Του ΠΑΜΠΟΥ ΜΙΤΙΔΗ

Ο υπουργός Δικαιοσύνης συστήνει όπως επιδειχθεί υπομονή και σωφροσύνη από όλους και ειδικότερα από αυτούς που αδημονούν, γιατί για χρόνια επικρατούσε, όπως σημειώνει η ατιμωρησία και η μη διερεύνηση παρόμοιων εγκλημάτων του παρελθόντος
Ο υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Ιωνάς Νικολάου μιλά στην «Αλήθεια» για όλα όσα τα τελευταία χρόνια συμβαίνουν στον τομέα των αρμοδιοτήτων του ως πολιτικός προϊστάμενος. Αναφέρεται στις έρευνες για το μεγάλο σκάνδαλο κατάρρευσης της οικονομίας, αλλά και για τις ενέργειες των διωκτικών αρχών στην πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος και όχι μόνο. Παράλληλα ο κ. Νικολάου μιλά για τον εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού συστήματος και την αποτελεσματικότητα των αρχών στο να εδραιωθεί στη χώρα μας ένα ανθρώπινο σύστημα. Αυτά περιλαμβάνονται στο πρώτο μέρος της συνέντευξής του, ενώ στο δεύτερο μέρος που θα δημοσιευτεί αύριο Δευτέρα, ο υπουργός Δικαιοσύνης μιλά για τη βία στα γήπεδα και την κάρτα φιλάθλου αλλά και για την αποτελεσματικότητα της αστυνομίας, τις προσλήψεις και τις προαγωγές στο Σώμα.

Ερ. Κύριε υπουργέ τα τελευταία χρόνια είναι γεγονός ότι παρατηρείται μια ύφεση στο σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα. Τι είναι αυτό που εσείς πιστεύετε ότι συνέβαλε σ’ αυτό;

Η πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος, σε όλη του τη διάσταση, αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και στα πλαίσια αυτής της προτεραιότητας, διεξάγονται σχεδόν καθημερινώς επιχειρήσεις από την Αστυνομία, τόσο σε σχέση με την πρόληψη και καταστολή βασικών δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος, όπως είναι ο ηλεκτρονικός τζόγος, ο τζόγος, η παροχή υπηρεσιών ασφάλειας, η εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών, η εμπορία προσώπων. Ο επιχειρησιακός ρόλος της Αστυνομίας έχει ενισχυθεί και έτσι, έχουμε αρκετά από τα ονόματα νονών ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος να διώκονται για συγκεκριμένα εγκλήματα ή και να έχουν συλληφθεί και οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης ή άλλους για τους οποίους έχουν εκδοθεί εντάλματα και αναζητούνται. Δυστυχώς, το οργανωμένο έγκλημα αφέθηκε για χρόνια και έχει πετύχει να προκαλεί φόβο προς τον πολίτη, αφού έχει μετατραπεί σε οικονομικά ισχυρό, βίαιο και επικίνδυνο, και παρά τις δυσκολίες που προκαλούν στο έργο των διωκτικών αρχών, η παρατηρούμενη ύφεση δεν είναι άσχετη με την εφαρμοστέα στρατηγική δίωξης του εγκλήματος.

Στρατηγικός στόχος της κυβέρνησης είναι η καταπολέμηση του εγκλήματος και της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα και κατ’ επέκταση ως υπουργείο θέσαμε ως προτεραιότητα την αποκατάσταση του επιχειρησιακού ρόλου της Αστυνομίας, ως της κύριας και βασικής δραστηριότητάς της. Η πρακτική να παραβλέπουν τη λειτουργία υποστατικών καζίνο, ενώ περνούσαν έξω από αυτά, ή να ανέχονται πράξεις διαφθοράς μελών της Αστυνομίας, κρίθηκε ότι είναι απαράδεκτη για ένα σώμα που έχει ευθύνη την πάταξη του εγκλήματος και την επιβολή της τάξης. Στο πλαίσιο αυτό καθορίσαμε τους στόχους μας επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή στη διαφθορά και τις δράσεις μας κατά του οργανωμένου εγκλήματος, αφού αξιολογήθηκαν, με τη βοήθεια μελετών, τα κύρια χαρακτηριστικά και οι κύριες δραστηριότητες του. Προτεραιότητα, η άμεση ενίσχυση της επιχειρησιακής γραμμής και η ενίσχυση των ανακριτικών ομάδων με πρόσθετο προσωπικό που βγήκε από τα γραφεία, η στήριξη των μελών και η βελτίωση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους προσφέροντας στο σύνολο των μελών αντίστοιχα εκπαιδευτικά προγράμματα. Επιπρόσθετα, κρίθηκε αναγκαία η ενδυνάμωση του νομικού οπλοστασίου των διωκτικών αρχών με αποτελεσματικές νομοθεσίες καταστολής του εγκλήματος. Εκτός από τα κενά ή τις παραλείψεις που επισημάναμε στο νομοθετικό πλαίσιο, διαπιστώθηκαν περιπτώσεις όπου η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται αποτελεσματικά, όπως στην περίπτωση κατάσχεσης του οφέλους που αποκόμισε κάποιος από παράνομη δραστηριότητα. Γι’ αυτό προτείναμε όπως, παράλληλα με το ανακριτικό έργο διερεύνησης μιας υπόθεσης, να γίνονται και οι απαιτούμενες ενέργειες που να διασφαλίζουν τη δήμευση του οφέλους από τις παράνομες δραστηριότητες. Περαιτέρω, προωθήσαμε νομοθεσίες που θα καλύψουν κενά, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η αναστολή της λειτουργίας υποστατικών τζόγου, ο αποτελεσματικότερος έλεγχος των εργασιών ιδιώτη φύλακα, η ταυτοποίηση των κατόχων καρτών προπληρωμένης κινητής τηλεφωνίας, ο καθορισμός του νομικού πλαισίου που επιτρέπει την άρση του απορρήτου της επικοινωνίας, η θέσπιση νομοθεσίας για τους υπό κάλυψη αστυνομικούς, η ενδυνάμωση του συστήματος προστασίας μαρτύρων και της αποδοχής μαρτυρίας στο δικαστήριο. Με την ενίσχυση του νομικού οπλοστασίου και την ενδυνάμωση της ψυχολογίας των μελών, η Αστυν
ομία καθίσταται πλουσιότερη σε ικανότητες και σε επιχειρησιακή αξία.

Ερ. Πώς αξιολογούνται τα αποτελέσματα που έχει φέρει μέχρι σήμερα ο πιο επιχειρησιακός ρόλος της Αστυνομίας;

Ενδεικτικά, είναι τα αποτελέσματα των συντονισμένων επιχειρήσεων στο πλαίσιο του αγώνα κατά των ναρκωτικών, της εμπορίας προσώπων, του ηλεκτρονικού εγκλήματος, όπως κάθε μορφή πορνογραφίας, καθώς και του ελέγχου παράνομων υποστατικών τζόγου, ιδιωτικών γραφείων ασφάλειας και των άλλων δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος. Πετύχαμε να αυξήσουμε τους επιχειρησιακούς ελέγχους κατά 8 με 10 φορές, από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Τα παράνομα υποστατικά τζόγου περιορίστηκαν από 190 που ήταν πριν από 18 μήνες σε μόλις 16, ενώ την ίδια ώρα, ο έλεγχος των παράνομων δραστηριοτήτων ιδιωτών φυλάκων είναι ασφυκτικός. Κατακόρυφη αύξηση σημειώθηκε και στις κατασχεθείσες ποσότητες ναρκωτικών. Μέσα από την αξιοποίηση κάθε πληροφορίας και τον πολλαπλασιασμό των ελέγχων, μόνο κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2015, κατασχέθηκαν 630 φυτά κάνναβης, 102 κιλά κοκαΐνης και 62 κιλά κάνναβης.

Ως αποτέλεσμα των συστηματικών ελέγχων, σημαντικά αυξημένες είναι επίσης οι διώξεις για αδικήματα που σχετίζονται με την εμπορία προσώπων όπου το 2013 κατηγορήθηκαν 34 πρόσωπα το 2014 κατηγορήθηκαν 50 πρόσωπα και τους πρώτους πέντε μήνες του 2015 κατηγορήθηκαν 64 πρόσωπα. Επιπρόσθετα, αυξημένα είναι και τα περιστατικά παιδικής πορνογραφίας, όπου το 2014 το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος διαχειρίστηκε 106 υποθέσεις από 23 που είχαμε το 2013, ενώ για το πρώτο τετράμηνο του 2015 έχουν διαχειριστεί 79 περιπτώσεις.

Ερ. Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι έρευνες για την οικονομία, δεδομένης της δήλωσης του Γενικού Εισαγγελέα ότι έχετε προβεί σε κάποιες ενέργειες προς τις ελληνικές αρχές για προώθηση του αιτήματος δικαστικής συνδρομής;

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η κυβέρνησή μας έχει επιδείξει αποφασιστικότητα και θέληση για πλήρη διερεύνηση των υποθέσεων για την οικονομία, καθώς και των εγκλημάτων διαφθοράς και διαπλοκής και έχουμε δει σημαίνοντα πρόσωπα της οικονομίας και της πολιτικής να οδηγούνται στα δικαστήρια. Κληθήκαμε να καθαρίσουμε τον «Στάβλο του Αυγεία» από τα σκάνδαλα που για χρόνια συγκάλυπταν οι ανεύθυνες πολιτικές του παρελθόντος και οι οποίες οδήγησαν τον τόπο στη σημερινή οικονομική τραγωδία, και για τον σκοπό αυτό συγκροτήσαμε πολυάριθμες ομάδες ανακριτών, από τους πιο έμπειρους ανακριτές που διαθέτει το σώμα. Αν και το έργο των διωκτικών αρχών δεν είναι τόσο εύκολο, λόγω του χρόνου που έχει παρέλθει και της πολυπλοκότητας των υποθέσεων του οικονομικού εγκλήματος και της διαφθοράς, εν τούτοις οι έρευνες βρίσκονται προς την ορθή κατεύθυνση, αφού υπάρχουν υποθέσεις που έχουν εξιχνιαστεί και άλλες που είναι προ των πυλών της εξιχνίασής τους και αναμένονται οι υπεύθυνοι να οδηγηθούν στα δικαστήρια.

Η ομάδα της Αστυνομίας που διενεργεί τις ανακρίσεις για την οικονομία συνεχίζει το έργο της ανελλιπώς και συστηματικά, γι αυτό επιβάλλεται να επιδειχθεί υπομονή και σωφροσύνη από όλους και ειδικότερα από αυτούς που αδημονούν, γιατί για χρόνια επικρατούσε η ατιμωρησία και η μη διερεύνηση παρόμοιων εγκλημάτων του παρελθόντος. Πρόκειται για δύσκολες και πολύπλοκες υποθέσεις, που πρώτη φορά διερευνούνται σε αυτό το μέγεθος και επίπεδο πολυπλοκότητας και για τις οποίες σε πολλές περιπτώσεις κρίθηκε ότι απαιτείται η συνδρομή ανακριτικών αρχών άλλων κρατών, και στα πλαίσια αυτά απαραίτητη και συνεχής είναι η καθοδήγηση της Νομικής Υπηρεσίας. Κάθε υπόθεση που συμπληρώνεται η διερεύνηση αποστέλλεται στο Γενικό Εισαγγελέα, ο οποίος θα κρίνει αν είναι ή όχι έτοιμη να καταχωρηθεί στο Δικαστήριο ή αν θα εκδοθούν οποιαδήποτε εντάλματα σύλληψης για τα ύποπτα πρόσωπα ή αν θα υποβληθεί αίτημα δικαστικής συνδρομής προς άλλο κράτος. Το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι αρμόδια αρχή να διαβιβάζει και να δέχεται αιτήματα συνδρομής. Στις περιπτώσεις που παρατηρείται καθυστέρηση ανταπόκρισης, προβαίνει σε ανάλογα υπηρεσιακά διαβήματα για σκοπούς επίσπευσης της διαδικασίας ανταπόκρισης. Πρόσφατα έχω ενημερωθεί από τον Γενικό Εισαγγελέα και όπως έχει αποκαλύψει ο ίδιος, έχω ζητήσει τη συνδρομή του υπουργού Δικαιοσύνης της Ελλάδος για επίσπευση της διαδικασίας εκτέλεσης αιτημάτων δικαστικής συνδρομής. Παρακολουθούνται αρμοδίως τα αιτήματα δικαστικής συνδρομής και παρεμβαίνω στις περιπτώσεις που κριθεί από τη Νομική Υπηρεσία ότι χρειάζεται να γίνουν εντονότερα διαβήματα.

Ερ. Όσον αφορά τη λειτουργία των Φυλακών έχουν προηγηθεί πολλά, τώρα που βρίσκονται τα πράγματα, βρίσκουν το δρόμο τους;

Εφαρμόζοντας τη σωφρονιστική πολιτική της κυβέρνησης έχουν δρομολογηθεί σημαντικές καινοτομίες και ουσιαστικές αλλαγές στη φιλοσοφία προσέγγισης των φυλακισμένων, οι οποίες ουσιαστικά εφαρμόστηκαν με την ανάληψη της Διεύθυνσης από τη νέα Αναπληρώτρια Διευθύντρια των Φυλακών και έχουμε τα θετικά αποτελέσματα που άλλαξαν άρδην τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων. Σήμερα πραγματοποιούνται πολυδιάστατες δραστηριότητες με τη συμμετοχή των φυλακισμένων, χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα, χωρίς να υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνός, ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης επισκέπτεται τις φυλακές, συνομιλεί με τους φυλακισμένους και μαζί με τη διεύθυνση, τυγχάνουν του απαιτούμενου σεβασμού και υποστήριξης στην προσπάθεια αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού των Φυλακών. Βρισκόμαστε στο καλύτερο επίπεδο λειτουργίας των Φυλακών σε όλα τα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτό αποδεικνύει την ορθότητα της πολιτικής μας και των χειρισμών της νέας Διεύθυνσης. Αναθεωρήθηκαν και ενισχύθηκαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, δίνοντας την ευκαιρία στους φυλακισμένους που το επιθυμούν, να αποκτήσουν απολυτήριο γυμνασίου και απολυτήριο λυκείου, ν’ αποκτήσουν επαγγελματική κατάρτιση, ακόμα και να φοιτήσουν σε πανεπιστήμιο, ώστε να αξιοποιούν τον χρόνο παραμονής τους και να αυξάνουν τις ευκαιρίες και δυνατότητες ενσωμάτωσης τους στην κοινωνία, μετά την αποφυλάκισή τους. Βελτιώθηκαν τα ψυχαγωγικά προγράμματα για τους κρατούμενους, αυξήθηκαν οι ευκαιρίες δημιουργίας, καλλιέργειας και ανάδειξης της δικής τους προσωπικότητας, μέσω του αθλητισμού, του θεάτρου, της τέχνης, αυξήθηκαν οι δυνατότητες και τα μέσα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, αυξάνοντας παράλληλα τις ευκαιρίες κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσής τους στην κοινωνία μας. Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων, η καταπίεση που επικρατούσε στον χώρο των φυλακών, οι συνεχείς και επιλεκτικοί περιορισμοί δικαιωμάτων, η έλλειψη σεβασμού προς τον κατάδικο, η παραγνώριση στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία οδήγησαν στον εξευτελισμό της προσωπικότητας των καταδίκων, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται συνεχώς η ψυχολογική τους κατάσταση, δεν έχουν λόγο ύπαρξης πια στον χώρο των Φυλακών. Σήμερα, επικρατεί ο σεβασμός, η αναγνώριση
και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια γνωρίσματα που διακρίνουν το δικό μας σωφρονιστικό σύστημα και έχουν επικροτηθεί τόσο από την Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και από τους Ευρωπαίους επισκέπτες, τον Βαυαρό υπουργό Δικαιοσύνης, την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών της Βαυαρίας και την αντιπροσωπεία του υπουργείου Δικαιοσύνης της Μεγ. Βρετανίας που επισκέφτηκαν τις φυλακές μόλις πριν δύο μήνες περίπου.

Ερ. Βρισκόσαστε σε μια πορεία εκσυγχρονισμού του Σωφρονιστικού Συστήματος. Τί άλλο να αναμένει η κυπριακή κοινωνία προς αυτή την κατεύθυνση από δω και πέρα;

Πολύ ορθά επισημαίνετε ότι έχουμε επωμιστεί την ευθύνη να εκσυγχρονίσουμε το σωφρονιστικό μας σύστημα, να διαμορφώσουμε ένα σύστημα αντίστοιχο του πολιτισμού μας και της ανθρωπιάς που διακρίνει το τόπο και τον λαό μας. Γι’ αυτό, πέραν των αλλαγών που έχουν γίνει, προχωρούμε στον εκσυγχρονισμό όλων των παράπλευρων λειτουργιών του Σωφρονιστικού Συστήματος. Προωθείται ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, μελέτη την οποία ανάλαβε επιτροπή εμπειρογνωμόνων που διορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και η οποία αναμένεται να μας παραδοθεί την προσεχή βδομάδα. Παράλληλα εξετάζονται τα οικονομικά δεδομένα για τον τρόπο ανέγερσης νέων φυλακών, με τη διαδικασία επιλογής συμβούλων να προκηρύσσεται εντός του τρέχοντος μηνός, καθώς επίσης οι τεχνικοί όροι για προώθηση του έργου.

Οι φυλακές πρέπει να μετατραπούν σε κέντρο σωφρονισμού και γι’ αυτό μελετώνται τρόποι ώστε άτομα τα οποία μεταφέρονται στις φυλακές για σκοπούς τιμωρίας (όπως είναι η αδυναμία καταβολής προστίμων, κλπ.) να εκτίουν την ποινή τους μέσω της προσφοράς κοινοτικής εργασίας. Η Διεύθυνση των Φυλακών διεξάγει μελέτη όσον αφορά την κοινοτική εργασία των κρατουμένων, κάτι το οποίο προϋποθέτει τον εκσυγχρονισμό του προγράμματος για κοινοτική εργασία, του υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με το οποίο θα έλθουμε σε συνεννόηση. Ταυτόχρονα, έχει κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο με το οποίο κατηγορούμενοι ή καταδικασθέντες χρήστες ουσιών εξάρτησης θα αντιμετωπίζονται ως άτομα που χρήζουν θεραπείας και όχι ως κοινοί εγκληματίες, δηλαδή θα τυγχάνουν θεραπευτικής υποστήριξης αντί να οδηγούνται στη φυλακή. Περαιτέρω, εξετάζεται με τη Νομική Υπηρεσία η δυνατότητα ώστε στις περιπτώσεις αλλοδαπών που εισέρχονται ή παραμένουν στη Δημοκρατία παράνομα, αντί να οδηγούνται στη Φυλακή λόγω παράνομης εισόδου και παραμονής, να προωθούνται άμεσα οι διαδικασίες απέλασης στις χώρες προέλευσης τους.

Στα πλαίσια εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου σωφρονιστικού συστήματος απαραίτητη είναι και ύπαρξη συγκεκριμένης πολιτικής επανένταξης των φυλακισμένων στην κοινωνία. Το γεγονός ότι επιτελείται σημαντική προετοιμασία των φυλακισμένων κατά τη διάρκεια παραμονής τους στις Φυλακές και υποστήριξης ώστε να ενταχθούν στην κοινωνία, δεν είναι αρκετό αν δεν υπάρξει πολιτική επανένταξης που να στοχεύει στην παραχώρηση κινήτρων και μέσων ενσωμάτωσής τους μετά την αποφυλάκιση.