Ελληνίδες και Έλληνες,
Κατακλυσμένοι με αισθήματα ευλάβειας και εθνικής υπερηφάνειας, τελούμε και εφέτος το εθνικό και θρησκευτικό μνημόσυνο, των δύο ηρωικών μορφών των Κανναβιών και της ιδιαίτερης μας πατρίδας. Των Χαράλαμπου Πεττεμερίδη και Ανδρέα Πατσαλίδη, οι οποίοι την προσφορά και την θυσία τους, συνέβαλαν τα μέγιστα στην ευόδωση του μεγάλου, Εθνικοαπελευθερωτικού μας Αγώνα.
Απονέμουμε καταρχάς τα εύσημα στις προσφιλείς οικογένειες των ηρώων μας, καθώς και στο Κοινοτικό Συμβούλιο Κανναβιών για την καθιέρωση της πραγματικά αξιέπαινης πατριωτικής τους πρωτοβουλίας. Μιας πρωτοβουλίας που μας παρέχει την ευκαιρία, να αντλήσουμε μέσα από το σημερινό μνημόσυνο, διδάγματα πολύτιμα. Διδάγματα που θα μας φρονηματίσουν αφενός από τα εγκληματικά λάθη του παρελθόντος και αφετέρου, θα μας καθοδηγήσουν μέσα από το αξιακό τους περιεχόμενο, στις δύσκολες ώρες που διάγει η πατρίδα μας.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Η θύμηση σήμερα στρέφεται πίσω, στα χρόνια της λεβεντιάς και του ηρωισμού. Στρέφεται πίσω στη γενιά της ΕΟΚΑ.
Εύνοια μοίρας αγαθής, προνόμιο μέγα, για όσους έζησαν την εποχή του απελευθερωτικού μας αγώνα. Για όσους αισθάνθηκαν την 1η Απριλίου του ‘55, τον κόσμο του ονείρου και του παραμυθιού να ζωντανεύει. Για όσους, ψάχνοντας για την Λευτεριά, συμπορεύτηκαν με τον Αρχηγό Διγενή σε ανηφοριές και μονοπάτια. Σε βουνά και ρεματιές.
Πρώτη απ’ όλους ανταποκρίθηκε στο νέο «Ίτε παίδες Ελλήνων…», η κυπριακή νεολαία. Οι υπέροχοι νέοι και νέες που δεν ναρκώθηκαν από το βόλεμα. Που δεν έμαθαν ύμνους ξένους και δεν συμβιβάστηκαν στη θέα καμιάς άλλης σημαίας, παρά μόνο της γαλανόλευκης.
Ένας από αυτούς τους φλογερούς πατριώτες, υπήρξε και ο Χαράλαμπος Πεττεμερίδης. Γόνος, της φτωχής αγροτικής οικογένειας του Ιωάννη και της Ανδριανής Πεττεμερίδη, ο Χαράλαμπος γεννήθηκε στις 21 Ιανουαρίου του ’34 στα Καννάβια και είχε αδέρφια τον Μιχάλη, το Νίκο, τον Αλέξανδρο, την Ερμιόνη, την Ελένη, την Μαρία και την Μερόπη.
Μεγαλωμένος σε ατμόσφαιρα βαθιάς χριστιανικής ευσέβειας και ελληνικής αρετής, ο Πατσαλίδης κλείνει από ενωρίς στην καρδιά του, την αγάπη για το Χριστό και την πατρίδα. Ήδη, η προπαρασκευή του Αγώνα δίνει υπόσταση στο πόθο του ήρωα για Ένωση με την Ελλάδα και η φλόγα της απελευθέρωσης πυρπολεί την καρδιά του.
Οι βιοποριστικές δυσκολίες και η ανάγκη στήριξης της πολυμελούς του οικογένειας, τον εξωθούν από ενωρίς στο μεροκάματο, ως εργάτης στα μεταλλεία Αμιάντου, ως βοηθός παντοπωλείου και ως τραπεζοκόμος στην Κερύνεια. Στη Κερύνεια, η συναναστροφή του αδούλωτου νέου, με άλλους φορείς της ιδέας του κυπριακού ξεσηκωμού, τον οδηγούν στις τάξεις της ΕΟΚΑ στην οποία σύντομα θα δώσει τον όρκο της αφοσίωσης και της τιμής.
