Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου, ΕΓΚΩΜΗ
Σεβαστό Ιερατείο
Σεβαστά μέλη της οικογένειας του ήρωα,
Ελληνίδες και Έλληνες,
Σαράντα δύο χρόνια σαν σήμερα, σαράντα δύο χρόνια από την αποφράδα εκείνην ημέρα, η οποία στιγμάτισε το μέλλον του τόπου μας, ανοίγουν σήμερα ξανά οι πληγές στο κορμί της πατρίδας και της κοινωνίας μας.
Με συγκίνηση και δέος, στεκόμαστε μπροστά στα λείψανα ενός ακόμα τραγικού θύματος της τουρκικής θηριωδίας. Οδηγημένοι από το εθνικό και θρησκευτικό μας χρέος, απευθύνουμε σήμερα το ύστατο χαίρε στον ήρωα της πατρίδας μας, Μάριο Φραγκέσκου του Κώστα. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας, σε έναν ακόμα συμπατριώτη μας, που θυσιάστηκε μαχόμενος σε εκείνες τις άνισες και προδομένες μάχες απέναντι στην τουρκική επεκτατικότητα.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Σήμερα γράφεται ο επίλογος. Με την ντροπιαστική για τα οικουμενικά θέσμια, καθυστέρηση 42 ετών, εκτυλίσσεται σήμερα η τελευταία πράξη του δράματος, της τραγικής αλλά και δοξασμένης ιστορίας ενός άξιου τέκνου της Κύπρου. Τέταρτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας του Κώστα και της Ελευθερίας, ο Μάριος αντικρίζει το πρώτο φως της ζωής στην Παλλουριώτισσα στις 4 Ιουνίου του ‘52. Αδέρφια του, η Χριστίνα, η Γιούλη, ο Νίκος και ο Ανδρέας. Μεγαλωμένος σε μια έντονα φορτισμένη περίοδο, η προσωπικότητα και η παιδική του ηλικία, πλάθονται από τον πατριωτικό ξεσηκωμό που προκαλεί ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ, για αυτοδιάθεση και Ένωση με την Ελλάδα.
Τα χρόνια δε της εφηβείας του, κυλούν ταυτόχρονα με τη σύσταση του Κράτους και την εκδήλωση του τουρκικού σωβινισμού. Προτού καλά μπει στην εφηβεία, ο Μάριος βιώνει την περιρρέουσα που δημιουργούν τα ματωμένα Χριστούγεννα του ’63, η τουρκανταρσία και ο βομβαρδισμός της Τηλλυρίας από την τουρκική πολεμική αεροπορία το καλοκαίρι του ‘64.
Ακολουθεί η τρικυμιώδης περίοδος στην οποία εισέρχεται ο τόπος, εξαιτίας της πολιτικής πώρωσης και της διάσπασης. Της ασύγγνωστης εκείνης διχόνοιας, που άνοιξε την Κερκόπορτα στις 15 του Ιούλη και καθόρισε με τον πιο τραγικό τρόπο (όπως και σε χιλιάδες άλλες περιπτώσεις), τις ζωές του Μάριου και της οικογένειας του. Με την αποφοίτηση του από το δημοτικό σχολείο Έγκωμης, ο Μάριος συνεχίζει τη γυμνασιακή του εκπαίδευση στην Σχολή Χατζηαναστασίου. Παιδί ζωηρό, ως έφηβος παράτολμος, υπήρξε πνεύμα ανήσυχο και περιπετειώδες. Παράλληλα με την εξωστρέφεια και την αποφασιστικότητα που τον διακρίνουν, ο Μάριος Φραγκέσκου προλαβαίνει, στο σύντομο πέρασμα του, να αποκαλύψει και άλλες πτυχές της πολυσχιδούς του προσωπικότητας. Τα άλογα αποτελούν την αγαπημένη του ενασχόληση και στον ελεύθερο του χρόνο, τα φροντίζει επισκεπτόμενος τον ιππόδρομο. Όνειρο του για επαγγελματική αποκατάσταση, ήταν να γίνει ιπτάμενος και οτιδήποτε σχετίζεται με την αεροπλοΐα, εξάπτει τη φαντασία του και το μελετά επισταμένα.
Μεσολαβεί όμως το κάλεσμα της πατρίδας και το καλοκαίρι του 1972, κατατάσσεται στο Κ.Ε.Ν. Λάρνακας για τη στρατιωτική του θητεία. Μετά τη βασική του εκπαίδευση και την ειδίκευση του ως πολυβολητής, ο Φραγκέσκου τοποθετείται στο Μηχανοκίνητο Τάγμα 286, με έδρα την Κοκκινοτριμιθια. Όντας στο οργανόγραμμα του 1ου Λόχου, εκτελεί μεταξύ άλλων καθήκοντα ταχυδρόμου, ενώ το ήθος και ο χαρακτήρας του, σύντομα προκαλούν τη συμπάθεια του αείμνηστου διοικητή του, Γεώργιου Μπούτου, ο οποίος του τρέφει ξεχωριστή αδυναμία.
Το καλοκαίρι του ‘74, ο Φραγκέσκου όπως και οι υπόλοιποι στρατεύσιμοι της κλάσης του, αναμένει το απολυτήριο που θα σημάνει το νέο ξεκίνημα στη ζωή του. Τα σκοτεινά σχέδια των ξένων και ελληνόφωνων κύκλων, η πατριδοκτόνος συνομωσία που εξυφάνθηκε, εκδηλώνεται στις 15 Ιουλίου και η ιστορία καταγράφει την πρώτη πράξη της μελλούμενης τραγωδίας.
Η καραδοκούσα για χρόνια Τουρκία, δράττει ανέλπιστα την ευκαιρία και συγκεντρώνει τα στρατεύματα της, ενάντια στην κατάφωρα προδομένη πατρίδα μας. Έτσι, στις αναμφισβήτητες πληροφορίες για την κυοφορούμενη εισβολή, που καταφθάνουν στις 19 του μήνα, η απάντηση του ΓΕΕΦ στους ανησυχούντες επιτελείς είναι προδοτικά καθησυχαστική: «Κύριοι, πάτε για ύπνο». Αντί να βρίσκεται ήδη στην Κερύνεια, όπως προνοούσε το Σχέδιο Άμυνας, το μοναδικό μηχανοκίνητο τάγμα της Εθνικής Φρουράς, παραμένει εγκληματικά στην Λευκωσία. Η δικαιολογία που δίνεται, είναι ότι πιθανή κίνηση του θα προκαλέσει τις αντιδράσεις των Τούρκων. Το Τάγμα ξεκινά για απόκρουση της απόβασης, μόνο μετά την έναρξη της εισβολής και, καταδικαστικά για τη τύχη του, υπό το φως της ημέρας.
Αναπόδραστα, η φάλαγγα των θωρακισμένων ΒΤR του Τάγματος, εντοπίζεται από τα εχθρικά μαχητικά παρά το χωριό Κοντεμένος. Μαχητικά τα οποία λίγη ώρα νωρίτερα, είχαν ανεμπόδιστα σπείρει την καταστροφή στο Τάγμα του 281. Κατά μόνας ή κατά ζεύγη, τα τούρκικα αεροπλάνα εφορμούν εναντίον της φάλαγγας βομβαρδίζοντας, ρουκετοβολώντας και πολυβολώντας τα οχήματα της. Χωρίς πεδίο κάλυψης, χωρίς ουσιαστική αντιαεροπορική δύναμη πυρός, οι στρατιώτες του 286 βρίσκονται κυριολεκτικά, επί σφαγής. Σε αυτές τις σκηνές δάντειας κόλασης, σε εκείνα τα χωράφια του Κοντεμένου, ο ελληνικός ηρωισμός και η αυτοθυσία των ανδρών του 286, δεν θα μπορούσαν να ήταν απόντες.
Πολλά παλικάρια του τάγματος, στρέφουν τα ισχνά και πεπαλαιομένα πολυβόλα τους εναντίον των τούρκικων μαχητικών. Άλλοι, στην απόγνωση τους, τα πυροβολούν με τα ατομικά τους τυφέκια. Ορισμένοι επιχειρούν με αυτοθυσία να απομακρύνουν τους τραυματίες συναδέλφους τους. Ο Μάριος Φραγκέσκου παραμένει στο πολυβόλο του ΒΤR και ανταποδίδει τα συντριπτικά πυρά που δέχεται ο λόχος του από τους αιθέρες. Γνωρίζει ότι συμμετέχει σε έναν αγώνα άνισο. Έναν αγώνα, πέραν πάσης λογικής, πέραν πάσης ελπίδας.
Παρόλα ταύτα, όπως μαρτυρούν οι συμπολεμιστές του, ο ήρωας όχι μόνον χωρίς να δειλιάσει, αλλά επιδεικνύοντας ξεχωριστή τόλμη, συνεχίζει να πολυβολεί μέχρι που η κάννη του κρινόφ, αρχίζει από τη θερμότητα να κοκκινίζει. Σε μία όμως από τις βυθίσεις των εχθρικών αεροπλάνων, πλήττεται θανάσιμα και στα χέρια των συμπολεμιστών του, ο Μάριος Φραγκέσκου, θα αφήσει λίγη ώρα αργότερα, τη τελευταία του πνοή.
Το άψυχο κορμί του θα ταφεί την επομένη, από τον Κοινοτάρχη του Κοντεμένου. Πρόχειρα και ομαδικά, σε έναν από τους κρατήρες που άφησε πίσω του ο τούρκικος βομβαρδισμός. Τα νέα φθάνουν σύντομα στην οικογένεια, η οποία καλείται πλέον να ζήσει με την τραγική πραγματικότητα. Το όνομα του Μάριου, θα συνεχίσει να αναγράφεται για τέσσερις δεκαετίες στον κατάλογο της οργής και της τουρκικής αναλγησίας. Ώσπου, το 2013, η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, πραγματοποιεί εκταφές στην περιοχή του Κοντεμένου και μετά από σχετικές εξετάσεις, ταυτοποιεί τα ανευρεθέντα οστά με το γενετικό υλικό της οικογένειας του ήρωα.
Σεβαστά μέλη της οικογένειας του ήρωα,
Μου είναι απίστευτα δύσκολο, να αποτυπώσω με λόγια, όσα εσείς και οι υπόλοιπες οικογένειες των αγνοούμενων και πεσόντων συμπατριωτών μας, βίωσαν ή εξακολουθούν να βιώνουν. Η επίσημη πολιτεία, οι παρευρισκόμενοι και σύσσωμη η κυπριακή κοινωνία, σας υποβάλλουμε σήμερα τα συλλυπητήρια και την συμπόνια μας, για τον τραγικό χαμό του δικού σας ανθρώπου. Η δική σας απώλεια, είναι σήμερα απώλεια όλης της Κύπρου, η οποία πενθεί με την οικογένεια σας.
Η κυπριακή γη, η γη για την οποία θυσιάστηκε, ανοίγει σήμερα τα σπλάχνα της για να υποδεχτεί τον Μάριο Φραγκέσκου. Μετά από τόσες ταλαιπωρίες, η ψυχή του σήμερα, θα πετάξει επιτέλους ελεύθερη. Θα φτερουγίσει για το βάθρο της κλέους και της ηρωικής τιμής. Είμαστε βέβαιοι Μάριε, ότι σήμερα ολοκληρώνεται το δράμα της οικογένειας σου, ότι επιτέλους η πολυαγαπημένη σου μητέρα κυρία Ελευθερία, παρά τον πόνο της ταφής σου, βρίσκει ανακούφιση. Ότι στην εξώπορτα του παραδείσου, θα σε υποδεχτεί στην αγκαλιά του ο πατέρας σου Κώστας, που εγκατέλειψε τα εγκόσμια με τον καημό της απουσίας σου. Ότι, θα ανταμώσεις ξανά, την πολυαγαπημένη αδερφή σου Χριστίνα, η οποία έφυγε ακολουθώντας το θάνατο του πατέρα σας. Είμαστε βέβαιοι, Μάριε, ότι θα αισθάνονται όπως και εμείς, ξεχωριστά υπερήφανοι για σένα. Το ένδοξο όνομα που αφήνεις στην οικογένεια σου, ας υποκαταστήσει το κενό της απουσίας σου.
Εκφράζοντας το σεβασμό της Κυβέρνησης την οποία εκπροσωπώ, ερμηνεύοντας τα συναισθήματα των συμπολιτών μας, η ευγνωμοσύνη μας για τη θυσία σου Μάριε Φραγκέσκου, θα σε συνοδεύει για πάντα.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Οι απαράμιλλοι αγώνες και οι βαρύτατες θυσίες των παλικαριών του 286 και των λοιπών εθνομαρτύρων του ‘74, παραμένουν ακόμα εκκωφαντικά αδικαίωτοι. Για σαράντα δύο, σήμερα χρόνια, υπό την καθοδήγηση της Άγκυρας, έχουν συντελεστεί και συνεχίζονται στα κατεχόμενα, η εθνοκάθαρση και ο εποικισμός, ο σφετερισμός και η παράνομη εκμετάλλευση των περιουσιών μας. Η υβριστική βεβήλωση της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Τραγικότερα δε, εν έτει 2016, εκατοντάδες οικογένειες συμπατριωτών μας, εξακολουθούν να κουβαλούν το ανείπωτο βάρος του σταυρού της άγνοιας. Εξακολουθούν να στερούνται του δικαιώματος να γνωρίζουν, τι απέγινε ο σύζυγος, το παιδί, ο πατέρας τους.
Υπό το βάρος που δημιουργεί η επαίσχυντη παρουσία χιλιάδων τουρκικών στρατευμάτων στα καθαγιασμένα χώματα της πατρίδας μας, ας σταθούμε λοιπόν με περίσκεψη και ας προσμετρήσουμε τις ιστορικές μας ευθύνες. Ευθύνες για τα εγκληματικά λάθη του παρελθόντος, οι οποίες δεν αφήνουν το περιθώριο, και δεν επιτρέπουν τη διάψευση των προσδοκιών του πολύπαθου λαού μας. Ιδιαίτερα της νέας γενιάς, που χωρίς να ευθύνεται, μεγαλώνει σε μια πατρίδα διχοτομημένη. Σε μια κατεχόμενη από την Τουρκία πατρίδα, που δεν επιτρέπει στο λαό μας την πλήρη απόλαυση των δικαιωμάτων τους. Που αποστερεί τις δυνατότητες για ειρηνική συνύπαρξη, ασφάλεια, σταθερότητα και ευημερία.
Για τη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε. Με σκοπό, τη χρονικά ταχύτερη και διαπραγματευτικά, τη βέλτιστη για τα συμφέροντα της πλευράς μας κατάληξης των διαπραγματεύσεων, έχουν αναλωθεί όλες οι προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη.
Προσευχόμαστε σήμερα στον Ύψιστο, στις δύσκολες ημέρες που έπονται, να φωτίζει το δρόμο μας η συναίσθηση του χρέους και της αποστολής. Αυτή είναι η ιστορική μας ευθύνη, έναντι στις απελθούσες και κυρίως στις επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Γενεές, την επιβίωση των οποίων στο τόπο των προγόνων τους, οφείλουμε και μπορούμε να διασφαλίσουμε.
Συμφιλιωμένοι με το παρελθόν μας και μονιασμένοι για το μέλλον μας, ανανεώνουμε ενώπιον των λειψάνων των ηρώων μας, τη δέσμευση ότι παραμένουμε αμετάθετα πιστοί, στην επίτευξη του υπέρτατου αυτού, εθνικού μας στόχου. Αυτή είναι η οφειλή μας και αυτό θα αποτελέσει την καλύτερη δικαίωση των αγώνων και της θυσίας τους.
Αιωνία ας είναι η μνήμη και η δόξα σου, Έλληνα Ήρωα Μάριε Φραγκέσκου και καλή λευτεριά στη πατρίδα μας, που σήμερα σε υποδέχεται.
ΙΩΝΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης