Τομέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Αντεγκληματικής και Σωφρονιστικής Πολιτικής και Καταπολέμησης της Έμφυλης Βιας

Ο Τομέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αντεγκληματικής, Σωφρονιστικής Πολιτικής, και Καταπολέμησης της Εμφυλης Βίας, έχει στόχο τη συστηματική ενασχόληση με τα ζητήματα προαγωγής και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εφαρμογής της αντεγκληματικής και σωφρονιστικής πολιτικής και καταπολέμησης της έμφυλης βίας.

Η διασφάλιση της δημόσιας τάξης και της ασφάλειας του πολίτη, η διαρκής προσπάθεια για πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας, o εκσυγχρονισμός του σωφρονιστικού μας συστήματος, αποτελούν κεντρικούς στόχους του Υπουργείου, οι οποίοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ύπαρξη ενός θεσμικού πλαισίου για τον καθολικό σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αξίωση για λογοδοσία όλων όσων τα παραβιάζουν. Σημαντικές είναι επίσης οι δράσεις του Υπουργείου για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βιας, με βάση την οποία έχει εγκαθιδρυθεί στην Κύπρο ένα συνεκτικό, συστηματικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο που ποινικοποιεί την έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές και επιδιώκει να προστατεύσει αποτελεσματικά τις γυναίκες θύματα βίας σε όλες της τις μορφές.

Ο Τομέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αντεγκληματικής και Σωφρονιστικής Πολιτικής έχει την ευθύνη της συνεχούς ανασκόπησης και εκτίμησης της κατάστασης που επικρατεί αναφορικά με τις τάσεις της εγκληματικότητας, την πρόληψη και καταπολέμηση της, την πορεία του σωφρονιστικού μας συστήματος, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των υφισταμένων προγραμμάτων, μέτρων και θεσμών για την πρόληψη / αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και τη μεταχείριση των αδικοπραγούντων κατά τη διάρκεια της έκτισης της ποινής τους και την στήριξη της πορείας κοινωνικής επανένταξης τους.

Έχει επίσης την ευθύνη παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης του συστήματος δικαιοσύνης φιλικής για τα παιδιά, το οποίο εισάγει παιδοκεντρικές προσεγγίσεις, ρυθμίζει δικαστικές και εξωδικαστικές διαδικασίες μεταχείρισης ανηλίκων και προβλέπει μέτρα πρόληψης, καθώς και εναλλακτικούς τρόπους μεταχείρισης ανήλικων παραβατών.

Ο Τομέας παρακολουθεί επίσης τις συστάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών που αφορούν στην κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο και τροχοδρομεί τις διαδικασίες συμμόρφωσης με αυτές. Έχει επίσης την ευθύνη για την προαγωγή των αρχών προστασίας και προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Εισαγωγή

Η Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε όλο το εύρος των δράσεων του, επεξεργάζεται, εισηγείται και διαμορφώνει δράσεις και πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην περαιτέρω προώθηση των αρχών σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για την άσκηση τους. H υποστήριξη και ενθάρρυνση δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και η συνεχής αναβάθμιση του επιπέδου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο αποτελούν διαχρονικούς στόχους του ΥΔΔΤ.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συστηματική παρακολούθηση των εξελίξεων που σχετίζονται με τα ζητήματα σεβασμού και προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις αρμόδιες κρατικές αρχές, υπό το πρίσμα της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που εκπηγάζουν από τη συμμετοχή της Κύπρου τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και σε διεθνείς και Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Eιδικότερα:

Εθνική Στρατηγική και Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Μετά από ευρεία διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες/ Αρχές/ Φορείς και σε συνεργασία με το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, ετοιμάστηκε η πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 2/6/2021. Η στρατηγική στηρίζεται στους ακόλουθους 3 άξονες:

α) Προστασία και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
β) Προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συμμόρφωση με διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας,
γ) Πρόληψη, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση για δημιουργία κουλτούρας σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