Όντας πολύ καλός γνώστης της περιοχής καταγωγής του, ο Πεττεμερίδης αναλαμβάνει δράση στις κακοτράχαλες βουνοκορφές της Πιτσιλιάς, στα λημέρια των Σπηλιών και του Αμιάντου. Εκτελεί αρχικά, χρέη συνδέσμου και τροφοδότη των εκεί αντάρτικων ομάδων, ενώ πολλές φορές φιλοξενεί στο κρησφύγετο της οικείας του, καταζητούμενους αγωνιστές. Μαρτυρίες φέρουν ακόμα και τον υπαρχηγό Γρηγόρη Αυξεντίου να έχει φιλοξενηθεί από τον Πεττεμερίδη, μετά τη φοβερή μάχη των Σπηλιών το Δεκέμβριο του ‘55.
Για τη δράση του, ο Χαράλαμπος προδίδεται, συλλαμβάνεται και παραμένει για ένα περίπου μήνα υπό κράτηση, τον Ιούνιο του 1958. Παρά τα απάνθρωπα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλεται στα μεσαιωνικά ανακριτήρια των Πλατρών, ο Πεττεμερίδης παραμένει πιστός στον όρκο και αφήνει κενή τη ματαιοδοξία των βρετανών ότι θα μπορούσαν να του αποσπάσουν πληροφορίες. Με την απελευθέρωση του, βγαίνει στο αντάρτικο αποκτώντας το ψευδώνυμο «Ξέρξης» και αναλαμβάνει ενεργότερη ένοπλη δράση.
Στις 6 Οκτωβρίου ο Πεττεμερίδης λαμβάνει εντολή να κτυπήσει με την ομάδα του μηχανοκίνητη περίπολο των Βρετανών. Προς αυτό το σκοπό, ενεδρεύουν παρά το σημείο διέλευσης στην τοποθεσία Μούττη του Σαράντι, νοτιοδυτικά των Κανναβιών και μεταξύ των χωριών Σπήλια και Λαγουδερά. Οι τέσσερις αγωνιστές διαθέτουν μία νάρκη, έναν όλμο, ένα περίστροφο και ένα Μ3, καθώς και ένα οπλοπολυβόλο ΜΠΡΕΝ και χειροβομβίδες. Αφού ναρκοθετούν το δρόμο, παγιδεύουν την νάρκη με τον όλμο τον οποίο στερεώνουν σε παρακείμενο κορμό δέντρου και λαμβάνουν θέση για να κτυπήσουν τους βρετανούς που θα έσπευδαν για βοήθεια μετά το πρώτο κτύπημα.
Όπερ και εγένετο, η ομάδα κτυπά τα δύο έμφορτα, με άγγλους φορτηγά προξενώντας τους σημαντικό υλικό και ανθρώπινο κόστος. Ο Χαράλαμπος Πεττεμερίδης μετά το πέρας της επίθεσης και ενώ επιχειρεί να διασταυρώσει το δρόμο με σκοπό την οπισθοχώρηση, θα βληθεί θανάσιμα από ενισχύσεις που καταφθάνουν στην περιοχή. Προτού συμπληρώσει τα 25 του χρόνια, ο ευπατρίδης νέος, αφήνει το άλικο αίμα του, σπονδή στο βωμό των άφθαρτων αξιών της δικαιοσύνης και της ελευθερίας και στεφανώνεται με το αμάραντο στεφάνι της δόξας.
Κατά την επιστροφή της σωρού του και κατά την διάρκεια της κηδείας του, εκτυλίσσονται στιγμές αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Η σύζυγος του Ελένη τηρώντας το ομηρικό πρότυπο, μοιρολογεί τον πρόωρο αλλά ηρωικό χαμό του λεβέντη άντρα της, προτού ο πόνος και το πένθος την λυγίσουν λιπόθυμη στα χέρια του πατέρα της. Πιστή στον σκοπό της απελευθέρωσης, η κυρά Ελένη θα συνεχίσει την προσφορά της στην Οργάνωση μέχρι το τέλος του Αγώνα.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Τιμούμε επίσης σήμερα και ανακαλούμε στη μνήμη μας το έτερο πρωτοπαλίκαρο της κοινότητας και επίσης μάρτυρα του ένοπλου τετραετή μας Αγώνα, Ανδρέα Πατσαλίδη. Πρωτότοκο παιδί του Αλέξανδρου και της Μαρίας, ο Ανδρέας αντικρίζει το πρώτο φως της ζωής το 1930, στην Κοινότητα Κανναβιών. Αδέρφια του ο Χαράλαμπος, ο Λάμπρος και η Στέλλα.
Τελειώνοντας το δημοτικό, ο Ανδρέας ρίχνεται στη βιοπάλη, αρχικά στον Αμίαντο όπου και επιδεικνύει αξιοσήμαντη συνδικαλιστική δράση και στη συνέχεια στον δασικό σταθμό Πλατανιών. Ο παλλαϊκός ξεσηκωμός, η διεκδίκηση του οράματος της αυτοδιάθεσης και της Ένωσης μετά της Ελλάδας, σύντομα θα οδηγήσει στην ένταξη του στις τάξεις ανδρειωμένων αγωνιστών της ΕΟΚΑ.
Σε συνεργασία με τους υπεύθυνους της Οργάνωσης και τις αντάρτικες ομάδες της περιοχής του, ο ελληνόψυχος νέος αναπτύσσει σταδιακά πολυσχιδή δράση. Μαζί με την ομάδα του Χρίστου Τσιάρτα συμμετέχει στην ενέδρα εναντίον των Βρετανών, στο δρόμο Κακοπετριάς– Σπηλιών. Μαζί τον Κώστα Αναξαγόρα, στην επίθεση εναντίον του Δασικού Σταθμού Πλατανιών. Με την σύζυγο του Ειρήνη, μετατρέπουν την οικεία τους στο Κουρδάλι, σε σταθμό φύλαξης οπλισμού και φιλοξενίας καταζητούμενων συναγωνιστών του.
Στις 20 Ιουνίου του 1958, ο Πατσαλίδης συναντάται στην οικεία του, μαζί με άλλους συναγωνιστές του με σκοπό την κατασκευή και εκπαίδευση στη χρήση ναρκών. Κατά κακή τους όμως μοίρα, ο εκρηκτικός μηχανισμός τον οποίο περιεργάζονται, εκρήγνυται από αδιευκρίνιστα αίτια και οι τέσσερις νέοι βρίσκουν φρικτό θάνατο.
Μαζί με τον Πατσαλίδη, στο θυσιαστήριο εκείνης της τραγικής ημέρας, καταθέτουν τη σάρκα και το αίμα τους, οι αγωνιστές, Κώστας Αναξαγόρας, Αλέκος Κωνσταντίνου και Παναγιώτης Γεωργιάδης. Εκ θαύματος, η σύζυγος του Ειρήνη που βρισκόταν στον τέταρτο μήνα κυοφορίας τον Ανδρέα και η μικρή Μαρία, γλυτώνουν, αλλά μόνο από το σωματικό τραυματισμό. Έκτοτε η ζωή τους θα αλλάξει για πάντα, με τις εικόνες της καταστροφής και των διαμελισμένων σωμάτων των ηρώων, να παραμένουν για πάντα αποτυπωμένες στην μνήμη τους.
Πολυάριθμοι εκτιμητές του έργου του, αμέτρητοι συναγωνιστές του και πλήθος κόσμου κατευοδώνει το καμάρι των Κανναβιών, στο ύστατο του ταξίδι. Στο ταξίδι για το Πάνθεον των Ελλήνων Ηρώων στο οποίο δικαιωματικά τον κατατάσσει η Ιστορία, κρίνοντας το παροιμιώδες θάρρος και το απαράμιλλο ελληνοχριστιανικό του ήθος.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Η κατάκτηση της ανεξαρτησίας μας από τον αποικιακό ζυγό την οποία πρόσφατα τιμήσαμε, δεν υπήρξε ούτε ρόδινη, ούτε βελούδινη. Σφυρηλατήθηκε μέσα στον ιδρώτα και το αίμα, χαλυβουργήθηκε μέσα από τους αγώνες και τις θυσίες σύσσωμης της κυπριακής κοινωνίας και κυρίως των ψυχωμένων παλικαριών της ΕΟΚΑ.
Μιας γενιάς που αρνήθηκε να συμβιβαστεί με τα τετελεσμένα της τότε κατοχής και υποδούλωσης. Που αγνόησε τα αριθμητικά μεγέθη, την υπεροπλία του αντιπάλου και το δήθεν ανυπέρβλητο ενός αγώνα, του οποίου οι πιθανότητες δικαίωσης, φάνταζαν συντριπτικά εναντίον τους. Αυτών, που η έγνοια τους δεν ήταν ο εύκολος και ακοπίαστος πλουτισμός, η κολακεία της εξουσίας για χάριν του βολέματος, του ατομικού ή παραταξιακού συμφέροντος.
Αυτή η γενιά, πίστεψε στο δίκαιο και στην ελευθερία. Άντλησε δύναμη από το Θεό και από τα ιδανικά του Γένους, εξαγνίστηκε μέσα από την καθιέρωση, ενός κώδικα υψηλής ηθικής, που δημιουργούσε η ανόθευτη προς την πατρίδα αγάπη και η ιδέα της ελευθερίας. Αυτή η γενιά συναισθάνθηκε το δικό της χρέος, διεκδίκησε, πάλεψε και τα κατάφερε.
Συγκρίνοντας αυτή την περίοδο, με την διολίσθηση που ακολούθησε, από τα τραγικά μας λάθη προ του 74, μέχρι τις παθογένειες που οδήγησαν στο χείλος της πρόσφατης οικονομικής καταστροφής, τα ερωτήματα για το πώς φτάσαμε ως εδώ, παραμένουν αδυσώπητα.
Μπροστά στις συσσωρευμένες πολιτικές και οικονομικές αντιξοότητες, οφείλουμε σήμερα να προσμετρήσουμε με περίσκεψη, ο καθένας από εμάς, τις δικές του ευθύνες. Όχι σε ένα ασαφές και αόριστο πλαίσιο, αλλά στην καθημερινή μας πρακτική και διαγωγή, έναντι της πατρίδας και των συμπολιτών μας.
Από την αντίσταση στη λήθη, τη διατήρηση της πίστης για επανένωση της πατρίδας μας και το τερματισμό της τουρκικής κατοχής, μέχρι την στηλίτευση των κρουσμάτων διαφθοράς και της ανομίας.
Από την τήρηση του Νόμου και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων μας, μέχρι την αρωγή προς ευάλωτους συμπολίτες μας και τον σεβασμό στην διαφορετική άποψη. Οφείλουμε σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, να περάσουμε με λίγα λόγια, από το «εγώ» στο «εμείς» και να ρωτήσουμε επιτέλους τους εαυτούς μας, όχι το τι μπορεί να δώσει η πατρίδα σε εμάς, αλλά στο τι μπορούμε, εμείς να προσφέρουμε στην πατρίδα.
Έχουμε αποδείξει και θα συνεχίσουμε ακόμα πιο μεθοδικά ως Κυβέρνηση, να διεκδικούμε και να αποδεικνύουμε ότι η Κύπρος γυρίζει σελίδα. Αφήνουμε πίσω μας, την αναποφασιστικότητα, την αδράνεια, την ηττοπάθεια και τον ραγιαδισμό. Θέτουμε τις επώδυνες αλλά αναγκαίες βάσεις που θα θεμελιώσουν την επερχόμενη οικονομική ανάκαμψη. Τις επώδυνες αλλά αναγκαίες βάσεις που θα διανοίξουν στην νέα γενιά, ένα πιο αισιόδοξο, ένα πιο ελπιδοφόρο αύριο. Αδικήσαμε τους εαυτούς μας, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να υποθηκεύσουμε το μέλλον των παιδιών μας.
Προετοιμάζουμε ένα καλύτερο αύριο, για μια πατρίδα επανενωμένη, απαλλαγμένη από τα δεσμά της κατοχής και από αυτόκλητους αφέντες. Αξιοποιούμε κάθε δυνατή συμμαχία με διεθνείς δρώντες και συμμαχικές δυνάμεις, φιλοδοξώντας να πολλαπλασιάζουμε τις δυνατότητες άσκησης πιέσεων προς την Άγκυρα. Αξιοποιούμε, όχι εν είδη ευχολογίων, αλλά σε πραγματικούς όρους την γεωστρατηγική μας δυναμική. Αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής, προσπαθώντας να αποκαταστήσουμε το κύρος μας και να ενδυναμώσουμε την διαπραγματευτική μας ισχύ στις εν εξελίξει, συνομιλίες για επίλυση του κορυφαίου εθνικού μας προβλήματος.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Αυτό είναι το ιστορικό μας χρέος, έναντι στις απελθούσες και επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Και σε αυτή μας την προσπάθεια, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να αδικήσουμε και να προδώσουμε όσους θυσιάστηκαν διαχρονικά για την ελευθερία της ιδιαίτερής μας πατρίδας. Ας έχουμε λοιπόν σε αυτή μας την οφειλή, αείποτε φάρο αγωνιστικότητας και έμπνευσης, τη ζωή και το παράδειγμα που μας καταλείπουν οι τιμώμενοι σήμερα ήρωες των Κανναβιών.
Αιωνία θα είναι η μνήμη σας, αθάνατοι νεκροί, ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΡΩΕΣ Χαράλαμπε Πεττεμερίδη και Ανδρέα Πατσαλίδη.