Πανεπιστήμιο Κύπρου

Κύριε Πρόεδρε,
Αγαπητή συνάδελφε,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι ανάμεσά σε φίλους και συνεργάτες, για να χαιρετίσω αυτό το πολύ ενδιαφέρον συνέδριο της Οργάνωσης Πρεσβυτέρων Πολιτών Κύπρου με θέμα «Κακοποίηση και εκμετάλλευση στην τρίτη ηλικία».

Θα ήθελα καταρχάς να υπογραμμίσω ότι αποτελεί για μένα ιδιαίτερη τιμή η πρόσκλησή σας να παραστώ στο συνέδριο μιας καταξιωμένης οργάνωσης, της οποίας η δράση αναγνωρίζεται και από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές οργανώσεις, οι οποίες τίμησαν την Οργάνωση των Κυπρίων Πρεσβυτέρων με μία από τις θέσεις Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πρεσβυτέρων. Η Κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη αισθάνεται ιδιαίτερα περήφανη για τη δραστηριοποίηση, για την έντονη παρουσία σας, για τις παρεμβάσεις σας, αλλά και την αναγνώριση σας, έτσι ώστε μια μικρή χώρα, όπως η Κύπρος, να έχει την τιμή να έχει Αντιπρόεδρο σε μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις της ΕΕ.

Είναι γεγονός ότι η συμβολή της τρίτης ηλικίας στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη είναι ουσιαστική και καθοριστική, καθότι στις μέρες μας διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο, είτε μέσω της μετάδοσης των εμπειριών και γνώσεών τους, είτε μέσω του εθελοντικού έργου τους, της βοήθειας που παρέχουν στα παιδιά και τα εγγόνια τους, αλλά και της αυξανόμενης συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας.

Η πολιτεία θέτει ως προτεραιότητα τα θέματα που αφορούν στους πρεσβύτερους συμπολίτες μας, μεριμνώντας για τη διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης τους και προωθώντας μέτρα που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους, περιορίζουν την αδράνεια και βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο.

Δυστυχώς, συχνά τα άτομα τρίτης ηλικίας δεν τυγχάνουν του απαιτούμενου σεβασμού για την προσφορά τους στην κοινωνία, αλλά ακόμη χειρότερα δε κάποιες περιπτώσεις δεν τυγχάνουν σεβασμού ακόμη και από το ίδιο τους το οικογενειακό περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, γίνονται θύματα οικονομικής συνήθως εκμετάλλευσης, αλλά και κακοποίησης.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προχωρά με την υιοθέτηση σειράς μέτρων που διασφαλίζουν την ασφαλή διακίνηση, αλλά και που αποθαρρύνουν κάθε πράξη εκμετάλλευσης ή και κακοποίησής της τρίτης ηλικίας, συμβάλλοντας έτσι στο να παραμείνει το κάθε ηλικιωμένο άτομο αυτόνομο, και να αισθάνεται ασφαλές, ισότιμο και ενεργό μέλος του κοινωνικού συνόλου.

Μετά την επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος του Παρατηρητή της Γειτονιάς, το οποίο στηρίζεται κυρίως στη δική σας εθελοντική προσφορά, εφαρμόστηκε μέχρι στιγμής σε 141 Δήμους και Κοινότητες, με 57.400 παρατηρητές, παγκύπρια, θεσμοθετήσαμε το νέο πρόγραμμα του Παρατηρητή της Πράσινης Γραμμής, ενισχύοντας έτσι τα μέτρα ασφάλειας στις γειτονιές μας, βελτιώνοντας σημαντικά την ασφαλή διακίνηση των ηλικιωμένων μας και αποτρέποντας περιστατικά εκμετάλλευσης και κακοποίησης τους. Μέσα από το θεσμό της Κοινοτικής Αστυνόμευσης και τα μέτρα που λάβαμε για συμφιλίωση της Αστυνομίας με τον πολίτη, οι πολίτες και ιδιαίτερα τα άτομα τρίτης ηλικίας, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, πέτυχαν να διαμορφώσουν ένα κοινωνικό δίκτυο προστασίας των γειτονιών μας και της ευρύτερης περιοχής, το οποίο συμβάλλει προληπτικά, αλλά και κατασταλτικά, στην γενικότερη αντιμετώπιση των φαινομένων παραβατικότητας και εγκληματικότητας.

Παράλληλα, μέσα από την υπογραφή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης τον περασμένο Ιούνιο, της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, υλοποιήσαμε μια ακόμη κυβερνητική πολιτική για ενδυνάμωση των γυναικών κάθε ηλικίας, περιλαμβανομένων και των γυναικών της τρίτης ηλικίας, και εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος τους. Στη βάση της υλοποίησης των διατάξεων της Σύμβασης και μέχρι την κύρωση της, προτεραιότητα δίδεται στην επέκταση των ποινικών διατάξεων, ώστε να καλύπτουν κάθε μορφή βίας, περιλαμβανομένης και της κακοποίησης των γυναικών τρίτης ηλικίας, στα μέτρα δίωξης των δραστών, τα οποία να διασφαλίζουν ότι η βία κατά των γυναικών ποινικοποιείται και τιμωρείται δεόντως, στην προστασία, στα δικαιώματα και στην υποστήριξη των θυμάτων κακοποίησης, καθώς και στη συστηματική εκπαίδευση των μελών της Αστυνομίας σε θέματα αναγνώρισης πιθανών θυμάτων βίας.

Κατά τα τελευταία χρόνια το θέμα κακοποίησης και εκμετάλλευσης κατά της ευάλωτης ομάδας των ηλικιωμένων έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία. Τα κυριότερα ζητήματα που μας απασχολούν είναι η ψυχολογική κακοποίηση, που συμπεριλαμβάνει τις απειλές, την ταπείνωση ή την λεκτική κακοποίηση, όπως είναι οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, η σωματική κακοποίηση, που αποτελεί την πιο φανερή μορφή κακοποίησης, η οικονομική εκμετάλλευση, με την καταχρηστική και ασεβή χρήση των χρημάτων ή της περιουσίας του από άτομο της εμπιστοσύνης του, η σεξουαλική κακοποίηση, ενώ τα περιστατικά κακομεταχείρισης ατόμων τρίτης ηλικίας είναι εξαιρετικά περιορισμένα.

Δυστυχώς, τα περιστατικά κακοποίησης που γίνονται γνωστά είναι τόσο λίγα, σε σημείο που η κακοποίηση ηλικιωμένων να είναι ένα έγκλημα που παραμένει κρυφό και το έργο της Αστυνομίας αλλά και των άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών να γίνεται όλο και ποιο δύσκολο. Στο πλαίσια αυτό, συστηματικά αναβαθμίζουμε τον ρόλο της Αστυνομίας ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη στην πρόληψη και στην άμεση ανταπόκρισή της στα περιστατικά βίας ή / και κακοποίησης, καθώς και στην αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των περιστατικών αυτών.

Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι μέσω του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενισχύει οικονομικά τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους φορείς στην υλοποίηση προγραμμάτων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού και ενθάρρυνσης των θυμάτων να προσφεύγουν στις υπηρεσίες για βοήθεια, καθώς και στη Δικαιοσύνη.

Στην Κύπρο θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος καταγράφοντας μεταξύ άλλων: την ύπαρξη επαρκούς νομοθετικού πλαισίου και το οποίο συμπληρώνεται με τις πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, τη λειτουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Βία στην Οικογένεια, τη σύσταση στην Αστυνομία ειδικού Γραφείου Χειρισμού Θεμάτων Βίας στην Οικογένεια, που χειρίζεται και τις υποθέσεις κακοποίησης των θυμάτων τρίτης ηλικίας, την παροχή προστασίας και βοήθειας των θυμάτων βίας από το Σύνδεσμο για τη Βία στην Οικογένεια, μέσω του καταφυγίου και της τηλεφωνικής γραμμής, την αύξηση των καταγγελιών των περιστατικών βίας, ως αποτέλεσμα των ενημερωτικών και διαφωτιστικών προγραμμάτων που εφαρμόζονται, την εκπαίδευση και κατάρτιση όσων εμπλέκονται στον χειρισμό των υποθέσεων αυτών.

Η κάθε μορφή βίας και κακοποίησης είναι καταδικαστέα και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ζωής, ασφάλειας, ελευθερίας, ισότητας, αξιοπρέπειας, σωματικής και ψυχολογικής ακεραιότητας. Γι’ αυτό και εμείς θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την προστασία και στήριξη κάθε μέλους της κοινωνίας, και ιδιαίτερα των πρεσβυτέρων μελών που θα έπρεπε να αξίζουν του επιβαλλόμενου σεβασμού από όλους και να μην θυματοποιούνται από κανένα.

Θέλω να ευχαριστήσω όλους σας για το έργο που επιτελείτε και να συγχαρώ τον Πρόεδρο και τα Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Οργάνωσης Πρεσβυτέρων για τις άοκνες προσπάθειες να ενδυναμωθεί η Οργάνωση. Η τρίτη ηλικία έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην αναπτυξιακή διαδικασία προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας, φτάνει να της δοθεί η δυνατότητα και τα απαραίτητα εχέγγυα. Εύχομαι να είστε πάντοτε υγιείς και ό,τι καλύτερο σε εσάς και στις οικογένειές σας.