Σας καλωσορίζω στην παρουσίαση του Νομοσχεδίου με τίτλο «O περί του Δικαιώματος Πρόσβασης σε Πληροφορίες του Δημόσιου Τομέα Νόμος του 2016». Το παρόν νομοσχέδιο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του στις 7/10/2016 και έχει πρόσφατα κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφισή του σε Νόμο.
Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου είναι η κατοχύρωση γενικού δικαιώματος πρόσβασης του πολίτη στις πληροφορίες που κατέχουν οι δημόσιες αρχές και η θέσπιση του ειδικού νομικού πλαισίου άσκησης του δικαιώματος αυτού. Ειδικότερα, στο νομοσχέδιο διευκρινίζεται ότι το πεδίο εφαρμογής του αναφέρεται μόνο σε πληροφορίες στις οποίες η πρόσβαση δεν ρυθμίζεται με τρόπο συγκεκριμένο από άλλη ειδική νομοθεσία, ώστε να διασφαλιστεί η αρμονική εφαρμογή και συνύπαρξη του ρυθμιστικού πλαισίου του παρόντος νομοσχεδίου, με άλλα ήδη ισχύοντα νομοθετικώς ρυθμιζόμενα συστήματα πρόσβασης σε πληροφορίες του δημοσίου.
Περαιτέρω, στο νομοσχέδιο προσδιορίζονται, μεταξύ άλλων, οι κανόνες που διέπουν την ενάσκηση του δικαιώματος πρόσβασης σε πληροφορίες του δημόσιου τομέα, οι αντίστοιχες υποχρεώσεις της διοίκησης, η διαδικασία υποβολής αίτησης για παροχή πρόσβασης στις πληροφορίες και οι κανόνες που διέπουν την επιβολή τελών. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει παράλληλα διατάξεις που ρυθμίζουν κατά τρόπο ειδικό την πρόσβαση σε συγκεκριμένες κατηγορίες πληροφοριών και καθορίζει αριθμό εξαιρέσεων. Επίσης, ρυθμίζεται και η πρόσβαση σε ιστορικά αρχεία και σε αρχεία που φυλάσσονται στο Κρατικό Αρχείο. Πρόσθετα παρέχεται στον πολίτη η δυνατότητα υποβολής παραπόνου και ένστασης στις περιπτώσεις που πιστεύει ότι το δικαίωμα πρόσβασης παραβιάζεται. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται ποινικά αδικήματα ενώ παρέχεται στο Υπουργικό Συμβούλιο η εξουσία έκδοσης δευτερεύουσας νομοθεσίας.
Με το νομοσχέδιο εισάγεται ο θεσμός του Επιτρόπου Πληροφοριών που θα ασκεί την εποπτεία της εφαρμογής της νομοθεσίας και που θα είναι ο εκάστοτε Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Περιλαμβάνονται, επίσης, πρόσθετες διατάξεις αναφορικά με το διορισμό και την παύση του Επίτροπου Πληροφοριών, που θα εφαρμόζονται σωρευτικά. Επιπλέον, ο Επίτροπος έχει την ευθύνη καθοδήγησης των δημοσίων αρχών μέσω της έκδοσης συστάσεων, ενθαρρύνοντας την σύνταξη κωδίκων πρακτικής και συμπράττοντας στην ετοιμασία σχεδίων δημοσίευσης πληροφοριών, ενώ επιλαμβάνεται παραπόνων και ενστάσεων και έχει την εξουσία επιβολής διοικητικών προστίμων.
Η έναρξη ισχύος του νόμου τοποθετείται χρονικά τρία έτη μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ώστε να δοθεί χρόνος για ολοκλήρωση της προετοιμασίας που απαιτείται από το Γραφείο του Επιτρόπου Πληροφοριών και το δημόσιο τομέα για την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, η προετοιμασία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εκστρατεία διαφώτισης του κοινού, ορισμό και εκπαίδευση πυρήνων εφαρμογής στους δημόσιους φορείς, ετοιμασία σχεδίων δημοσίευσης και κωδίκων πρακτικής, καθώς και ετοιμασία υποδομής για εξυπηρέτηση του κοινού που θα αιτείται πρόσβαση.
Πρόκειται για ένα καινοτόμο νομοθέτημα που εισάγει αλλαγή νοοτροπίας στο δημόσιο τομέα, προωθεί το ανθρώπινο δικαίωμα πρόσβασης στην έγκαιρη πληροφόρηση, διασφαλίζοντας την ίση μεταχείριση των πολιτών και συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειας καθώς και της δυνατότητας ελέγχου των ενεργειών της διοίκησης και εντάσσεται μεταξύ των μέτρων που έχει εξαγγείλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για την διαφάνεια, την αξιοκρατία και την ισοπολιτεία.