Έντιμη Υπουργέ Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας,

Αγαπητή Γενική Διευθύντρια,

Αγαπητή Αν. Διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου,

Αγαπητοί Διευθυντές και Διευθύντριες,

Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες,

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι σήμερα σε μια τόσο σημαντική εκδήλωση, για την απονομή βραβείων και επαίνων στα σχολεία που διακρίθηκαν στο διαγωνισμό για την πρόληψη και διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού.

Ένα διαγωνισμό που συνδιοργανώνουμε τα τελευταία χρόνια με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας.

Στόχος του διαγωνισμού αυτού είναι να συμβάλει ουσιαστικά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας, μέσω της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και της τοπικής κοινότητας.

Η συμμετοχή σχολείων όλων των βαθμίδων, μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων και τοπικών κοινοτήτων και ο μεγάλος αριθμός δράσεων που προωθήθηκαν στα πλαίσια του διαγωνισμού, αποτελούν ένδειξη ότι ο θεσμός αυτός έχει αγκαλιαστεί και επιτυγχάνει τους στόχους του. Ως εκ τούτου, οφείλουμε όχι μόνο να συνεχίσουμε την εφαρμογή του, αλλά και να την ενισχύσουμε.

Μια μορφή νεανικής παραβατικότητας που συναντούμε δυστυχώς συχνά στα σχολεία, αλλά και γενικότερα στην κοινωνία, είναι ο σχολικός εκφοβισμός.

Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί σε εθνικό και διεθνές επίπεδο μια μορφή βίαιης και αντικοινωνικής συμπεριφοράς στο πλαίσιο της οποίας ένα άτομο επιτίθεται και προκαλεί φόβο σ ένα άλλο κατά τρόπο επαναλαμβανόμενο με συστηματική δημιουργία ενός απειλητικού, ανασφαλούς και ταπεινωτικού περιβάλλοντος για το θύμα. Ο εκφοβισμός διαμορφώνει σχέσεις κυριαρχίας και επιβολής μεταξύ του δράστη και του θύματος το οποίο νιώθει ευάλωτο και ανήμπορο να αντιδράσει.
Η συμπεριφορά αυτή έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχοσυναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη των θυμάτων, που πολλές φορές τα εξαναγκάζει σε συμπεριφορές υποταγής και απομόνωσης, ενώ παράλληλα επηρεάζει αρνητικά την ευρυθμη λειτουργία μιας σχολικής μονάδας.

Δυστυχώς σήμερα ο εκφοβισμός επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών και εφήβων στα σχολεία της δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον των συναναστροφών τους.

Το φαινόμενο του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο είναι σύνθετο. Στην εκδήλωση του συμβάλλει η αλληλεπίδραση ψυχολογικών, οικογενειακών, κοινωνικών, γνωστικών και συναισθηματικών παραγόντων.

Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, οι γονείς δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν ότι το παιδί τους είναι θύμα εκφοβισμού και να το στηρίξουν, είτε από άγνοια των ενδείξεων ή/και των αιτιών ή επειδή τα περισσότερα θύματα ντρέπονται να αναφέρουν το γεγονός. Ας μη ξεχνάμε ότι ο εντοπισμός και η αποδοχή της υπαρξης του εκφοβισμού και η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του στο σχολικό χώρο ευνοεί το σπάσιμο της σιωπής και τη στήριξη των θυμάτων.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το πιο αποτελεσματικό, αλλά και το πιο δύσκολο μέτρο για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε κοινωνικού προβλήματος, είναι η πρόληψη. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια έχουν να διαδραματίσουν το σχολείο και η οικογένεια, ως οι πιο σημαντικοί φορείς κοινωνικοποίησης.

Ο διαγωνισμός αυτός στοχεύει στην πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, μέσω της ευαισθητοποίησης όλων των εμπλεκόμενων φορέων.Η πρόληψη και καταπολέμηση της νεανικής παραβατικότητας και των διάφορων μορφών της, όπως του σχολικού εκφοβισμού, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα τόσο της παρούσας Κυβέρνησης, όσο και εμένα, προσωπικά.

Σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια μας αυτή αποτελεί ο περί Παιδιών σε Σύγκρουση με το Νόμο Νόμος του 2021, ο οποίος στόχο έχει την εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά και την πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό νόμο, ο οποίος εγκαθιδρύει νέες παιδοκεντρικές προσεγγίσεις και εναλλακτικούς τρόπους μεταχείρισης ανήλικων με παραβατική συμπεριφορά, προβλέπει νέους θεσμούς και εξωδικαστικές κυρίως διαδικασίες.

Η ποινική δίωξη συνιστά το έσχατο μέτρο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και η ποινή κράτησης την έσχατη ποινή, που μπορεί να επιβληθεί από ειδικό Δικαστήριο Παιδιών, μόνο εφόσον οι εξωδικαστικές διαδικασίες ή/και τα εναλλακτικά μέτρα που προβλέπει ο υπό αναφορά Νόμος δεν τελεσφορήσουν.

Ο νέος Νόμος εγκαθιδρύει αρκετές νέες μεθόδους και θεσμούς διαχείρισης της νεανικής παραβατικότητας, ενώ συνεχείς είναι οι προσπάθειες μας για πληρέστερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του.

Σημειώνω ότι έχουν ήδη εγκαθιδρυθεί Δικαστήρια Παιδιών και έχουν οριστεί Δικαστές Παιδιών, για την εκδίκαση υποθέσεων εναντίον παιδιών, στις εξαιρετικές περιπτώσεις που προωθείται η ποινική τους δίωξη. Αρκετά παιδιά παραπέμπονται σε προγράμματα αποδικαστικοποίησης, δηλαδή εξωδικαστικά προγράμματα, ή θεραπευτικά προγράμματα, αντί να προωθείται η ποινική τους δίωξη. Έχουν επίσης εκπαιδευτεί κατάλληλα για το χειρισμό ανήλικων παραβατών και τις πρόνοιες του Νόμου αρκετά μέλη της Αστυνομίας, Λειτουργοί των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, Λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας και Δικαστές Παιδιών.

Θα ήθελα να κλείσω το χαιρετισμό μου με τα θερμά μου συγχαρητήρια προς όλους τους μαθητές και μαθήτριες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό με τόσο ζήλο και ενθουσιασμό, βάζοντας τη δική τους σφραγίδα στον κοινό αγώνα κατά του σχολικού εκφοβισμού και γενικότερα, κατά της νεανικής παραβατικότητας.

Νιώθω την ανάγκη να συγχαρώ, επίσης, τις Διευθύνσεις των Σχολείων για το ενδιαφέρον που επέδειξαν να συμμετέχουν στο διαγωνισμό, αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό, ο ρόλος του οποίου ήταν καθοριστικός στην επιτυχή διοργάνωση όλων των σχετικών δράσεων.

Συγχαρητήρια αξίζουν και στους Συνδέσμους Γονέων και στις Τοπικές Κοινότητες που συμμετείχαν σε αυτές.

Απευθύνομαι, τέλος, στα παιδιά, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι θα μεταφέρετε τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκομίσατε από τη συμμετοχή σας σε αυτόν τον διαγωνισμό, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση του μαθητικού πληθυσμού, των γονέων και της τοπικής κοινότητας για ένα τόσο σοβαρό θέμα.