H Eθνική Στρατηγική στοχεύει στην περαιτέρω αναβάθμιση του επιπέδου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, όπως αυτό ορίζεται από το εθνικό, το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο και στην πιο ολοκληρωμένη κατοχύρωση και προαγωγή τους. Mε τη Στρατηγική για την Προστασία και Προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η δέσμευσή μας αποκτά συγκεκριμένες κατευθύνσεις, συντεταγμένες και στόχους ως προς το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάτι που άλλωστε που είναι και πρόταση των Ευρωπαϊκών και Διεθνών Οργανισμών προς τη χώρα μας.

Η υιοθέτηση της Πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του αντίστοιχου Εθνικού Σχεδίου Δράσης, θα συμβάλει στο σχεδιασμό και την εφαρμογή συγκεκριμένων, οριζόντιων και στοχευμένων δράσεων, για συστηματική προαγωγή και ολοκληρωμένη καταπολέμηση των φαινομένων παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Εθνική Στρατηγική απευθύνεται σε όλα τα κρατικά όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και σε όλους τους φορείς που ασκούν κρατική εξουσία. Οι αποδέκτες/φορείς της υποχρέωσης προστασίας είναι το κράτος και όλα τα κρατικά όργανα που οφείλουν να σέβονται, να προστατεύουν και να πραγματώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στα πλαίσια αυτά, έχει ήδη ετοιμαστεί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνεργασία με το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Β. Παρακολούθηση Θεμάτων ΛΟΑΤΙ

Στο πλαίσιο της Εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής για προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων για τα ΛΟΑΤΙ+ άτομα, το ΥΔΔΤ υπέγραψε τον Φεβρουάριο του 2022 Μνημόνιο Συνεργασίας με το Ηνωμένο Βασίλειο για ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών και δράσεων. Στο πλαίσιο αυτό τον Μάιο του 2022 διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο και το Συμβούλιο της Ευρώπης, η εκδήλωση IDAHOT+ με επίκεντρο τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΙ+ κοινότητας και με την συμμετοχή 250 ατόμων από όλη την Ευρώπη.

Επίσης, το Υπουργείο, προχωρώντας στην ικανοποίηση ενός πάγιου αιτήματος της ΛΟΑΤΙ+ κοινότητας, οριστικοποίησε το νομοσχέδιο για την Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 14 Σεπτεμβρίου 2022 και στην συνέχεια κατατέθηκε στην Βουλή των Αντιπροσώπων για συζήτηση και ψήφιση. Η αρχική συζήτηση του νομοσχεδίου πραγματοποιήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2022 και θα συνεχιστεί εντός του προσεχούς διαστήματος.

Γ. Εγκαθίδρυση συστήματος δικαιοσύνης φιλικής για τα παιδιά σε σύγκρουση με το νόμο (Νόμος 55(Ι)/21).

Στα πλαίσια της πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για την εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικής για τα παιδιά, με βάση τα πρότυπα που θέτουν διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2021, το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Παιδιών σε Σύγκρουση με το Νόμο (Πρόληψη, Μεταχείριση τους στο Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης και Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας) Νόμος». (Ν.55(Ι)/2021).

Η Νομοθεσία αυτή αποσκοπεί στην πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας και την εγκαθίδρυση ενός συστήματος ποινικής δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με το νόμο. Εισάγει παιδοκεντρικές προσεγγίσεις, ρυθμίζει δικαστικές και εξωδικαστικές διαδικασίες και προβλέπει μέτρα πρόληψης, καθώς και εναλλακτικούς τρόπους μεταχείρισης ανήλικων παραβατών. Καθορίζεται η σύσταση πολυθεματικών ομάδων χειρισμού των περιπτώσεων αυτών και ο δικαστικός χειρισμός περιπτώσεων ανηλίκων από ειδικό δικαστήριο παιδιών. Η ποινική δίωξη προωθείται μόνο για σοβαρά αδικήματα ή/και εφόσον οι εξωδικαστικές διαδικασίες ή οι εναλλακτικοί τρόποι μεταχείρισης που προβλέπονται στον Νόμο δεν τελεσφορήσουν.

Η κράτηση παιδιών σε ειδικό χώρο κράτησης εκτός φυλακής αποτελεί το έσχατο μέτρο που μπορεί να επιβληθεί από το Δικαστήριο Παιδιών μόνο σε παιδιά ηλικίας 16 έως 21 ετών που καταδικάσθηκαν για αδίκημα που διέπραξαν πριν το 18 έτος της ηλικίας τους. Μετά από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με ημερ. 30/7/2021, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ετοιμάζει τους όρους και τις προδιαγραφές για την προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού για την εξεύρεση/ δημιουργία ειδικού χώρου κράτησης παιδιών.

Δ Δικαιώματα, υποστήριξη και προστασία των θυμάτων της εγκληματικότητας

Στο πλαίσιο της υποχρέωσης των Κρατών Μελών της Ευρωπαικής Ένωσης να παρέχουν στα θύματα της εγκληματικότητας πρόσβαση σε υποστήριξη και προστασία, η Ε.Ε. θέσπισε ένα ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων για τα δικαιώματα των θυμάτων (Οδηγία 2012/29/ΕΕ), όπως το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες, το δικαίωμα σε υποστήριξη και προστασία κλπ.. Η Κύπρος ενσωμάτωσε την υπό αναφορά Οδηγία στην Εθνική Νομοθεσία, με τον Νόμο 51(Ι)/2016 «Περί της Θέσπισης Ελαχίστων Προτύπων σχετικά με τα Δικαιώματα, την Υποστήριξη και την Προστασία Θυμάτων της Εγκληματικότητας Νόμο του 2016. Τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται με την εν λόγω νομοθεσία, ισχύουν για όλα τα θύματα και ανεξάρτητα από το καθεστώς διαμονής τους στην Δημοκρατία,

Με τον νέο Τροποποιητικό Νόμο (Ν.36(Ι)/22):

1) Έγινε διεύρυνση του όρου «Θύμα» ώστε σε περίπτωση που ένεκα βλάβης που προκλήθηκε στο θύμα από την αξιόποινη πράξη, το τελευταίο καθίσταται ανίκανο να ασκήσει την κρίση και τη βούληση του, τα δικαιώματα του θύματος να ασκούνται από μέλη της οικογένειας του για όσο χρόνο διαρκεί η ανικανότητα του.

2) Επεκτάθηκε η υποχρέωση των εμπλεκομένων υπηρεσιών για κατάλληλη εκπαίδευση λειτουργών τους όσον αφορά την μεταχείριση και τις ιδιαίτερες ανάγκες των θυμάτων και σε πρόσωπα εκτός της δημόσιας υπηρεσίας τα οποία εκ της θέσεως τους ή της επαγγελματικής τους ιδιότητας, εμπλέκονται ή έρχονται σε επαφή με θύματα.

3) Βελτιώθηκε νομοθετικά το δικαίωμα του θύματος να λαμβάνει ενημέρωση σχετικά με την υπόθεση του και ειδικότερα η ενίσχυση τόσο του δικαιώματος του θύματος να ενημερώνεται για την αποφυλάκιση ή την απόδραση προφυλακισθέντος, κατηγορούμενου ή καταδικασθέντος για αδίκημα που αφορά το θύμα όσο και του δικαιώματος του να μην ενημερώνεται, εάν δεν επιθυμεί τέτοια ενημέρωση και

4) Θεσπίσθηκε η υποχρέωση για εκπόνηση από κάθε εμπλεκόμενη υπηρεσία, κώδικα συμπεριφοράς για την καλύτερη εφαρμογή του νόμου στον τομέα της αρμοδιότητάς της. Το Αρχηγείο Αστυνομίας (Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας) που θεωρείται με βάση τις πρόνοιες της υπό αναφορά νομοθεσίας εμπλεκόμενη υπηρεσία, προέβηκε σε σειρά ανάλογων ενεργειών, όπως μεταξύ άλλων και της ετοιμασίας του Κώδικα Συμπεριφοράς των μελών της Αστυνομίας, κατά τον χειρισμό όλων των θυμάτων εγκληματικότητας.

Ε. Εμπορία Προσώπων.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως συμμετέχει μαζί με όλες τις συναρμόδιες Υπηρεσίες στην Πολυθεματική Συντονιστική Ομάδα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων, της οποίας προεδρεύει ο Υπουργός Εσωτερικών. Στα πλαίσια αυτά, υποβάλλει εισηγήσεις για τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας, (Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Εμπορίας και Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων Νόμου του 2014 (Ν. 60(Ι)/2014), με σκοπό την αποτελεσματικότερη δράση για πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων. Συμμετέχει στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, αξιολογεί τις συστάσεις των διάφορων διεθνών και εθνικών οργανισμών στα θέματα της αρμοδιότητας του και παρακολουθεί την υλοποίηση τους.

Περαιτέρω, ετοιμάζει και προωθεί, μέσω της διπλωματικής οδού, συμφωνίες με τρίτες χώρες, ιδιαίτερα με χώρες προέλευσης θυμάτων, με σκοπό τη συνεργασία στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων.

Στ. Συμμετοχή και εκπροσώπηση της Κύπρου σε Διεθνείς και Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς.

Το Υπουργείο συμμετέχει μέσω του Τομέα, στους ακόλουθους Διεθνείς και Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς:

(α) Εθνική Επιτροπή για το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο
(β) Επιτροπή Εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ζητήματα του Αντισημιτισμού,
(γ) Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος («International Holocaust Remembrance Alliance», ΙΗRA),
(δ) Καθοδηγητική Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση των Διακρίσεων, την Πολυμορφία και τη Συμπερίληψη (Steering Committee on Anti-Discrimination, Diversity and Inclusion-CDADI).
(ε) Αd Ηoc Eπιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Τεχνητή Νοημοσύνη
(στ) European Union Crime Prevention Network – EUCPN (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πρόληψης του Εγκλήματος).

Ζ. Υλοποίηση συστάσεων Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οργανισμών σε σχέση με την κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, μέσω του Τομέα παρακολουθεί στενά τις συστάσεις και εισηγήσεις διεθνών και ευρωπαϊκών Οργανισμών που παρακολουθούν την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο.

Σημαντική είναι η συμβολή του Υπουργείου στην ετοιμασία των περιοδικών εκθέσεων που υποβάλλει η Κύπρος σε Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς, στα πλαίσια εκπλήρωσης σχετικών υποχρεώσεων της. Το Υπουργείο συμμετέχει στο συντονισμό της παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των εισηγήσεων των οργανισμών αυτών καθώς και σε διεθνείς και ευρωπαϊκές συνεργασίες που αναπτύσσει η Κύπρος με σκοπό το σεβασμό και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Συστηματική είναι η παρακολούθηση των πολλών εξελίξεων που επισυμβαίνουν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και Συμβουλίου της Ευρώπης .

Μονάδα Αντεγκληματικής Πολιτικής

Η διαμόρφωση αντεγκληματικής πολιτικής, η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής του πλαισίου αντιμετώπισης της εγκληματικότητας και ο συντονισμός της δράσης όλων των υπηρεσιών/φορέων που εμπλέκονται στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της εγκληματικότητας, αποτελεί μια από τις κύριες προτεραιότητες και αρμοδιότητες του Υπουργείου.

Προς την κατεύθυνση αυτή υιοθετείται μια ολιστική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη όλες τις εκφάνσεις του εγκληματικού φαινομένου, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, τις τάσεις και τη δυναμική του. Γνώμονας της αντεγκληματικής πολιτικής είναι τόσο η καταστολή της εγκληματικότητας, όσο και η παράλληλη ανάπτυξη προληπτικών δράσεων κατά του εγκλήματος στο κοινωνικό επίπεδο και η συνεχής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μελών των σωμάτων ασφαλείας.

Στα πλαίσια αυτά συγκροτήθηκε για πρώτη φορά ένας σημαντικός πυλώνας συμμετοχικής και προληπτικής αντεγκληματικής πολιτικής, με τους θεσμούς του Αστυνομικού και του Παρατηρητή της Γειτονιάς που ενεργοποιούν και ενισχύουν τη συνεργασία της Αστυνομίας με τους πολίτες και την τοπική κοινωνία με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση της εγκληματικότητας.

Α. Σχέδιο Δράσης για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Εγκληματικότητας

Το Σχέδιο Δράσης για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Εγκληματικότητας 2019-2024, περιλαμβάνει ευρείες και σύνθετες προτάσεις, καθώς και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα κλιμακωτής υλοποίησης του εντός της επόμενης πενταετίας, για την πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος. Μέσω του προτεινόμενου Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2019 – 2024, προβάλλονται έξι θεματικές περιοχές (Νομοθετικές παρεμβάσεις, Δικονομικές μεταρρυθμίσεις, ποινολογία σωφρονιστική, Αστυνομία, κρατικός μηχανισμός, συνέχιση των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2012- 2018) για τις οποίες απαιτείται η υλοποίηση 30 περίπου δράσεων για την πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας.

ΕΠΙΣΥΝΗΜΜΕΝΑ
Σχέδιο Δράσης για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Εγκληματικότητας 2019-2024

Β. Σύσταση των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας

Στα πλαίσια αυτά εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και βρίσκεται υπο υπό σύσταση, ένας σημαντικός πυλώνας συμμετοχικής και προληπτικής Αντεγκληματικής Πολιτικής, τα Τοπικά Συμβούλιο Πρόληψης της Παραβατικότητας, που συμπληρώνουν τους θεσμούς του Αστυνομικού και Παρατηρητή της Γειτονιάς, τα οποία ενεργοποιούν και ενισχύουν τη συνεργασία της Αστυνομίας με τους πολίτες και την τοπική κοινωνία με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση της εγκληματικότητας.

Η δράση αυτή προβλέπει μεταξύ άλλων παράλληλη ανάπτυξη προληπτικών και συμμετοχικών δράσεων κατά του εγκλήματος σε τοπικό επίπεδο.

Γ. Πολιτική Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Εγκληματικότητας

Στα πλαίσια της εφαρμογής της Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, έχουν συσταθεί με αποφάσεις Υπουργικού Συμβουλίου, δυο Επιστημονικές Επιτροπές, για την μελέτη εξειδικευμένων εγκληματολογικών θεμάτων, για την πολιτική πρόληψης και αντιμετώπισης της εγκληματικότητας:

1. Συμβούλιο Εγκληματικότητας. Αποτελεί συλλογικό όργανο που αποτελείται από εκπροσώπους δημοσίων υπηρεσιών, φορέων, ανεξάρτητων αρχών, τοπικών αρχών και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, έχει ανάμεσα σε άλλα την αρμοδιότητα διαμόρφωσης και σχεδιασμού μίας εθνικής αντεγκληματικής και σωφρονιστικής πολιτικής, που από τη μια θα συνδέει όλο το φάσμα των εμπλεκομένων υπηρεσιών και από άλλη θα εγκαθιδρύει διαδικασίες και μηχανισμούς συντονισμού για την υιοθέτηση των κατάλληλων μέτρων/προγραμμάτων και θεσμών για την πρόληψη/αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, τη μεταχείριση των αδικοπραγούντων κλπ.

2. Επιστημονικό Κέντρο Αντεγκληματικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Αποτελεί συλλογικό όργανο που απαρτίζεται από Πανεπιστημιακούς Καθηγητές, οι οποίοι διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από εισήγηση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, και συμβουλεύουν τον Υπουργό για θέματα αντεγκληματικής πολιτικής, με σκοπό κυρίως την διεξαγωγή αντεγκληματικών ερευνών για θέματα που αφορούν όλο το φάσμα της ποινικής δικαιοσύνης (πρόληψη, καταστολή, μεταχείριση και κοινωνική επανένταξη αδικοπραγούντων, ποινές, δημόσια ασφάλεια κλπ, την ανάλυση ερευνητικών πορισμάτων/ ευρημάτων και υποβολή εισηγήσεων σχετικά με το σχεδιασμό στρατηγικής αλλά και ειδικών μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της εγκληματικότητας).

Δ. Αντιμετώπιση Εξαρτησιογόνων Ουσιών

1. Συνεργασία με την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου και την Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών

o Συμμετοχή σε συνεργασία με την ΥΚΑΝ, στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων για υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου 2021-2028 για την Αντιμετώπισης της Εξάρτησης από Παράνομες Ουσίες και την επιβλαβή χρήση του αλκοόλ,




o Υλοποίηση αποφάσεων της Εθνικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων. Η Επιτροπή προεδρεύεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συμμετέχει η πλειοψηφία των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και ο Πρόεδρος της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου,




o Παρακολούθηση προγραμμάτων θεραπείας ουσιοεξαρτημένων προσώπων στο Τμήμα Φυλακών και μεταφοράς κρατουμένων στο θεραπευτικό κέντρο «Αγία Σκέπη» για απεξάρτηση, .




o Παρακολούθηση προγραμμάτων θεραπείας ουσιοεξαρτημένων ανηλίκων προσώπων και μεταφοράς τους στο Κέντρο Εσωτερικής Θεραπείας Ανηλίκων/Νεαρών ΄στην Λευκωσία.

2. Παρακολούθηση του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου για τις ναρκωτικές ουσίες και υποβολή εισηγήσεων για ενδεχόμενη τροποποίηση του.

3. Συμμετοχή ως πλήρες μέλους στην Εθνική Επιτροπή για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων στον Αθλητισμό.

.4. Πρωτόκολλο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως(ΥΚΑΝ), του Υπουργείου Παιδείας Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση των Παράνομων Ουσιών Εξάρτησης στο Σχολείο.

Με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος της χρήσης και διακίνησης ναρκωτικών στα σχολεία, τα αρμόδια Υπουργεία Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, και η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, κατόπιν απόφασης της Εθνικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων Κύπρου, συνήψαν στις 23/10/20 Πρωτόκολλο Συνεργασίας.

Βασικός στόχος του Πρωτοκόλλου είναι η πλήρης και σαφής καταγραφή των ενεργειών και δράσεων, στις οποίες οφείλει να προβαίνει το προσωπικό όλων των δημόσιων σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για σκοπούς πρόληψης και αντιμετώπισης των εξαρτητικών συμπεριφορών (χρήσης παράνομων ουσιών εξάρτησης) από μαθητές/τριες στο σχολείο.

5. Διαγωνισμός καλών πρακτικών πρόληψης της βίας

Διοργανώνεται κάθε χρόνο, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και τον Επίτροπο Προστασίας του Πολίτη, διαγωνισμός στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση και βράβευση σχολείων, αναφορικά με τις δράσεις και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται και εφαρμόζονται ως προς την υιοθέτηση καλών πρακτικών πρόληψης της βίας και της νεανικής παραβατικότητας.




Μονάδα Σωφρονιστικής Πολιτικής
Η ενίσχυση της αναμορφωτικής και σωφρονιστικής διαδικασίας στις φυλακές υπό συνθήκες ασφάλειας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με στόχο την αναμόρφωση των κρατουμένων και την ομαλή κοινωνική επανένταξη τους καθως και την αποφυγή των κινδύνων υποτροπής, αποτελεί την κεντρική και πρωταρχική επιδίωξη του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.

Ταυτόχρονα, κρίνεται επιβεβλημένη και προωθείται η ενίσχυση των θεσμών των εναλλακτικών κυρώσεων αντί της επιβολής της ποινής της φυλάκισης για συγκεκριμένες κατηγορίες κρατουμένων καθώς και των θεσμών επιτήρησης παραβατών και αδικοπραγούντων. Προωθείται επίσης η ενίσχυση των υφιστάμενων θεσμών συνέχισης έκτισης ποινής εκτός των φυλακών με τους θεσμούς της ηλεκτρονικής επιτήρησης και της αποφυλάκισης επ αδεία.

1. Ετοιμασία νέας νομοθεσίας για εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού συστήματος

Στον τομέα της σωφρονιστικής πολιτικής, συμπληρώθηκε η επεξεργασία της νέας περί Φυλακών Νομοθεσίας και των νέων αντίστοιχων Κανονισμών. Έχουν τύχει σχετικής έγκρισης από το Υπουργικό Συμβούλιο και έχουν ήδη κατατεθεί και συζητούνται ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Η προτεινόμενη νομοθεσία αντανακλά τις σημαντικές βελτιωτικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στις Φυλακές τα τελευταία χρόνια, που έχουν ως άξονα την ανθρωποκεντρική έκτιση των ποινών υπό συνθήκες ασφάλειας, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξατομικευμένης στήριξης, περίθαλψης, ενίσχυσης των δυνατοτήτων εκπαίδευσης και εργασίας, με σκοπό την αναμόρφωση και την κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων και την αποτροπή του κινδύνου υποτροπής και επιστροφής τους στις φυλακές.


2. Αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού των φυλακών

Στα πλαίσια των μέτρων που λήφθηκαν για αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού και για αποσυμφόρηση των φυλακών, τροποποιήθηκε η περί Φυλακών Νομοθεσία [Ν.35(Ι)/20] και οι περί Φυλακών Κανονισμοί (ΚΔΠ149/20). Στο σύνολο τους, οι νέες ρυθμίσεις επιφέρουν σημαντικές θετικές και μόνιμες αλλαγές στο σωφρονιστικό σύστημα, με ανθρωποκεντρικό, αναμορφωτικό και ενταξιακό χαρακτήρα αφού:

- Διευρύνεται η χρήση της ηλεκτρονικής κατ’ οίκον επιτήρησης, ιδίως σε ελαφρυποινίτες κρατούμενους που θα εκτίσουν το 1/3 της ποινής τους,
- Ενισχύεται ο θεσμός της ανοιχτής φυλακής με τη διεύρυνση των δυνατοτήτων ένταξης κρατουμένων και
- Ενισχύεται ο ενταξιακός προσανατολισμός του Κέντρου Εκπαιδευτικής Επαγγελματικής Ένταξης Κρατουμένων (ΚΕΕΑ).

3. Ad Hoc Επιτροπή για συνολική και εις βάθος μελέτη του θέματος του υπερπληθυσμού στις Κεντρικές Φυλακές

Το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από πρόταση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως αποφάσισε στις 7/5/20 και στις 7/10/2020, τη σύσταση Ad Hoc Επιτροπής, για μία συνολική και εις βάθος μελέτη του θέματος του υπερπληθυσμού στις Κεντρικές Φυλακές, καθώς και τον εντοπισμό και την επιστημονική μελέτη των λόγων και των συνεπειών της αύξησης του σωφρονιστικού πληθυσμού και την υποβολή ολοκληρωμένης πρότασης για επίλυση του.



Μονάδα Επανένταξης Κρατουμένων

Εθνικός Συντονιστικός Φορέας για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας Κατά των Γυναικών

Ο Τομέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αντεγκληματικής, Σωφρονιστικής Πολιτικής, και Καταπολέμησης της Εμφυλης Βίας,στηρίζει τις δράσεις του Φορέα, ο οποίος είναι υπόλογος στον Υπουργό και έχει την ευθύνη για τον συντονισμό, τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών και των μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου.


4.1 Νόμος για ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών με βάση τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης)

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προχώρησε στην ετοιμασία νομοσχεδίου για ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, οι οποίες περιλαμβάνονται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Το Νομοσχέδιο που ψηφίστηκε σε Νόμο το 2021 εγκαθιδρύει, για πρώτη φορά στην Κύπρο, ένα συνεκτικό, συστηματικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο που ποινικοποιεί την έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές και επιδιώκει να προστατεύσει αποτελεσματικά τις γυναίκες θύματα βίας σε όλες της τις εκφάνσεις και μορφές.

Ταυτόχρονα ο νόμος θέτει το φύλο στον πυρήνα του ρυθμιστικού του πλαισίου, με αποκλειστικό στόχο να το προστατεύσει, ενώ περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δράσεων και μέτρων πρόληψης, αποτελεσματικής προστασίας των θυμάτων και δίωξης των δραστών βίας, τομείς οι οποίοι αποτελούν τους κατ’ εξοχήν ακρογωνιαίους λίθους της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.

Ειδικότερα, Ο Νόμος επιφέρει σημαντικές τομές, οι οποίες εναρμονίζουν την έννομη τάξη με το εκτενές κατευθυντήριο πλαίσιο που εγκαθιδρύει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και μεταξύ άλλων:

α) Αναμορφώνει, εκσυγχρονίζει και διευρύνει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών,

β) ενδυναμώνει τις προστατευτικές ρυθμίσεις για τις γυναίκες και τα κορίτσια θύματα βίας,
καθορίζει αναλογικές, αποτρεπτικές και αποτελεσματικές κυρώσεις για τους δράστες έμφυλης βίας,

γ) θέτει τις βάσεις για παροχή εξειδικευμένης προστασίας στα θύματα βίας,

δ) καθορίζει ένα εμπεριστατωμένο, σύγχρονο πλέγμα προληπτικών δράσεων και κατασταλτικών μέτρων,
ε) αντιμετωπίζει συνεκτικά όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης,

στ) εγκαθιδρύει τον Εθνικό Συντονιστικό Φορέα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και ενδυναμώνει υφιστάμενους μηχανισμούς με συντονιστικές αρμοδιότητες ως προς την παρακολούθηση εφαρμογής της Σύμβασης.


4.2 Νομοσχέδιο για ποινικοποίηση της παρενόχλησης (harassment) και της παρενοχλητικής παρακολούθησης (stalking)

Στο πλαίσιο εναρμόνισης της Κύπρου με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ψηφίστηκε το 2021 ο νόμος που ποινικοποιεί την παρενόχληση και την παρενοχλητική παρακολούθηση, όπως ορίζει το άρθρο 34 της Σύμβασης.

Σκοπός του νομου, είναι η ρύθμιση της προστασίας προσώπων από συμπεριφορά που είναι παρενοχλητική, αλλά και από συμπεριφορά που συνιστά παρενοχλητική παρακολούθηση και η ποινικοποίηση των αδικημάτων αυτών, με διαφοροποίηση στις ποινές που επιβάλλονται, αναλόγως της έντασης της προκληθείσας παρενόχλησης και των συνεπειών της στο θύμα.



Στελέχωση του Τομέα

1. Άριστος Τσιάρτας Πρώτος Λειτουργός Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως, Επικεφαλής

2. Σπύρος Γιαλλουρίδης Λειτουργός Νομικών Θεμάτων

3. Ανθή Παπουτσίδου Διοικητική Λειτουργός

4. Κωνσταντίνα Φιλίππου Διοικητική Λειτουργός Αορίστου Χρόνου