνοιών της νομοθεσίας για την εγκαθίδρυση ενός νέου σύγχρονου συστήματος δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά. Με βάση τη νομοθεσία, κάθε παιδί σε σύγκρουση με το νόμο τυγχάνει εξειδικευμένης, εξατομικευμένης προσέγγισης και στήριξης από διεπιστημονική ομάδα, με στόχο την ομαλή κοινωνική του επανένταξη και την αποφυγή της επανάληψης της παραβατικής συμπεριφοράς.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Ο καθολικός σεβασμός και η διαφύλαξη και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε συνθήκες μιας ανοιχτής και συμπεριληπτικής κοινωνίας αποτελούν συμβατική υποχρέωση των κρατών δικαίου, καθώς και ύψιστη δημοκρατική υποχρέωση. Πέραν ωστόσο της επιβαλλόμενης νομικής υποχρέωσης, η ουσιαστική ισότητα και η εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να καταστεί πραγματικότητα όταν ο σεβασμός του κάθε ανθρώπου χωρίς καμία απολύτως διάκριση, γίνει καθημερινός τρόπος ζωής του καθενός και της καθεμίας από εμάς. Μόνο τότε θα αισθανόμαστε ασφαλείς ότι έχουν τεθεί τα θεμέλια για ένα πιο δίκαιο, ειρηνικό, δημοκρατικό και ευοίωνο μέλλον. Σας ευχαριστώ.