Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, Συνοικισμός Αυγόρου
Σεβαστό Ιερατείο
Σεβαστή μου Άννα, Μαρία και αδέρφια του ήρωα,
Ελληνίδες και Έλληνες,
Σαράντα δύο χρόνια από το αποτρόπαιο εκείνο καλοκαίρι του ‘74, ανοίγουν σήμερα ξανά οι πληγές στο κορμί της πατρίδας και της κοινωνίας μας. Με συγκίνηση και δέος, στεκόμαστε σήμερα μπροστά στα λείψανα ενός ακόμα τραγικού θύματος της τουρκικής θηριωδίας. Οδηγημένοι από το εθνικό και θρησκευτικό μας χρέος, απευθύνουμε το ύστατο χαίρε και τον προσήκοντα φόρο τιμής στον Νίκο Κυριάκου. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας, σε έναν ακόμα ήρωα της κυπριακής ελευθερίας που θυσιάστηκε, σε εκείνες τις άνισες και προδομένες μάχες, απέναντι στη θηριωδία του τούρκου επιβουλέα.
Σήμερα, γράφεται ο επίλογος της τραγικής, αλλά και δοξασμένης ιστορίας ενός άξιου τέκνου της Κύπρου. Πρωτότοκο παιδί της πολυμελούς οικογένειας του Ανδρέα και της Άννας, ο Νίκος αντικρίζει το πρώτο φως της ζωής στις 11 Νοεμβρίου του ’53 στο κάτω Βαρώσι. Αδέρφια του, η Προδρομίτσα, ο Κυριάκος, η Μαρία και η Χρυστάλλα. Γαλουχημένος σε ατμόσφαιρά βαθιάς χριστιανικής ευσέβειας και ελληνικής αρετής, ο Νίκος μεγαλώνει σε μια έντονα φορτισμένη περίοδο. Η παιδική του ηλικία, κυλά ταυτόχρονα με τα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, της σύστασης του Κράτους και της εκδήλωσης του τουρκικού σωβινισμού.
Βιώνει την λαϊκή περιρρέουσα που δημιουργούν τα «ματωμένα Χριστούγεννα» του ’63 και ο βομβαρδισμός της Τηλλυρίας από την Τουρκία το καλοκαίρι του ‘64. Βιώνει την τρικυμιώδη περίοδο στην οποία εισέρχεται ο τόπος, εξαιτίας της πολιτικής πόλωσης και της διάσπασης. Της ασύγγνωστης εκείνης διχόνοιας, που άνοιξε την Κερκόπορτα στις 15 του Ιούλη και καθόρισε με τον πιο τραγικό τρόπο (όπως και σε χιλιάδες άλλες περιπτώσεις), τις ζωές του ήρωα και της οικογένειας του.
Παράλληλα, αλλά και μετά το πέρας της βασικής του σχολικής εκπαίδευσης, ο Νίκος όπως και τα αδέρφια του συνδράμουν στις αγροτικές ασχολίες της οικογένειας, με σκοπό να στηρίξουν το χαμηλό της εισόδημα. Νέος, σοβαρός και μετρημένος, με ένα ζηλευτό αρετολόγιο να χαρακτηρίζει την προσωπικότητα του, αποσπά από παιδί τα κολακευτικά σχόλια των συγχωριανών του, αρχικά στα Γαστριά και στη συνέχεια στο Τρίκωμο. Τον καμαρώνουν μαζί με τους γονείς του, για την εργατικότητα και κυρίως για το ήθος του. Βρίσκεται πάντοτε στη διάθεση του συνανθρώπου του, πάντοτε έτοιμος να βοηθήσει όποιον έχει ανάγκη. Άλλοτε στις προσωπικές τους εργασίες και άλλοτε μεταφέροντας τους με το ιδιωτικό του όχημα. Η αγάπη του για τα αυτοκίνητα, η ενασχόληση του με τους αγώνες ταχύτητας, τον στρέφουν προς το επάγγελμα του μηχανικού, στο οποίο μαθητεύει σε συνεργείο στο Μπογάζι.
Ακολουθεί το κάλεσμα της πατρίδας και το 1971, κατατάσσεται στην Εθνική Φρουρά για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Μετά τη βασική του εκπαίδευση, τοποθετείται στην 181 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, με έδρα το Τρίκωμο. Μία από τις πλέον οργανωμένες, άρτια εκπαιδευμένες και αξιομάχες μονάδες του Στρατεύματος. Σε προσωπικό επίπεδο, γνωρίζει την εκλεκτή της ζωής του και το 1973 συνάπτει με την Άννα, τους αρραβώνες και στη συνέχεια το γάμο τους. Στην Κοινότητα Αγίου Ανδρονίκου στην οποία μετοικεί, ξεκινούν με τις δεδομένες βιοποριστικές δυσκολίες, την οικοδόμηση της νέας τους οικείας. Όντας αφοσιωμένος σύζυγος και με σκοπό να θεμελιώσει το νέο ξεκίνημα στη ζωή του, ο Νίκος συνεχίζει να εργάζεται σκληρά. Ενώ, τον Μάιο του ‘74, η ευτυχία του ζευγαριού ολοκληρώνεται με τον ερχομό της κόρης τους, Μαρίας.
Τα σκοτεινά όμως σχέδια των ξένων και των ελληνόφωνων κύκλων, η πατριδοκτόνος συνομωσία που εξυφάνθηκε, εκδηλώνεται στις 15 Ιουλίου και πέντε ημέρες αργότερα, η ευτυχία του νέου ζευγαριού διακόπτεται απότομα. Στη γενική επιστράτευση που σημαίνει η έναρξη της εισβολής, ο Νίκος ανταποκρίνεται πρόθυμα και συνειδητά. Ανάμεσα στην οικογένεια και την πατρίδα, τα ιδανικά και η φιλοπατρία του Νίκου, επιβάλλουν το δρόμο του καθήκοντος. Αποχαιρετά την οικογένεια του, γνωρίζοντας ότι μπορεί να μην επιστρέψει ξανά. Ότι πιθανόν, να αντικρίζει τη σύζυγο και την κόρη του, για τελευταία φορά. Με την παρουσίαση του και χάρις στις προπαρασκευαστικές ενέργειες του Αντισυνταγματάρχη διοικητή, Στυλιανού Καλμπουρτζή, βρίσκει την Μοίρα πλήρως προετοιμασμένη και έτοιμη για αναχώρηση για το χώρο τάξεως της. Το στρατόπεδο της στο Τρίκωμο, λίγη ώρα μετά την εκκίνηση της φάλαγγας, θα βομβαρδιστεί ανηλεώς από τα εχθρικά αεροσκάφη. Στις 10.30 το πρωί και πλησίον του χώρου όπου τάσσεται στο Συγχαρί, η 181 θα αποτελέσει στόχο των εχθρικών αεροσκαφών και καταμετρά τις πρώτες τις απώλειες. Απώλειες που ωστόσο, στέκονται ανίκανες να κάμψουν το φρόνημα ή να εκτρέψουν επιχειρησιακά την μονάδα. Από το μεσημέρι της 20ης Ιουλίου μέχρι το απόγευμα της 22ας Ιουλίου, η Μοίρα εκτελεί συνεχείς βολές κατά των εχθρικών θέσεων. Στις περιοχές Αγίου Ιλαρίωνα, Αλωνάγρας, Άσπρης Μούττης και Αγύρτας, τα πυρά υποστήριξης προς τους μαχόμενους άνδρες της 32 Μοίρας Καταδρομών, του 399 καθώς και 361 τάγματος πεζικού, προξενούν συντριπτικά πλήγματα στις τούρκικες δυνάμεις.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά Τουρκοκύπριου καταδρομέα, σε συνέντευξη του που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΙΠΡΙΣ: «Οι θέσεις μας υποβλήθηκαν σε έντονο βομβαρδισμό πυροβολικού στις 20 με 22 Ιουλίου και οι θέσεις μας εξαφανίζονταν η μια μετά την άλλη. Με κάθε πυροβολισμό που ρίχναμε, έπεφτε σε εμάς μία βόμβα(…)».
Από το μεσημέρι της 22ας Ιουλίου και ενώ οι εισβολείς είχαν θέσει υπό τον έλεγχο τους την Κερύνεια, ενώνοντας ταυτόχρονα το προγεφύρωμα με τον θύλακα Λευκωσίας – Κιόνελι, συμφωνείται η ανακωχή. Στις 4 το απόγευμα, η 181, λαμβάνει και συμμορφώνεται με τη διαταγή για κατάπαυση του πυρός, ενώ ο εχθρός, όχι ανέλπιστα αλλά προκλητικά, εξακολουθεί να πλήττει τις ελληνικές θέσεις και να προελαύνει. Το 399 Τ.Π. και η 32 Μοίρα Καταδρομών αναγκάζονται να συμπτυχθούν υποχωρώντας προς το Συγχαρί. Ως αποτέλεσμα, η Μοίρα του ήρωα, παραμείνει απελπιστικά ακάλυπτη, προ των Τούρκων. Περικυκλωμένος πλέον, ο Διοικητής Καλμπουρτζής προσπαθεί απεγνωσμένα να πείσει τη διοίκηση για την άμεση μετακίνηση σε ασφαλέστερη τοποθεσία. Η έγκριση του αιτήματος, γνωστοποιείται εγκληματικά το απόγευμα της επομένης ημέρας και αφού ο κλοιός των Τούρκικων Δυνάμεων έχει καταστεί ασφυκτικός. Με την αναχώρηση της φάλαγγας, τα ενεδρεύοντα τουρκικά τμήματα προσβάλλουν τα οχήματα της 181, με καταιγιστικά πυρά πολυβόλων και όλμων. Από τα πυρά, πλήττεται το πρώτο στη σειρά φορτηγό που οδηγεί ο Νίκος Κυριάκου, με αποτέλεσμα πολλοί επιβαίνοντες συνάδελφοι του να τραυματιστούν. Η φάλαγγα ακινητοποιείται, ενώ τα πυρά προκαλούν εκρήξεις στα φορτωμένα επί των οχημάτων, πυρομαχικά της Μοίρας. Στο ορυμαγδό που ξεσπά και μη έχοντας άλλη επιλογή, οι άνδρες διατάσσονται να κατέλθουν και λαμβάνουν πλέον, θέσεις μάχης.
Οι πυροβολητές της 181 Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού και της 191 Πυροβολαρχίας Ορεινού Πυροβολικού με επικεφαλής τον Διοικητή τους, συνάπτουν για δύο και πλέον ώρες, ένα τιτάνιο και συντριπτικά άνισο αγώνα με τον εχθρό. Με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία, πιστοί στο καθήκον και αρνούμενοι να εγκαταλείψουν τα πυροβόλα τους, βάλλουν με τον ατομικό τους οπλισμό εναντίον των βαρέων όπλων και των ειδικών δυνάμεων των Τούρκων. Παρά την πρωτοφανή για μονάδα πυροβολικού μάχη, η σθεναρή αντίσταση των παλικαριών σβήνει με την πάροδο του χρόνου και αργά το απόγευμα έχουν όλα κριθεί. Πολλοί αξιωματικοί και οπλίτες φονεύονται. Άλλοι έχουν τραυματιστεί, ενώ πολλοί αγνοούνται ανάμεσα τους, ο θρυλικός Διοικητής της Μοίρας και ο τιμώμενος σήμερα ήρωας, Νίκος Κυριάκου. Αυτοί οι Άνδρες αποτελούσαν την 181 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού. Αυτοί οι ελληνόψυχοι νέοι, που με την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό τους, μας κατέλειπαν ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα προς μίμηση για τις επόμενες γενεές.
Φίλες και φίλοι,
Με την ολοκλήρωση των εχθροπραξιών, η έγνοια για τη τύχη του Νίκου βαραίνει πλέον τους γονείς και τα αδέρφια. Βαραίνει ιδιαίτερα, την σύζυγο του Άννα η οποία, με την μόλις δύο μηνών Μαρία στην αγκαλιά, ζει έκτοτε με την προσμονή ότι σύντομα, θα μάθει νέα για τον αγνοούμενο της σύζυγο. Ότι σύντομα, πιθανόν να βρίσκεται και πάλι κοντά τους. Οι υποχρεώσεις και τα άχθη της καθημερινότητας στην προσφυγιά πολλαπλασιάζονται και η απουσία του προστάτη της οικογένειας, καθίσταται ολοένα και πιο αισθητή, ολοένα και πιο αναγκαία. Οι πρώτες όμως ημέρες, γίνονται μήνες, οι μήνες σύντομα χρόνια και αργότερα δεκαετίες. Το δράμα της οικογένειας, δείχνει δίχως τέλος. Οι προσπάθειες να εντοπιστούν τα ίχνη του, μέσα από κάποια μαρτυρία από αυτούς που τον είδαν για τελευταία φορά, αποβαίνουν ανεπαρκείς. Η αγωνία σταδιακά μετατρέπεται σε θλίψη. Ο πόνος μετατρέπεται σε απογοήτευση και οργή.
Το όνομα του Νίκου, αναγράφεται για τέσσερις δεκαετίες στον κατάλογο της οργής και της τουρκικής αναλγησίας. Περιλαμβάνεται στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων. Ώσπου το 2010 και 2011, η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, πραγματοποιεί εκταφές στην περιοχή Συγχαρί – Μπέλλα Πάϊς και μετά από σχετικές εξετάσεις, ταυτοποιεί πρόσφατα τα ανευρεθέντα οστά με το γενετικό υλικό της οικογένειας του ήρωα.
Σεβαστή μου Άννα,
Αγαπητή μου Μαρία και εγγόνια του ήρωα,
Μου είναι απίστευτα δύσκολο, να αποτυπώσω σε έναν επικήδειο, όσα εσείς και οι υπόλοιπες οικογένειες των πεσόντων και αγνοούμενων συμπατριωτών μας, βίωσαν ή εξακολουθούν να βιώνουν. Η επίσημη πολιτεία, οι παρευρισκόμενοι και σύσσωμη η κυπριακή κοινωνία, σας υποβάλλουμε σήμερα τα συλλυπητήρια και την συμπόνια μας για τον τραγικό χαμό του δικού σας ανθρώπου. Η δική σας απώλεια, είναι σήμερα απώλεια όλης της Κύπρου, η οποία πενθεί με την οικογένεια σας.
Η κυπριακή γη, η γη για την οποία πολέμησε και θυσιάστηκε, ανοίγει σήμερα τα σπλάχνα της για να υποδεχτεί τον Νίκο Κυριάκου. Μετά από τόσες ταλαιπωρίες, η ψυχή του σήμερα θα πετάξει επιτέλους ελεύθερη.
Αγαπημένε μου εξάδελφε Νίκο,
Είμαι βέβαιος, ότι στην εξώπορτα του παραδείσου, θα σε υποδεχτεί στην αγκαλιά της, η μητέρα σου και θεία μας Άννα, η οποία εγκατέλειψε τα εγκόσμια με τον καημό της απουσίας σου. Ότι, θα ανταμώσεις ξανά, ένθα ουκ έστι πόνος, τον πολυαγαπημένο σου πατέρα Ανδρέα, για να σου εκφράσει το θαυμασμό του, που δεν καταίσχυνες τα όπλα τα ιερά. Είμαστε βέβαιοι Νίκο μου, ότι θα αισθάνονται όπως και εμείς, ξεχωριστά υπερήφανοι για σένα. Το τιμημένο όνομα που κληροδότησες στην κόρη σου Μαρία, στα εγγόνια σου και σε ολόκληρη την οικογένεια μας, ας υποκαταστήσει το κενό της απουσίας σου. Ο σεβασμός, η βαθιά εκτίμηση, η ευγνωμοσύνη του Προέδρου Αναστασιάδη και της Κυβέρνησης που εκπροσωπώ, καθώς και ολόκληρου του λαού μας, θα σε συνοδεύουν Νίκο Κυριάκου, για πάντα.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Οι απαράμιλλοι αγώνες και θυσίες των παλικαριών της 181 Μοίρας και των υπολοίπων εθνομαρτύρων του ‘74, παραμένουν ακόμα εκκωφαντικά αδικαίωτοι. Το εθνικό άχθος της κατοχής, του εποικισμού, του σφετερισμού και της παράνομης εκμετάλλευσης των περιουσιών μας, η υβριστική βεβήλωση της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, συνεχίζονται για τεσσαρακοστή δεύτερη χρονιά. Τραγικότερα δε, εν έτει 2016, εκατοντάδες οικογένειες συμπατριωτών μας, εξακολουθούν να κουβαλούν το ανείπωτο βάρος του σταυρού της άγνοιας. Εξακολουθούν να στερούνται του δικαιώματος να γνωρίζουν, τι απέγινε ο σύζυγος, το παιδί, ο πατέρας, ο αδελφός τους.
Υπό το βάρος που δημιουργεί η επαίσχυντη παρουσία χιλιάδων τουρκικών στρατευμάτων, λίγα μόλις χιλιόμετρα από εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, ας σταθούμε λοιπόν με περίσκεψη και ας προσμετρήσουμε τις ιστορικές μας ευθύνες.
Ευθύνες για τα εγκληματικά λάθη του παρελθόντος, οι οποίες δεν αφήνουν το περιθώριο, και δεν επιτρέπουν τη διάψευση των προσδοκιών του πολύπαθου λαού μας. Ιδιαίτερα της νέας γενιάς, που μεγαλώνει σε μια πατρίδα ακρωτηριασμένη, που δεν τους επιτρέπει την πλήρη απόλαυση των δικαιωμάτων τους. Δικαιώματα, που για τον υπόλοιπο κόσμο, θεωρούνται αυτονόητα και αναφαίρετα. Για τη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε. Με σκοπό, τη χρονικά ταχύτερη και διαπραγματευτικά, βέλτιστη για τα συμφέροντα της πλευράς μας, κατάληξη των διαπραγματεύσεων, αναλώνονται όλες οι προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη. Επιδίωξη του Προέδρου και ελπίδα όλων μας, είναι η πρόοδος που έχει καταγραφεί στις διαπραγματεύσεις, να μετουσιωθεί αυτή τη φορά, σε μια δίκαιη, ολοκληρωμένη και άμεσα λειτουργήσιμη συμφωνία, που να τερματίζει την κατοχή και να επανενώνει την πατρίδα και το λαό μας.
Προσευχόμαστε σήμερα στον Ύψιστο, στις δύσκολες ημέρες που έπονται, να φωτίζει το δρόμο μας η συναίσθηση του χρέους και της αποστολής. Αυτή είναι η ιστορική μας ευθύνη, έναντι στις απελθούσες και κυρίως στις επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Γενεές, την επιβίωση των οποίων στο τόπο των προγόνων τους, οφείλουμε και μπορούμε να διασφαλίσουμε.
Συμφιλιωμένοι με το παρελθόν μας και μονιασμένοι για το μέλλον μας, ανανεώνουμε ενώπιον των λειψάνων των ηρώων μας, τη δέσμευση ότι παραμένουμε αμετάθετα πιστοί, στην επίτευξη του υπέρτατου αυτού, εθνικού μας στόχου. Αυτή είναι η οφειλή μας και αυτό θα αποτελέσει την καλύτερη δικαίωση των αγώνων και της θυσίας τους.
Αιωνία ας είναι η μνήμη και η δόξα σου, Έλληνα Ήρωα, Νίκο Κυριάκου και καλή λευτεριά στη πατρίδα μας, που σήμερα σε υποδέχεται.
ΙΩΝΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης