Τιμημένοι αγωνιστές του 281 και συγγενείς των ηρώων μας,
Ελληνίδες και Έλληνες,
Με αισθήματα σεβασμού και εθνικής υπερηφάνειας, μνημονεύουμε σήμερα αυτούς που με τον αγώνα και τη θυσία τους, τίμησαν τον ελληνισμό της πατρίδας μας. Αποτίνουμε σήμερα, ως επιβάλλει το ακατάλυτο εθνικό μας καθήκον, τον οφειλόμενο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους αξιωματικούς και οπλίτες του 281 Τάγματος Πεζικού. Στους ηρωικούς προμάχους, οι οποίοι κατά την επιχείρηση απόκρουσης της τουρκικής εισβολής του ‘74, υπερασπιστήκαν μέχρις εσχάτων την μαρτυρική μας πατρίδα.
Προτού υπεισέλθω, επιτρέψετε μου καταρχάς να ευχαριστήσω, για τη τιμητική πρόσκληση, το Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών και Οπλιτών του 281 Τάγματος Πεζικού 1974. Τάγμα με το οποίο τρέφω ιδιαίτερους δεσμούς, αφού κάτω από το δοξασμένο του λάβαρο, υπηρέτησα μέρος της στρατιωτικής μου θητείας. Εκ μέρους του Προέδρου Αναστασιάδη, την Κυβέρνηση του οποίου εκπροσωπώ, σας μεταφέρω παράλληλα τα εύσημα για την πραγματικά αξιέπαινη πατριωτική σας δράση, η οποία επισφραγίζεται κάθε χρόνο, μέσω αυτής της θρησκευτικής και εθνικής τελετής.
Μια τελετή που μας παρέχει τη δυνατότητα, ανασκοπώντας τις οδυνηρές πτυχές της εθνικής μας τραγωδίας, να αντλήσουμε, εκείνα τα διδάγματα, που θα μας φρονηματίσουν από τα αδυσώπητα και εγκληματικά λάθη του παρελθόντος. Άλλωστε, η ιστορία δεν αποτελεί τίποτε άλλο, παρά τη φωνή των νεκρών που διδάσκει τους ζώντες.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Γυρίζουμε σήμερα πίσω στο χρόνο για να θυμηθούμε τα γεγονότα του μαύρου καλοκαιριού. Του καλοκαιριού που έμελλε να στιγματίσει μέχρι σήμερα τις ζωές των ανθρώπων μας και την ιστορία του τόπου. Πώς καταλήξαμε όμως στα γεγονότα του 74; Σημαντικότερα δε, ΓΙΑΤΙ καταλήξαμε σε εκεί τα απεχθή γεγονότα; Λίγα μόλις χρόνια μετά το πέρας του επιτυχή αντιαποικιακού αγώνα της ΕΟΚΑ και την κατάκτηση της ανεξαρτησίας μας, οδηγήσαμε την πατρίδα και τον λαό μας σε νέες επικίνδυνες ατραπούς. Αντί να εγκαινιάσουμε μια νέα περίοδο ανάπτυξης και προόδου, διασφαλίζοντας συνθήκες ειρήνης και ευημερίας, υποκύψαμε στον αποτρόπαιο πειρασμό. Επιτρέψαμε στα εμφιλοχωρούντα ζιζάνια της διχόνοιας, του φανατισμού και της παραταξιακής πόλωσης, να αναφυούν ανάμεσα μας.
Η χούντα των Αθηνών, γίνεται το μέσο για εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων και οι Έλληνες της Κύπρου, στρέφουν τα όπλα κατά αλλήλων. Η πρώτη πράξη της πατριδοκτόνου τραγωδίας, έχει ήδη συντελεστεί.
Το πρωινό της αποφράδας Δευτέρας 15 Ιουλίου, βρίσκει τους στρατιώτες και τους κατώτερους αξιωματικούς του 281, ανυποψίαστους ως προς τα άνομα σχέδια των συνωμοτών. Το Τάγμα, συσταθέν ήδη από το ’68, αποτελεί μία από τις πλέον αξιόμαχες και άρτια εκπαιδευμένες μονάδες της Εθνικής Φρουράς. Με έδρα του το στρατόπεδο στο τρίγωνο Διορίου-Κορμακίτη- Μύρτου, φέρει ως κύρια αποστολή την αμυντική κάλυψη του τόξου από τα Λιβερά της Μόρφου, έως τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.
Η Μονάδα λαμβάνει άμεσα διαταγή από τα επίορκα κλιμάκια του ΓΕΕΦ και προβαίνει αναίμακτα, στην εκκαθάριση του Αστυνομικού Σταθμού Γερολάκκου. Στη συνέχεια κατευθύνεται και σταθμεύει προσωρινά παρά το ξενοδοχείο Χίλτον, μέχρι να λάβει νέα διαταγή, να οδεύσει μέσω Τροόδους προς την Πάφο, για την καταστολή τυχόν αντιστάσεων.
Από τον Κόλπο των Κοραλλίων μέχρι τα Λουτρά της Αφροδίτης, η μονάδα διασκορπίζεται σε μικρότερους σχηματισμούς, εκτελώντας τις αντεθνικές διαταγές της ιεραρχίας. Στην Πάφο, η Μονάδα θρηνεί το πρώτο της θύμα, τον 18χρόνο στρατιώτη Νικόλαο Χριστοφόρου Φλουρέντζου, από την κοινότητα Κοντεμένου, την θυσία του οποίου επίσης τιμούμε σήμερα.
Και ενώ η πατρίδα μας μετρά τα θύματα της εμφύλιας παράκρουσης, στην Άγκυρα καταστρώνονται τα επικείμενα και άνομα επεκτατικά σχέδια. Η απόφαση για εισβολή, είναι ειλημμένη από την επομένη του πραξικοπήματος, ενώ στις 17 του μήνα, συγκεντρώνονται στο λιμάνι της Μερσίνας τα αποβατικά και αρματαγωγά σκάφη στα οποία φορτώνονται τόνοι πυρομαχικών.
Ο ανθελληνικός παροξυσμός εξαπλώνεται και είναι διάχυτος σε όλη την Τουρκία. Από τις 18 του Ιούλη η κίνηση στα αεροδρόμια της νότιας Τουρκίας και ειδικά των Αδάνων, κορυφώνεται. Οι υποκλοπές από την ανταλλαγή σημάτων μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και Αδάνων, καταδεικνύουν τον κυοφορούμενο κίνδυνο.
Το ΓΕΕΦ γνωρίζει ότι η ΤΟΥΡΔΥΚ και τα τάγματα των Τουρκοκυπρίων, έχουν τεθεί σε επιφυλακή. Οι ελληνικές πρεσβείες του εξωτερικού τηλεγραφούν σχετικά προς την Αθήνα. Οι πληροφορίες από τους Έλληνες επιτελείς του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, επισημαίνουν την προπαρασκευή. Όλα και όλοι καταλήγουν ότι επίκειται εισβολή των Τούρκων. Αθήνα και Λευκωσία, παραμένουν προδοτικά απαθείς και συστήνουν στους ανήσυχους αξιωματικούς, ξεκούραση. Ακόμα και αφού το BBC προβάλλει εικόνες από τον απόπλου της δύναμης, οι χουντικοί επιτελείς χαρακτηρίζουν τις πληροφορίες ως «άσκηση».
Παρασκευή 19 του Ιούλη, το Τάγμα διατάσσεται επιτέλους, να επιστρέψει στη Λευκωσία. Με την άφιξη τους, ο 1ος Λόχος κινείται προς το Μπογάζι υπό τη διοίκηση του 399 Τ. Π, αφού το ΓΕΕΦ παραπλανημένο, αναμένει την απόβαση των Τούρκων στην περιοχή της Αμμοχώστου.
Οι υπόλοιποι λόχοι, αναίτια και εγκληματικά, αντί να κινηθούν στους χώρους διασποράς και άμυνας, όπως προέβλεπε το Σχέδιο Άμυνας, Αφροδίτη 1, διανυκτερεύουν στην Αθαλάσσα. Η διαταγή εκδίδεται στις 5 το πρωί της επομένης και ενώ η τουρκική εισβολή έχει ήδη εκδηλωθεί.
Τριάντα έξι και πλέον χιλιάδες στρατιώτες, 80 μαχητικά αεροσκάφη, δεκάδες άρματα μάχης και είκοσι ναυτικά μέσα, συνοδευόμενα από 5 αντιτορπιλικά, εφορμούν από τις τουρκικές βάσεις προς τη φρικτά προδομένη πατρίδα μας.
Παρά το γεγονός ότι το πραξικόπημα είχε αποδυναμώσει τις δυνατότητες αντίστασης, οι στρατιώτες του 281 βρίσκουν τα ψυχικά αποθέματα και οδεύουν προς την Κερύνεια. Στο θυσιαστήριο του Κοντεμένου, όπου λίγο αργότερα θα αποδεκατιστεί το 286, η φάλαγγα πλήττεται από την εχθρική αεροπορία με αποτέλεσμα σοβαρές ανθρώπινες και υλικές απώλειες.
Αφήνοντας πίσω τους τα κατεστραμμένα οχήματα και πολύτιμο μέρος των βαρέων όπλων, κινούνται πλέον πεζοί προς τη διάβαση Πανάγρων – Βασίλειας. Υπό τις σποραδικές προσβολές των τουρκικών αεροσκαφών, εξαντλημένοι από τον καύσωνα και τις κακουχίες της πεζοπορίας, οι άνδρες του Τάγματος φτάνουν τις απογευματινές ώρες στην περιοχή Βασίλειας και προτού προλάβουν να ξαποστάσουν, λαμβάνουν νέα διαταγή. Στόχος να κτυπήσουν τη νύκτα του Σαββάτου, τις αποβατικές δυνάμεις στην ακτή του Πέντε Μίλι, προτού προλάβουν να εδραιωθούν και να επιτύχουν τη σύνδεση με τον τουρκοκυπριακό θύλακα της Λευκωσίας.
Έστω και με καθυστέρηση, η σφοδρή αντεπίθεση που εξαπολύουν, στέφεται αρχικά με απρόσμενη επιτυχία. Χωρίς πυρά υποστήριξης, χωρίς εφεδρείες και επαρκή μέσα επικοινωνίας, στο μικροεπίπεδο αυτής της μάχης, γράφονται σελίδες αξιομνημόνευτης ελληνικής αρετής. Οι αμούστακοι νέοι του 281, εξαντλημένοι από τις συνεχείς μετακινήσεις των προηγούμενων ημερών, τραυματισμένοι σωματικά και ψυχικά από τον πρωινό βομβαρδισμό, αντιμετωπίζουν με θάρρος τους τούρκους πεζοναύτες και καταδρομείς που έχουν απέναντί τους.
Υπό τη διοίκηση του υπολοχαγού Δημήτριου Τσουκνίδα στον 2ο Λόχο, του Υπολογαχού Ερωτόκριτου Νικήτα στον 3ο και του λοχαγού Χαράλαμπου Φακούρα στον Λόχο Υποστηρίξεως, τα παλικάρια του 281, με τον ιδρώτα και το αίμα τους, συμβάλλουν έστω και προσωρινά στην επιχείρηση καθήλωσης του τούρκου επιβουλέα. Απαράμιλλο ηρωισμό επιδεικνύουν και οι άνδρες του 1ου Λόχου, με επικεφαλής τον Λοχαγό Γεώργιο Τσάχαλη. Επιστρέφοντας από την επαρχία Αμμοχώστου, ανταποκρίνονται επιτυχώς σε εχθρική ενέδρα παρά τη περιοχή Αλωνάγρας – Δικώμου. Το ίδιο βράδυ, διενεργούν τη δική τους αντεπίθεση προτού τα εχθρικά πυρά να τους αναγκάσουν σε σύμπτυξη.
Από την κατ’ επίφαση εκεχειρία μέχρι και την εκδήλωση της δεύτερης φάσης της Εισβολής, το Τάγμα ανασυγκροτείται και τάσσεται αμυντικά παρά τη διάβαση Πανάγρων, ενώ στη συνέχεια προς απαγόρευση της κατεύθυνσης Αγ.Ερμολάου και Αγριδακίου – Κοντεμένου.
Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη αποτελούν το πρόσχημα, ώστε οι εισβολείς να κερδίσουν χρόνο ενισχύοντας τις δυνάμεις τους, οι οποίες καθόλη την εκεχειρία και εκμεταλλευόμενοι την υπεροπλία τους, κερδίζουν έδαφος. Την επομένη της διακοπής των συνομιλιών, ο Αττίλας ΙΙ τίθεται σε εφαρμογή και το 281 αποκρούει ορισμένες από τις επιχειρήσεις προώθησης των Τούρκων.
Ανήμερα της Θεοτόκου, ο ανηλεής βομβαρδισμός των ελληνικών θέσεων από ξηρά, θάλασσα και αέρα, καθιστά κάθε προσπάθεια σοβαρής αντίστασης από τα φίλια στρατεύματα, αντικειμενικά μάταιη. Προ του φάσματος της ολοκληρωτικής καταστροφής, το Τάγμα απαγκιστρώνεται με σκοπό τη σύμπτυξη, αρχικά παρά το Καπούτι και στη συνέχεια στην Ευρύχου. Με το πέρας της δεύτερης φάσης η Μονάδα αναδιοργανώνεται, μεταφέρει την έδρα της στην κοινότητα Βυζακιάς και αναλαμβάνει μέχρι και σήμερα, την άμυνα της γραμμής Κουτραφά – Αστρομερίτη.
Κλείνουμε λοιπόν σήμερα ευλαβικά το γόνυ, στους 22 ηρωικώς πεσόντες του 281, που έδωσαν τη ζωή τους, θυσία στο βωμό του καθήκοντος και της εθνικής αξιοπρέπειας. Τους γνήσιους, τους συνεπείς με την ιστορική επιταγή, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και συνειδητά, στο κάλεσμα της πατρίδας. Αυτούς που σύμφωνα με τον ποιητή, περισσότερη τιμή τους πρέπει, γιατί γνώριζαν ότι ο Εφιάλτης είχε ήδη φανεί και «οι Μήδοι, επιτέλους θα διαβούνε».
Αναπέμπουμε ταυτόχρονα δέηση στον Ύψιστο για ταχεία διαλεύκανση της τύχης του στρατιώτη Φαίδωνα Φαίδωνος, ο οποίος παραμένει στο επονείδιστο κατάλογο των αγνοουμένων.
Παντοτινά υπόχρεοι, γιατί συνέδεσαν το παρόν με το ιστορικό μας παρελθόν. Γιατί με το θάρρος και την αυτοθυσία τους, μας υπενθυμίζουν ότι, το καλοκαίρι του 74 στην Κύπρο, δεν αναβίωσε μόνο ο Εφιάλτης, αλλά και οι 300 του Λεωνίδα.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Ξυπνούν κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες, ο θρήνος για τις τρεις και πλέον χιλιάδες θύματα της αποτρόπαιας τουρκικής εισβολής. Οι θύμησες από τα ειδεχθή τους εγκλήματα. Οι εν ψυχρώ εκτελέσεις αιχμαλώτων και αμάχων. Οι βιασμοί ανήλικων κοριτσιών και ηλικιωμένων γυναικών. Θυμόμαστε την αγωνία για τους 1619 αρχικά, αγνοούμενους. Τα βασανιστήρια των αιχμαλώτων, το δράμα της επιστροφής τους από τα μπουντρούμια των Αδάνων. Τον βίαιο εκτοπισμό του ενός τρίτου των συμπατριωτών μας και τις προσπάθειες τους να συγκροτήσουν ξανά τις ζωές τους, μέσα από τα συσσίτια και τα προσωρινά αντίσκηνα.
Για τέσσερις και πλέον δεκαετίες στην Κύπρο, υπομένουμε την εθνοκάθαρση, τον εποικισμό και την παράνομη εκμετάλλευση των περιουσιών μας. Την υβριστική βεβήλωση των μνημείων, της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Οι άνανδρες δολοφονίες των στρατιωτών μας μετά την εισβολή, τα γεγονότα του ‘96, ο Ισαάκ, ο Σολωμού και τα Στροβίλια, αποτελούν υπόμνηση μιας τραγικής πραγματικότητας. Ότι η Γραμμή που μας χωρίζει από τις 40 και πλέον χιλιάδες εισβολείς, δεν είναι πράσινη, αλλά Καταπαύσεως του Πυρός. Ότι αποτελεί τη ντροπιαστική ουλή, που πρέπει να μας υπενθυμίζει τον βίαιο διαμελισμό και κατοχή της πατρίδας μας. Το φόρο πόνου και αίματος, που πλήρωσε και εξακολουθεί να καταβάλλει ο λαός μας.
Ο δικός μας αγώνας σήμερα διεξάγεται ενάντια στη τουρκική αδιαλλαξία και προκλητικότητα. Διεξάγεται ενάντια στο χρόνο που παγιώνει τετελεσμένα και αυξάνει την τουρκική ανυποχωρητικότητα. Μόνος παρονομαστής αυτής της διττής μας προσπάθειας, αποτελεί η διασφάλιση της επανόρθωσης των δικαιωμάτων και ελευθεριών που εξαιτίας της κατοχής, ο λαός μας στερείται.
Η μετάβαση του Προέδρου Αναστασιάδη και της πολιτικής ηγεσίας στην Ελβετία, ενόψει της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και Εγγυήσεις, μας παρέχει τη δυνατότητα να σταθούμε αντάξιοι της κρισιμότητας των καιρών. Μας παρέχει τη δυνατότητα και ας αποτελέσει το έναυσμα, αυτή τη φορά, να πορευτούμε αδιαίρετοι και μονιασμένοι. Όχι κατά ανάγκη ομόφωνοι, αλλά ομόθυμοι. Όποιες και εάν είναι οι διαφορές μας, όποιες και εάν είναι οι αντιρρήσεις μας, μας ενώνει η ιστορική και ηθική μας υποχρέωση. Η ανάγκη υπέρβασης. Από το «εγώ» και «το κόμμα», στο «εμείς» και το συμφέρον της πατρίδας μας.
Με αυτόν το τρόπο θα τιμήσουμε, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη, τους αγώνες και τις θυσίες των ηρώων μας. Εξαντλώντας κάθε δυνατότητα για απαλλαγή από την κατοχή, κάθε δυνατότητα επανένωσης της πατρίδας και του λαού μας, βάσει μιας αμοιβαίας αποδεκτής, δίκαιης και λειτουργικής συμφωνίας.
Αυτό είναι μετουσιωμένο στο σήμερα, το ιστορικό μας χρέος, και αυτό είναι το δίδαγμα το οποίο αντλούμε από την προσφορά, τις θυσίες και τους αγώνες των πολεμιστών του 281 Τάγματος Πεζικού. Αυτή είναι ταυτόχρονα, η ιστορική μας ευθύνη, έναντι στις απελθούσες και κυρίως στις επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Και σε αυτόν μας τον αγώνα, ας πάρουμε κατά τον ποιητή «μια σταγόνα από το αίμα των ηρώων μας και να μπολιάσουμε το δικό μας».
Αιωνία θα είναι η μνήμη των ηρώων μας και Καλή Λευτεριά στην πατρίδα μας.
ΙΩΝΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης