Εκλεκτοί Ομιλητές και Προσκεκλημένοι,

Σας μεταφέρω τον χαιρετισμό του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνά Νικολάου, καθότι ο ίδιος βρίσκεται στις Βρυξέλλες, εκπροσωπώντας την Κύπρο στο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ:

«Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να χαιρετίσω την Hμερίδα που διοργανώνεται, σήμερα, από την Αστυνομία Κύπρου, με στόχο την ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων σε θέματα προστασίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Χαίρομαι ιδιαίτερα, γιατί η σημερινή ημερίδα πραγματοποιείται στα πλαίσια των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Από το 1948, η 10η Δεκεμβρίου έχει οριστεί να εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Στόχος και όραμα των εμπνευστών της Διακήρυξης ήταν να καθορίζονται ρητώς τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων και οι ελευθερίες τους, χωρίς διακρίσεις – φυλετικές, χρώματος, διαφυλικές, γλωσσικές, θρησκευτικές, πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, χωρίς διαχωρισμούς με βάση την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία ή τη γέννηση.

Η εμπειρία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που σημαδεύτηκε από μια δίχως προηγούμενο υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής, έφερε στην επιφάνεια την ανάγκη προσδιορισμού και περιφρούρησης των βασικών αυτών δικαιωμάτων που θα πρέπει να συνοδεύουν κάθε άνθρωπο σε όποια χώρα κι αν ζει.

Όπως δηλώνει το Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης, «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης».

Αυτά τα δικαιώματα του ανθρώπου συνιστούν τον θεμέλιο λίθο, πάνω στον οποίο η ανθρωπότητα επιχειρεί να οικοδομήσει ένα ειρηνικό και ευοίωνο μέλλον για όλους τους ανθρώπους σε κάθε γωνιά της γης. Χωρίς αυτά η κοινωνία μετατρέπεται σε μια ιζηματογενή μάζα ανθρώπων, όπου κυριαρχεί η επιβολή της δύναμης και το δίκαιο του ισχυρού και όχι η πραγματική γνώση, ο αλληλοσεβασμός και η θέληση για ελευθερία και προκοπή για όλους.

Αναντίρρητα, ο σεβασμός στα δικαιώματα του ανθρώπου και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη θεμελίωση συνθηκών κράτους-δικαίου σε κάθε οργανωμένη κοινωνία, αλλά και για την επίτευξη ελευθερίας, δικαιοσύνης και ειρήνης παγκόσμια.

Στην Κύπρο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες προστατεύονται πρωτίστως στα άρθρα 6-35 του Μέρους ΙΙ του Συντάγματος το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 179, αποτελεί τον υπέρτατο Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρότυπο για το περιεχόμενο και τις διασφαλίσεις τους αποτέλεσε η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία ενσωματώθηκε στο Κυπριακό Δίκαιο με το Ν. 39/1962 και σύμφωνα με το Άρθρο169 του Συντάγματος έχει αυξημένη ισχύ έναντι οποιουδήποτε απλού νόμου.

Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιδιώκοντας την ενίσχυση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και κατ’ επέκταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο γεγονός ότι ζουν σε µια Ευρώπη ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ενσωμάτωσε τα θεμελιώδη δικαιώματα σε ένα Χάρτη. Ο Χάρτης αυτός, ο οποίος λειτουργεί ως πυξίδα για το σύνολο των πολιτικών της ΕΕ, προβλέπει έναν υποχρεωτικής ισχύος πυρήνα κανόνων, ο οποίος προστατεύει τους πολίτες. Η Κύπρος, ως ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, την 1.12.2009, εφαρμόζει τις διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος έχει πλέον καταστεί νομικά δεσμευτικός τόσο για τα όργανα της ΕΕ όσο και για τα κράτη μέλη.

Όμως, σε μια ευνομούμενη πολιτεία, η νομιμότητα εξασφαλίζεται όχι μόνο από το γραπτό Σύνταγμα και τις νομικές διατάξεις, αλλά επίσης μέσα από τη δέσμευση της Κυβέρνησης να διοικήσει νόμιμα και χρηστά, τη ψήφιση από τη νομοθετική εξουσία μη-αντισυνταγματικών νόμων και την ύπαρξη μιας ανεξάρτητης και ανεπηρέαστης δικαστικής εξουσίας.

Η αστυνομία, ως το κατ’ εξοχήν αρμόδιο κρατικό όργανο, με βάση τις διευρυμένες εξουσίες που έχει νομοθετικά, οφείλει να εφαρμόζει τους νόμους του κράτους και να διασφαλίζει την τήρηση της τάξης και τη διαφύλαξη της κοινωνικής ειρήνης. Τα στελέχη της Αστυνομίας είναι υποχρεωμένα εκτελώντας το καθήκον τους να υπερασπίζονται τους νόμους, να υπερασπίζονται το Σύνταγμα, να υπερασπίζονται τα δικαιώματα των πολιτών. Δεν πρέπει ποτέ να λησμονείται ότι ο αστυνομικός και η αστυνομία υπάρχουν χάριν του πολίτη. Σε μια περίοδο που οι πολίτες νιώθουν να απειλούνται από παντού, είναι πολύ σημαντική η αποτελεσματική προστασία της ασφάλειας με αυστηρή τήρηση των κανόνων του Κράτους Δικαίου και σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών.

Ο αστυνομικός που καλείται να υπερασπιστεί τους νόμους δεν μπορεί να γίνεται ο ίδιος παραβάτης των νόμων καταπατώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ίδια την αστυνομία αποδυναμώνει τον ρόλο και το έργο της, κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών και μειώνει το κύρος του θεσμού και της προσφοράς της αστυνομίας στην κοινωνία. Αντίθετα, όταν από την πλευρά των αστυνομικών δυνάμεων υπάρχει σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τότε αυξάνεται και η αποτελεσματικότητα της αστυνομίας. Μια αποτελεσματική αστυνομία είναι αυτή που υπηρετεί στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όταν τα στελέχη της κάνουν τη δουλειά τους με τρόπο που δεν στηρίζεται στην άσκηση φόβου και στην βία, αλλά στο νόμο, στην τιμή και τον επαγγελματισμό.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρωταρχικός στόχος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και της Κυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, είναι να καταστήσει το έργο της Αστυνομίας πιο αποτελεσματικό, ώστε μαζί με την πρόληψη και πάταξη του εγκλήματος να διασφαλίζεται και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των πολιτών. Η δυναμική διασύνδεση και αλληλεξάρτηση του συνόλου των δικαιωμάτων συνεπάγεται, ακριβώς, ότι η πλήρης απόλαυσή τους από όλους, δεν μπορεί να γίνει παρά μέσα σε μια δημοκρατική κοινωνία, που αποδίδει την ίδια αξία σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και έχει στη βάση της λειτουργίας της την προαγωγή και τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων όλων των μελών της, χωρίς καμιά εξαίρεση.

Προς αυτή την κατεύθυνση, ζήτησα από την αρχή ανάληψης των καθηκόντων μου από τον Αρχηγό της Αστυνομίας, όπως ληφθούν πρόσθετα μέτρα ώστε να εμπεδωθεί στα μέλη της Αστυνομίας η συναίσθηση ευθύνης, προστασίας και σεβασμού προς όλους τους πολίτες. Ταυτόχρονα, τονίστηκε στα μέλη της Αστυνομίας ότι θα πρέπει να μάθουν να αντιστέκονται στις προκλήσεις και να διαχειρίζονται με ψυχραιμία τα επικίνδυνα περιστατικά που αντιμετωπίζουν στα πλαίσια της εκτέλεσης των καθηκόντων τους, και να επιδεικνύουν μηδενική ανοχή σε όσους επιχειρήσουν να παραβιάσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών.

Στα πλαίσια αυτά:

• Eνισχύθηκε η επιμόρφωση των μελών του Σώματος, ειδικότερα μέσα από την πρακτική εκπαίδευση σε θέματα προστασίας και σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αστυνομικής δεοντολογίας και εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου.
• Αναθεωρήθηκε ο Κώδικας Αστυνομικής Δεοντολογίας με την προσθήκη άρθρων βάσει του Ευρωπαϊκού Κώδικα Αστυνομικής Δεοντολογίας, του Οδηγού Συμπεριφοράς και Δεοντολογίας των Δημοσίων Υπαλλήλων και του Ελληνικού Κώδικα Δεοντολογίας.
• Ετοιμάστηκε εγχειρίδιο στο οποίο περιλαμβάνονται κατευθυντήριες γραμμές ως προς τον χειρισμό κρατουμένων κατά τη σύλληψη, ανάκριση και κράτηση, τις συνθήκες κράτησης και διαβίωσης των κρατουμένων, τη χρήση βίας, την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, καθώς και τις διοικητικές πρακτικές και διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούνται για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Δόθηκαν οδηγίες για τερματισμό της διεξαγωγής διοικητικών ερευνών από την Αστυνομία σε περιπτώσεις ισχυρισμού κακοποίησης ή/και άσκησης βίας εναντίον πολιτών, με σκοπό την ανεξάρτητη, αποτελεσματική και γρήγορη διεκπεραίωση της έρευνας και πλέον η διερεύνηση των εν λόγω ισχυρισμών γίνεται από τον Γενικό Εισαγγελέα ή την Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας, οι οποίοι ενημερώνονται άμεσα από την Αστυνομία.
• Ψηφίστηκαν τον περασμένο Οκτώβριο οι τροποιητικοί Κανονισμοί για αναθεώρηση των κριτηρίων πρόσληψης στην Αστυνομία, στη βάση των νομοσχεδίων που κατέθεσε το Υπουργείο, με στόχο να προσλαμβάνονται μέσα από αξιοκρατικά κριτήρια και ψυχομετρικές εξετάσεις, οι καταλληλότεροι και να απορρίπτονται οι επιρρεπείς στην εκδήλωση επιθετικότητας ή ανεπιθύμητων συμπεριφορών.

Περαιτέρω, διεξάγεται, κατόπιν οδηγιών μου, μελέτη, η οποία θα εξετάσει και θα αναλύσει διαχρονικά όλες τις περιπτώσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών, θα εντοπίσει τα αίτια που διαχρονικά προκαλούν αυτές τις συμπεριφορές και θα προτείνει στοχευμένα μέτρα για αντιμετώπιση του φαινομένου. Επιπρόσθετα, ζήτησα όπως εξεταστεί η ενίσχυση του ρόλου του Γραφείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αστυνομίας και αξιολογηθούν οι υφιστάμενοι μηχανισμοί ελέγχου άσκησης των καθηκόντων των αστυνομικών.

Αγαπητοί φίλοι,

Η αναγνώριση ότι, κάθε άνθρωπος, χωρίς καμιά διάκριση, έχει δικαιώματα, τα οποία είναι αδιαπραγμάτευτα και αναπαλλοτρίωτα, συνιστά μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ανθρώπινης κοινωνίας. Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, αποτελεί καθήκον όλων μας να εφαρμόζουμε και να προστατεύουμε τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, γιατί μέσα από αυτά διασφαλίζεται η εξέλιξη και ο πολιτισμός μας, είτε ως κοινωνίας είτε ως ατόμων.

Ως Υπουργείο, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για μια Αστυνομία πλουσιότερη σε ικανότητες και σε επιχειρησιακή αξία. Μια Αστυνομία, τα μέλη της οποίας θα κερδίζουν το σεβασμό και την εμπιστοσύνη του κοινού, μέσα από τον επαγγελματισμό και τη σκληρή τους δουλειά, πάντοτε με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα

Με αυτές τις σκέψεις, εύχομαι σε όλους καλά, δημιουργικά και επωφελή συμπεράσματα από την ημερίδα.

Σας ευχαριστώ.