Χαιρετισμός του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης,
κ. Ιωνά Νικολάου
στη Δημοσιογραφική Διάσκεψη με θέμα “Ρατσισμός”,
στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής
Αγαπητοί φίλοι,
Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι σήμερα εδώ μέσα στο πλαίσιο της εκστρατείας για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων, για να μιλήσω για ένα τόσο σημαντικό και σοβαρό θέμα που αφορά την εξάλειψη των διακρίσεων ή του «ρατσισμού».
Ο ρατσισμός είναι θέμα νοοτροπίας, κουλτούρας και εκπαίδευσης, και δυστυχώς έχουμε, ως κοινωνία, αρκετή δουλειά να κάνουμε στον τομέα αυτό.
Στόχος της πολιτείας είναι να καταπολεμήσει τις διακρίσεις, να εξαλείψει το ρατσισμό και να προβάλει τα οφέλη της διαφορετικότητας για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για το θέμα της ίσης μεταχείρισης και μιας ζωής χωρίς διακρίσεις - ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας και γενετήσιου προσανατολισμού.
Η εποχή μας είναι μια δύσκολη εποχή διεθνών μεταναστευτικών κινημάτων. Από τη μία οι μετακινούμενοι πληθυσμοί δημιουργούν ευκαιρίες οικονομικής και πολιτισμικής ανάπτυξης στις χώρες υποδοχής, αλλά από την άλλη δημιουργούν ξενοφοβικές αντιδράσεις στην κοινωνία μας. Στην Κύπρο έχει αυξηθεί εντυπωσιακά ο αριθμός των ευρωπαίων πολιτών και υπηκόων τρίτων χωρών. Αυτή η φυλετική, θρησκευτική και πολιτιστική ποικιλομορφία στην κυπριακή κοινωνία υπαγορεύει τη λήψη άμεσων μέτρων για ενσωμάτωση, προκειμένου να διασφαλιστεί η ειρηνική συνύπαρξη των Κυπρίων και των ξένων και να προληφθεί και/ή να καταπολεμηθεί ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, η ξενοφοβία και οι διακρίσεις.
Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος βρίσκεται μέσα στη δίνη της χρηματοοικονομικής κρίσης, η οποία επιβάρυνε υπέρμετρα τον κυπριακό λαό, σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι σημαντικό να υπερβούμε τους εαυτούς μας και παρά τα προβλήματα, να δείξουμε το ανθρώπινο πρόσωπο της κοινωνίας μας. Ωστόσο είμαστε πραγματικά έτοιμοι για κάτι τέτοιο;
Αγαπητοί φίλοι,
H ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική για την εξάλειψη των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας συνάδει με θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές και αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη.
Η ποικιλομορφία και η ισότητα είναι παράγοντες που ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη, αφού συμβάλλουν στη βελτίωση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις, την ευημερία στην εργασία, την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δημιουργικότητα, την τόνωση της καινοτομίας και τη βελτίωση της εικόνας μιας επιχείρησης σε σχέση με την κοινωνία. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί η συμβολή της ισότητας και της διαφορετικότητας στην οικονομική ανάπτυξη τόσο από ποσοτικής όσο και από ποιοτικής άποψης.
Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία που θεσπίστηκε το 2000 απαγορεύει τις διακρίσεις στον τομέα της απασχόλησης και συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση, τις εργασιακές συνθήκες, τους όρους απασχόλησης, την ιδιότητα μέλους και τη συμμετοχή σε οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών.
Η απαγόρευση των διακρίσεων για λόγους φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής επεκτείνεται πέραν του τομέα της απασχόλησης και σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική προστασία, η κοινωνική ασφάλιση, η υγειονομική περίθαλψη, καθώς επίσης η πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης και της στέγασης. Η απαγόρευση της διάκρισης (άμεσης και έμμεσης) εκτείνεται σε φυσικά και νομικά πρόσωπα στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.
Άτομα που αισθάνονται θύματα διακρίσεων έχουν πρόσβαση τώρα όχι μόνο στα κυπριακά δικαστήρια και στις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες αλλά και στην Αρχή κατά του Ρατσισμού και των Διακρίσεων. Μια ανεξάρτητη Αρχή που συστάθηκε για το σκοπό αυτό, κάτω από την ομπρέλα της Επιτρόπου Διοικήσεως. Καθήκον της, ανάμεσα σε άλλα, είναι η παροχή βοήθειας σε θύματα διάκρισης, η διεξαγωγή ανεξάρτητων ερευνών για τις διακρίσεις, η δημοσίευση των εκθέσεων και η διατύπωση συστάσεων για ζητήματα διακρίσεων.
Άλλη πολύ σημαντική πρόσφατη νομοθεσία που αναφέρεται στο ρατσισμό είναι ο περί της Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας μέσω του Ποινικού Δικαίου Νόμος του 2011 (Ν. 134(Ι)/2011). Σύμφωνα με αυτόν, καθίστανται ως αδικήματα και τιμωρούνται ορισμένες εκ προθέσεως τελούμενες πράξεις, προερχόμενες από αισθήματα ρατσισμού και ξενοφοβίας, που ορίζονται στο άρθρο 3 του Νόμου, όπως η δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, λόγω της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, των γενεαλογικών καταβολών ή της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, η δημόσια επιδοκιμασία, η άρνηση ή η κατάφωρη υποτίμηση της σοβαρότητας των εγκλημάτων γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου που στρέφεται κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, λόγω της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, των γενεαλογικών καταβολών ή της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής. Μάλιστα, σύμφωνα με τον προαναφερόμενο Νόμο θεμελιώνεται ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων για τη διάπραξη των πιο πάνω αδικημάτων, όταν αυτά διαπράττονται προς όφελος του νομικού προσώπου και προβλέπονται κυρώσεις. Πρόσθετα, σύμφωνα με το Νόμο, τα δικαστήρια κατά την επιμέτρηση και επιβολή της ποινής, λαμβάνουν υπόψη τους ως επιβαρυντικό παράγοντα τα ρατσιστικά και ξενοφοβικά κίνητρα.
Όμως η θέσπιση νομοθεσίας, ως μέσο υλοποίησης της στρατηγικής κατά των διακρίσεων και του ρατσισμού, δεν είναι αρκετή. Αυτό που παράλληλα χρειάζεται είναι αλλαγές σε πρακτικές και νοοτροπίες και κινητοποίηση όλων των ενδιαφερομένων φορέων.
Στόχος είναι η ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης, ώστε να στηλιτευθούν η νοοτροπία και η συμπεριφορά που προκαλεί τις διακρίσεις και τον ρατσισμό, καθώς και να ενημερωθεί ο κόσμος σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τη νομοθεσία. Απαιτείται λοιπόν συλλογική προσπάθεια για να εφαρμοστεί στην πράξη η κοινοτική νομοθεσία και η πολιτική της ‘Ένωσης, η οποία μπορεί να επηρεάσει σημαντικότατα τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή, γι’ αυτό χρειάζεται να καταστεί ευρύτερα γνωστή και προσβάσιμη στο κοινό.
Ως ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης συμβάλλουμε ενεργά στη διαμόρφωση του κοινοτικού γίγνεσθαι και συμμετέχουμε στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις της ΄Ενωσης. Η Κύπρος, παρά το μικρό μέγεθός της, έχει μπροστά της την ευκαιρία να αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της εξελικτικής πορείας της σύγχρονης ευρωπαϊκής αμφικτιονίας και κατ΄ επέκταση του επαναπροσδιορισμού των παγκόσμιων δεδομένων σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πεδίο. Ας δράσουμε λοιπόν για το καλώς νοούμενο συμφέρον της χώρας μας, της Ευρώπης και της παγκόσμιας κοινότητας, γενικότερα.
Στόχος της Κυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη, είναι η πρόληψη των κοινωνικών προβλημάτων, όπως ο ρατσισμός, έτσι ώστε να προωθήσουμε την εξυγίανση της κοινωνίας μας και να δημιουργήσουμε ένα κράτος ευημερίας, στο οποίο να επικρατεί η ασφάλεια και η τάξη! Μέσα από πληθώρα εθνικών δραστηριοτήτων, η Κυβέρνηση στοχεύει να οικοδομήσει μια κοινωνία πιο δίκαιη, απαλλαγμένη από διακρίσεις και προκαταλήψεις. Μια κοινωνία που να βασίζεται στην ισότητα και την αξιοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού, προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας. Γι αυτό δηλώνουμε απερίφραστα ότι δεν πρόκειται να επιδείξουμε οποιαδήποτε ανοχή σε οποιανδήποτε μορφή ρατσισμού και ξενοφοβίας στο τόπο μας.
Η σημερινή διάσκεψη μας δίδει την αφορμή να συλλογιστούμε για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών που δοκιμάζονται ανεπίτρεπτα στο τόπο μας και να σταθούμε στα πρόσφατα καταδικαστέα γεγονότα στην Λεμεσό από το ΕΛΑΜ και άλλων ρατσιστικών επιθέσεων και συμπεριφορών του παρελθόντος. Τέτοιες συμπεριφορές ή νοοτροπίες, μας γυρίζουν πίσω σε άλλες πιο σκοτεινές εποχές της Ιστορίας και σε πρακτικές που μόνο περήφανο δεν θα μπορούσαν να κάνουν το ανθρώπινο γένος.
Αν σταθούμε λοιπόν αδρανής μπροστά σε τέτοια φαινόμενα έκνομης βίας και παραβατικότητας από οπουδήποτε κι αν αυτά προέρχονται, τότε θα κινδυνεύσει η κοινωνική σταθερότητα και η πολιτική ζωή της χώρας θα βρεθεί απέναντι σε δυσάρεστες καταστάσεις που ήδη προεικονίζονται από ανάλογες συμπεριφορές και νοοτροπίες. Γι αυτό ο καθένας μας θα πρέπει να κάνει μια ψυχική αναζήτηση για να μάθει αν κρύβει μέσα του τον σπόρο του ρατσισμού. Να προσπαθήσει να βάλει τον εαυτού στη θέση του κάθε ατόμου που δέχεται ρατσισμό και να κατανοήσει την αληθινή πλευρά της κατάστασης. Να ξεριζώσουμε τον φόβο προς το διαφορετικό και να τον μετατρέψουμε σε αποδοχή και κατανόηση.
Κυρίες και κύριοι,
Η ποιότητα της κοινωνίας μας αντικατοπτρίζει την ποιότητα των πολιτών της. Η κυβέρνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας επιθυμεί διακαώς την αναγέννηση της κυπριακής κοινωνίας, σε μια υγιή κοινωνία που δεν θα αποκλείει κανέναν και όπου κανένας δεν περισσεύει!
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!