Κεντρική Πλατεία Καλαμαριάς, Θεσσαλονίκη

Ελληνίδες και Έλληνες,
Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,

Ξυπνούν κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες, οι θύμησες αλλά και ο πόνος από τα τραγικά γεγονότα του μαύρου θέρους του 1974. Εκείνου του καλοκαιριού, που έμελλε από τότε να στιγματίσει τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών μας. Που για σαράντα δύο φέτος χρόνια, έχει εκτρέψει την ιστορική εξέλιξη του λαού μας και της κοινωνίας μας, σε κάθε της φάσμα.

Σήμερα που ο πόνος γίνεται οργή και το άδικο μετατρέπεται σε αποφασιστικότητα, οφείλουμε καταρχάς να επιτελέσουμε το πρώτιστο και ακατάλυτο μας καθήκον. Να αποδώσουμε τον προσήκοντα φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους ήρωες νεκρούς μας. Στους ελληνοκύπριους και ελλαδίτες πεσόντες αδελφούς, οι οποίοι υπερασπίστηκαν μέχρις εσχάτων την μαρτυρική μας πατρίδα, τους ζοφερούς εκείνους μήνες του 1974. Υποκλινόμαστε σήμερα, σε όσους που από το χρέος μη κινούντες, παρέμειναν πιστοί στα ιδανικά και της αξίες της φυλής μας, ποτίζοντας με το αίμα τους τα χώματα της μαρτυρικής μας πατρίδας.

Για την δυνατότητα που μας παρέχεται απόψε, αισθάνομαι την υποχρέωση να συγχαρώ τους συντελεστές, την Ένωση Κυπρίων Βόρειας Ελλάδας, αλλά και την Ομοσπονδία Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας καθώς και την προσφιλή ηγεσία και τους δημότες του Δήμου Καλαμαριάς. Δικαιωματικά σας ανήκουν, τα εύσημα καθώς μέσα από την πολυδιάστατη και σημαντική σας δράση, αποδεικνύετε τα υψηλά μεγέθη της άδολης αγάπης σας προς την ιδιαίτερης σας πατρίδα. Οι άοκνες προσπάθειες στο τομέα της διαφώτισης και συντήρησης της μνήμης του κατ’ εξακολούθηση τουρκικού εγκλήματος, καθιστούν τους εν Ελλάδι αδερφούς μας, ως ένα από τα πιο ζωντανά κύτταρα του κυπριακού ελληνισμού, γεγονός που ενισχύει την αγωνιστική διάθεση της κυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη την οποία εκπροσωπώ εξ ονόματος του λαού μας. Ευγνωμοσύνη που δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε, απευθύνουμε ταυτόχρονα στην Ελληνική Κυβέρνηση και τον αδελφό ελληνικό λαό για τη συμπαράσταση σας, σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς της κοινής μας συμπόρευσης.

Φίλες και φίλοι,

Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος,
να μας κεντρίσουν,
να μας ξυπνήσουν,
να μας φέρουν ένα μήνυμα.

Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος
κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα
χωρίς τίποτα να νιώσουμε.

Στην γλαφυρότητα του λόγων του κύπριου ποιητή Παντελή Μηχανικού, συνοψίζεται η τραγική υποτίμηση του κινδύνου της τουρκικής επιβουλής. Η Κύπρος εάλω, δεκατέσσερα μόλις χρόνια από την κατάκτηση της ανεξαρτησίας της. Δέκα μόλις χρόνια από την εκδήλωση της τουρκανταρσίας του 1963-64 και τους πρώτους βομβαρδισμούς του νησιού, από την τουρκική πολεμική αεροπορία. Τα προμηνύματα της κυοφορούμενης καταστροφής αγνοήθηκαν, αφού από τα επινίκεια της λήξης του νικηφόρου τετραετή αγώνα της ΕΟΚΑ, οδηγηθήκαμε σύντομα στον φανατισμό και την πόλωση.

Με διάθεση αυτοκριτικής οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τα αδυσώπητα λάθη εκείνης της περιόδου. Τις ευθύνες μας για το γεγονός ότι επιτρέψαμε στα εμφιλοχωρούντα ζιζάνια της διάσπασης να αναφυούν ανάμεσα μας. Γιατί υποκύψαμε ανεμπόδιστα στον πειρασμό της εσωτερικής έριδας και της διχόνοιας.

Οφείλουμε απόψε να επαναφέρουμε στην ατομική και συλλογική μας μνήμη την πρώτη πράξη της πατριδοκτόνου τραγωδίας: την εκδήλωση του άφρονος πραξικοπήματος κατά της νόμιμης κυβέρνησης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Εκφράζουμε τον αποτροπιασμό μας για τα εγκληματικά σχέδια των ξένων και δυστυχώς ελληνόφωνων κύκλων, που οδήγησαν στην κατάλυση της συνταγματικής τάξης και στη συντριβή των δημοκρατικών θεσμών. Και οφείλουμε ξανά, να αναγνωρίσουμε ότι τα όπλα που ανασύρθηκαν στις 15 του Ιούλη, δεν στράφηκαν μόνο εναντίον αλλήλων, αλλά και εναντίον της πατρίδας μας.

Με τις κερκόπορτες ανοικτές, η Τουρκία δράττεται της ευκαιρίας που επιζητεί επί σειρά ετών. Τις αυγινές ώρες της 20ης Ιουλίου με πρόσχημα την επαναφορά της συνταγματικής τάξης και προστασίας των Τουρκοκυπρίων, κινητοποιεί την πολεμική της μηχανή και μαγαρίζει τα χώματα της Κύπρου. Με την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων, οι οποίες καταστρατηγούν τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η κατ’επίφαση «ειρηνευτική επέμβαση» βρίσκει την Τουρκία να κατέχει παράνομα και με τη βία των όπλων, το 37% του εδάφους της της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σαράντα περίπου χιλιάδες στρατιώτες, 80 μαχητικά αεροσκάφη, περισσότερα από 150 άρματα μάχης και είκοσι ναυτικά μέσα, συνοδευόμενα από 5 αντιτορπιλικά, επιστρατεύονται και συγκεντρώνονται στις τουρκικές βάσεις απέναντι από τη θάλασσα της Κερύνειας. Την ίδια στιγμή που ξένα ειδησηογραφικά δίκτυα προβάλλουν εικόνες από τον απόπλου της δύναμης, οι χουντικοί επιτελείς συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν τις πληροφορίες ως «άσκηση» και συνιστούν στο ΓΕΕΦ, ακόμα και μετά την έναρξη της απόβασης, «Αυτοσυγκράτηση».

Παρά την συντριπτική αριθμητική και τεχνολογική υπεροχή των Τούρκων και παρά το γεγονός ότι το πραξικόπημα είχε αποδυναμώσει τις δυνατότητες αντίστασης, στο μικροεπίπεδο των μαχών γράφονται σελίδες αξιομνημόνευτης ελληνικής αρετής. Στο θέατρο των συγκρούσεων, στην Κύπρο του 1974, το Μολών Λαβέ του Λεωνίδα και του Παλαιολόγου, επαναλαμβάνονται απέναντι στον ιταμό εισβολέα.

Τιμούμε λοιπόν σήμερα, αυτούς που ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και συνειδητά, στο κάλεσμα της πατρίδας. Τους γνήσιους, τους συνεπείς με την ιστορική επιταγή, που αποδείχτηκαν άξιοι συνεχιστές της μακραίωνης ελληνικής ιστορίας.

Υποκλινόμαστε στα παλικάρια που τις πρώτες ώρες της εισβολής, βρήκαν το θάρρος με τον ισχνό και απαρχαιωμένο τους οπλισμό, να παλέψουν και να οδηγήσουν σε καθήλωση τα αποβατικά στίφη του εχθρού, στις ακτές του Πέντε Μίλι. Ανακαλούμε στην μνήμη μας την ανδρεία των κληρωτών και εφέδρων Καταδρομέων, που με το θάρρος και την αυταπάρνηση τους πάτησαν σε όλες σχεδόν τις κορυφές του Πενταδακτύλου κατατροπώνοντας τον εχθρό όπου τον έβρισκαν.

Στους γενναίους της ΕΛΔΥΚ που κατά την 1η Φάση προήλασαν νικηφόρα προς τον καλά οχυρωμένο θύλακα του Κιόνελι. Στους αγνοηθέντες από την πολιτεία ελλαδίτες αδελφούς, που υπερασπιστήκαν μέχρις εσχάτως τον δυτικό τομέα της Λευκωσίας κατά την επική μάχη του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, κατά τον Αττίλα ΙΙ. Σε αυτούς, που όρθωσαν κυριολεκτικά το κορμί τους μπροστά στα τουρκικά άρματα, παραμένοντας στα ορύγματα τους για να καλύψουν την οπισθοχώρηση των συναδέλφων τους. Σε αυτούς που αντιμετώπισαν τα εχθρικά άρματα, με ένα πιστόλι στο χέρι.

Κλείνουμε ευλαβικά το γόνυ, στους ηρωικώς πεσόντες μαχητές των μονάδων του πεζικού και του Μηχανικού, τους πυροβολητές, τους αρματιστές και τους καταδρομείς, που έδωσαν τη ζωή τους, θυσία στο βωμό της τιμής και της εθνικής αξιοπρέπειας. Και σύμφωνα με τον ποιητή, περισσότερη τιμή τους πρέπει, γιατί γνώριζαν ότι ο Εφιάλτης είχε ήδη φανεί και «οι Μήδοι, επιτέλους θα διαβούνε».

Παντοτινά υπόχρεοι, γιατί συνέδεσαν το παρόν με το ιστορικό μας παρελθόν. Γιατί μας υπενθύμισαν ότι, το καλοκαίρι του ‘74 στην Κύπρο, δεν αναβίωσε μόνο ο Εφιάλτης, αλλά και ο Λεωνίδας με τους 300 του.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Ξυπνά και εφέτος ο θρήνος για τις τρεις και πλέον χιλιάδες θύματα του ΄’74. Οι θύμησες από τα ειδεχθή εγκλήματα των Τούρκων. Τις εν ψυχρώ εκτελέσεις αιχμαλώτων και αμάχων, τους κατάπτυστους βιασμούς ανήλικων κοριτσιών και ηλικιωμένων γυναικών. Θυμόμαστε την αγωνία των συγγενών για τους 1619 αγνοούμενους. Τα βασανιστήρια των αιχμαλώτων και το δράμα της επιστροφής τους από τα μπουντρούμια των Αδάνων. Τις κακουχίες των είκοσι, αρχικά χιλιάδων ελληνοκυπρίων που παρέμεναν εγκλωβισμένοι στους τόπους καταγωγής τους.

Τον βίαιο εκτοπισμό και την προσφυγοποίηση του ενός τρίτου των συμπατριωτών μας. Δεν μας επιτρέπεται όσα χρόνια και εάν περάσουν, να λησμονήσουμε τις κακουχίες και τις προσπάθειες τους να συγκροτήσουν ξανά τις ζωές τους. Μέσα από τα συσσίτια, τα προσωρινά αντίσκηνα και μετέπειτα, τους προσφυγικούς οικισμούς.

Δεν λησμονούμε ότι για τέσσερις και πλέον δεκαετίες στην Κύπρο, οι αρχές του Διεθνούς Δικαίου παραβιάζονται κατάφορα. Στα τουρκοκρατούμενα μέρη μας, έχουν συντελεστεί και συνεχίζονται η εθνοκάθαρση και ο εποικισμός. Η παράνομη εκμετάλλευση των περιουσιών μας και η υβριστική βεβήλωση της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η ντροπιαστική ουλή της γραμμής καταπαύσεως του πυρός, και η φωταγωγημένη σημαία στον Πενταδάκτυλο, σύμβολο το παράνομου καθεστώτος, οφείλουν να μας υπενθυμίζουν τον βίαιο διαμελισμό και κατοχή της πατρίδας μας. Οφείλουν και πρέπει να μας υπενθυμίζουν το φόρο πόνου και αίματος, που πλήρωσε και εξακολουθεί να καταβάλλει ο λαός μας.

Φίλες και Φίλοι,

Υπό το βάρος που δημιουργεί η επαίσχυντη παρουσία των σαράντα και πλέον, χιλιάδων τούρκων στρατιωτών στα καθαγιασμένα χώματα της πατρίδας μας, ας σταθούμε λοιπόν με περίσκεψη και ας προσμετρήσουμε τις ιστορικές μας ευθύνες. Την ευθύνη για την άμεση και οριστική απαλλαγή από τα δεσμά της τουρκική κατοχή και επανανέωση της πατρίδας και του λαού μας. Την ευθύνη να μην επιτρέψουμε στα τουρκοκρατούμενα μέρη μας να καταστούν άλλη μια χαμένη πατρίδα. Με την πάροδο του χρόνου και την παγίωση των τετελεσμένων, ο ελλοχεύοντας κίνδυνος της ταϊβανοποίησης των κατεχομένων και της de jure διχοτόμησης του νησιού, γίνεται ολοένα και πιο ορατός. Γνωρίζουμε ότι στο ενδεχόμενο της διχοτόμησης, οι Τουρκοκύπριοι θα καταστούν κυρίαρχοι στο Βορρά και συνιδιοκτήτες, λόγω υπηκότητας, στο Νότο. Με τις δεδομένες ισορροπίες δυνάμεων, αντέχει ο κυπριακός ελληνισμός τη διατήρηση επίσημων συνόρων με την Τουρκία στο νησί; Ποιός πολιτικός ηγέτης, ή ποια γενιά πολιτικών, είναι έτοιμοι να λογοδοτήσουν σε μια τέτοια περίπτωση εθνικής απομείωσης;

Ειδικότερα, μετά την πρόσφατη και επιτυχή ολοκλήρωση του μνημονιακού προγράμματος, η προσοχή και οι προσπάθειες μας επικεντρώνονται στην ανάγκη για πρόοδο επί των εντατικοποιημένων διαπραγματεύσεων στις οποίες έχουμε εισέλθει με την τουρκοκυπριακή πλευρά. Σε αυτό το πλαίσιο, το ενθαρρυντικό κλίμα που δημιουργείται από τις συγκλίσεις επί των κεφαλαίων που έχουν συζητηθεί, δεν επιτρέπει υπερβολές πέραν της συγκρατημένης αισιοδοξίας.

Γνωρίζουμε ότι στα ακανθώδη κεφάλαια της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, του Εδαφικού, των χρονοδιαγραμμάτων αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων και της εφαρμογής των διαφόρων πτυχών της λύσης, βαρύνουσα σημασία θα διαδραματίσουν οι θέσεις της Άγκυρας. Αναγνωρίζουμε ότι το τελικό αποτέλεσμα των συνομιλιών, πέραν της δικής μας διάθεσης και της έκβασης των εσωτερικών εξελίξεων στην Τουρκία, θα επηρεαστεί σε σοβαρό βαθμό μέσα από το πρίσμα που δημιουργούν πρόσθετα, το ευμετάβλητο γεωπολιτικό σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και ο βαθμός σύγκλισης των ξένων συμφερόντων και οι δυνατότητες περιφερειακής συνεργασίας στο τομέα των ενεργειακών πόρων. Είναι για αυτούς ακριβώς τους λόγους, που η αξιοποίηση της συμμετοχής μας στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, την εμπλοκή των οποίων επιδιώκουμε, αλλά και ο αγαστός συντονισμός Αθήνας και Λευκωσίας στα κοινοτικά και διεθνή φόρα, μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν παράμετρο ισχυροποίησης των θέσεων της πλευράς μας.

Απαραίτητη προϋπόθεση και αναγκαία πράξη αυτογνωσίας σε αυτή μας την προσπάθεια, αποτελεί, η διαφύλαξη της πολιτικής ενότητας και κοινωνικής συσπείρωσης του λαού μας. Αναγνωρίζοντας τα εγκληματικά λάθη του παρελθόντος, βιώνοντας επί δεκαετίες τις ολέθριες συνέπειες της διάσπασης, έχουμε την ιστορική υποχρέωση να πορευτούμε, αδιαίρετοι και μονιασμένοι. Όποιες και εάν είναι οι διαφορές μας, μας ενώνει κάτι βαθύτερο. Όποιες και εάν είναι οι αντιρρήσεις μας, μας ενώνει κάτι ιερότερο. Η ιστορική και ηθική μας υποχρέωση, να τιμήσουμε, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη, τους αγώνες και τις θυσίες των ηρώων μας.

Αυτό είναι το δίδαγμα το οποίο αντλούμε μέσα από την περισυλλογή που δημιουργούν οι αποφράδες επέτειοι του 1974, που σήμερα καταδικάζουμε. Με οδηγό, το πνεύμα της θυσίας των ηρώων μας, χαλυβδώνουμε σήμερα τη θέληση και την αποφασιστικότητα μας για επανένωση της πατρίδας μας.

Αυτή είναι η ιστορική μας ευθύνη, έναντι στις απελθούσες και κυρίως στις επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Γενεές, την επιβίωση των οποίων στο τόπο των προγόνων τους, οφείλουμε και μπορούμε να διασφαλίσουμε.

Αιώνια, θα είναι η μνήμη τους και καλή λευτεριά στην πατρίδα μας.

ΙΩΝΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης