Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που σας καλωσορίζω στη σημερινή δημοσιογραφική διάσκεψη, με αφορμή την πραγματοποίηση στην Κύπρο της 24ης Διάσκεψης των Διευθυντών Φυλακών και των Επικεφαλής των Θεσμών Επιτήρησης Παραβατών (Probation Services), η οποία διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Με την ευκαιρία της σημερινής συνέντευξης Τύπου, απευθύνω χαιρετισμό και στην κα Ilina Taneva, Γενική Γραμματέα του Συμβουλίου Ποινολογικής Συνεργασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και στον κ. Hans Meurisse, Σύμβουλο Πολιτικής Europris, όπως και σε όλους τους αξιωματούχους και τους εκπροσώπους των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, στους Διευθυντές Φυλακών και στους επικεφαλής των θεσμών επιτήρησης παραβατών (probation services).
Η ανάληψη της ευθύνης για τη διοργάνωση της σημαντικής αυτής Διάσκεψης στην Κύπρο αποτελεί τιμή για την Κύπρο και με την ευκαιρία θεωρώ αναγκαίο να συγχαρώ τη Διεύθυνση του Τμήματος για την εργασία που έγινε, ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Είμαι βέβαιος ότι η Διάσκεψη θα συμβάλει στον εμπλουτισμό του διαλόγου για τη φύση, την έκταση και την αποτελεσματικότητα των ποικίλων σωφρονιστικών μοντέλων διαχείρισης της παραβατικότητας και των συστημάτων επιτήρησης παραβατών (probation). Θα βοηθήσει, επίσης, στο συντονισμό των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με τους τρόπους έκτισης ποινών και μεταχείρισης των κρατουμένων και παραβατών, με τη χρήση των παραδοσιακών σωφρονιστικών μέτρων, αλλά και σύγχρονων εναλλακτικών τρόπων, με την αξιοποίηση μάλιστα σύγχρονων μέσων τεχνολογίας.
Τα ζητήματα που άπτονται άμεσα ή έμμεσα της λειτουργίας των Φυλακών και των δικαιωμάτων των κρατουμένων βρίσκονται σταθερά τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της προσοχής, των δράσεων και των προτεραιοτήτων μας. Ο εκσυγχρονισμός του σωφρονιστικού συστήματος και η ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των κρατουμένων αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί το γνώμονα των πολιτικών και των δράσεων μας.
Επιχειρήσαμε και πετύχαμε την υιοθέτηση και εφαρμογή μιας νέας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης ως προς τη μεταχείριση των κρατουμένων που είναι προσανατολισμένη στην τήρηση των αρχών της νομιμότητας, του ελέγχου, της ισότητας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κρίσιμος και καθοριστικός προς την κατεύθυνση αυτή υπήρξε ο ρόλος και η συμβολή της Διεύθυνσης των Φυλακών, η οποία με συνέπεια, σοβαρότητα, αφοσίωση και αποφασιστικότητα συνέβαλε τα μέγιστα, ώστε οι Φυλακές να μην είναι πλέον ένας χώρος υποβάθμισης ή αποστέρησης δικαιωμάτων, αλλά ένα σωφρονιστικό περιβάλλον ασφάλειας, εγγύησης και συνεχούς μέριμνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η υλοποίηση της πολιτικής εκσυγχρονισμού του σωφρονιστικού μας συστήματος συμπληρώνεται αυτές τις μέρες με μια μείζονα θεσμική τομή: Την εκ βάθρων αλλαγή του υφιστάμενου νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου των Φυλακών, που επιδιώκουμε να συμβαδίζει, με τις πλέον σύγχρονες αντιλήψεις και τις διεθνείς αρχές περί μεταχείρισης των κρατουμένων. Κυρίως, όμως, θα αντανακλά τις θετικές αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια στο σωφρονιστικό μας σύστημα. Σχετικό νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, σε στενή συνεργασία με τη Διεύθυνση του Τμήματος Φυλακών, και το οποίο αντικαθιστά τη νομοθεσία περί Φυλακών που ισχύει από το 1996, εγκρίθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Υπουργικό Συμβούλιο και οδηγείται πλέον στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση.
Επιπρόσθετα προς τις μεταρρυθμίσεις που έχω αναφέρει, τα τελευταία χρόνια αποκτούμε μια σημαντική εμπειρία στην εφαρμογή μέτρων εναλλακτικών της φυλάκισης, όπως είναι ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας. Πρόκειται για ένα είδος αυτοτελούς ποινής, εναλλακτικής της ποινής φυλάκισης, που επιβάλλεται ιδίως σε νεαρά άτομα που δεν έχουν διαπράξει σοβαρά αδικήματα. Το μέτρο αυτό δεν αποκόπτει τη συγκεκριμένη ομάδα καταδικαζόμενων από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον, ενώ τους δίνει τη δυνατότητα, μέσω της κοινωφελούς εργασίας, να αποκαταστήσουν και εξομαλύνουν τη σχέση τους με την κοινωνία, υπό συνθήκες, επιτήρησης και επαγγελματικής καθοδήγησης και ελέγχου.
Έχουμε κάνει επίσης σημαντικά βήματα ως προς τον τρόπο που εκτίονται οι ποινές στον τόπο μας και τη διατήρηση των δεσμών των κρατουμένων με τον οικογενειακό και κοινωνικό τους περίγυρο, διαρκούσης της έκτισης της ποινής. Η ίδρυση και λειτουργία του Συμβουλίου Αποφυλάκισης Κρατουμένων επ’ Αδεία, στη βάση αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους κρατούμενους, οι οποίοι έχουν εκτίσει μέρος της ποινής τους στις Φυλακές και επέδειξαν καλή διαγωγή και εργατικότητα, να εκτίσουν μέρος της ποινής τους στην κοινότητα υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις και υπό συνθήκες αυστηρής επιτήρησης.
Έχουμε επίσης εισάγει το θεσμό της συνέχισης της έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική, κατ’ οίκον επιτήρηση για συγκεκριμένες κατηγορίες κρατουμένων, αντιμετωπίζοντας και ρυθμίζοντας με επάρκεια και ισορροπία τα ζητήματα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής των κρατουμένων και επιλύοντας ενδεχόμενα προβλήματα από τη χρήση της τεχνολογίας.
Τα μέτρα αυτά που εμπλουτίζουν το σωφρονιστικό μας σύστημα είναι εξαιρετικά σημαντικά, αφού από τη μια επιτυγχάνεται η ουσιαστική απάμβλυνση του προβλήματος του υπερπληθυσμού στις φυλακές και από την άλλη διασφαλίζεται επαρκής σχέση του κρατούμενου με το οικογενειακό, το επαγγελματικό και κοινωνικό του περιβάλλον, με αποτέλεσμα να καθίσταται ευκολότερη η κοινωνική του επανένταξη και να μειώνεται ο κίνδυνος υποτροπής και επιστροφής στις φυλακές.
Με αυτά τα σύντομα σχόλια επι της τρέχουσας κατάστασης του Κυπριακού Σωφρονιστικού συστήματος, χαιρετίζω την έναρξη της Διάσκεψης, η οποία είναι εξαιρετικά επίκαιρη και σημαντική τόσο για την Κύπρο όσο και για τις χώρες κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.