Πανεπιστήμιο Κύπρου (Αμφιθέατρο Β108, Κτήριο Συμβουλίου-Συγκλήτου «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης»)
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Είναι πραγματικά με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι στην αποψινή εκδήλωση παρουσίασης ενός νομικού έργου μεγάλης αξίας και χρησιμότητας, όπως είναι η έκδοση «Βασική Κυπριακή Νομοθεσία», σε επιμέλεια του Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Νικήτα Ε. Χατζημιχαήλ.
Επιθυμώ θερμότατα να συγχαρώ τον κ. Χατζημιχαήλ για την αξιέπαινη πρωτοβουλία του να αναλάβει ένα τέτοιο εγχείρημα, για το χρόνο και τους κόπους του, αλλά και τη θέληση, υπομονή και επιμονή που κρύβονται στις σελίδες αυτής της αρτιότατης έκδοσης που έχουμε απόψε μπροστά μας.
Για τα δεδομένα της κυπριακής νομικής βιβλιογραφίας, που καθορίζονται και οριοθετούνται από το μικρό μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, στο οποίο κυρίως απευθύνονται οι νομικές εκδόσεις, την απουσία μέχρι πριν λίγα χρόνια Νομικών Σχολών στον τόπο μας, γεγονός που δεν ενθάρρυνε την ακαδημαϊκή νομική συγγραφή, αλλά και την οικονομική περιπέτεια που συνεπάγεται κάθε τέτοια προσπάθεια, η κυκλοφορία μιας νομικής εκδόσεως συνιστά από μόνη της πολύ σημαντικό γεγονός.
Η νομική έκδοση που παρουσιάζεται απόψε δεν είναι μόνο μια αξιολογότατη και πρόδηλα επίπονη εργασία. Αποτελεί πλήρες έργο από κάθε άποψη, αφού συγκεντρώνει και καταγράφει σε επιστημονική και συστηματική βάση τη βασική νομοθεσία του Κυπριακού Δικαίου σε μια ενιαία έκδοση αποτυπώνοντας την πορεία του μέσα στο χρόνο, από τις απαρχές της Αγγλοκρατίας μέχρι την ένταξη στην ΕΕ, περιλαμβάνοντας και τις πρόσφατες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Η αναθεωρημένη μάλιστα μετάφραση των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας αποτελεί τη σημαντικότερη καινοτομία της έκδοσης.
Η παρακολούθηση των διαδικασιών απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί, μεταξύ άλλων, συνεχές έργο του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, με σκοπό τη λήψη νομοθετικών μέτρων και τη προώθηση των αναγκαίων αλλαγών, πάντα σε συνεργασία και συνεννόηση με τη Δικαστική Εξουσία, για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του συστήματος. Είναι η πρώτη φορά που εκτελεστική και δικαστική εξουσία συνεργάζονται με κοινούς στόχους και πρόγραμμα, και είναι γι’ αυτό που για πρώτη φορά που καταγράφονται σημαντικές αλλαγές και έχουν τροχοδρομηθεί οι σημαντικότερες για την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης.
Αξιοποιώντας την μεταξύ μας συνεργασία και μετά από συνεννόηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, αποφασίστηκε σε ανώτατο επίπεδο η προώθηση της μεταρρύθμισης και της αναδιοργάνωσης των Δικαστηρίων. Το έργο της μεταρρύθμισης περιλαμβάνει: (α) τη γενική μεταρρύθμιση του Ανωτάτου και των Επαρχιακών Δικαστηρίων που έχει ήδη ξεκινήσει, (β) την σύσταση της Σχολής Επιμόρφωσης Δικαστών που αναμένεται να λειτουργήσει εντός του έτους, (γ) την ολιστική αναθεώρηση των θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, και (δ) τον καθορισμό των κριτηρίων και της διαδικασίας πρόσληψης και αξιολόγησης των Δικαστών, για τα οποία διεκπεραιώνονται σχετικές μελέτες. Επίσης, δρομολογείται η δημιουργία δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, καθώς και η εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης στα δικαστήρια μας.
Είναι κοινώς παραδεκτή η καθυστέρηση που παρουσιάζεται στην απονομή της δικαιοσύνης, με τη δικαιοδοσία που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα καθυστερήσεων να είναι η πολιτική. Ο κύριος λόγος, πέραν από τις δικαστικές διαδικασίες οι οποίες αναμένεται να αναθεωρηθούν στα πλαίσια της μεταρρύθμισης, είναι η μεγάλη αύξηση του όγκου των υποθέσεων στα δικαστήρια, λόγω των κοινωνικοοικονομικών αλλαγών, της μεγαλύτερης συνειδητοποίησης των αστικών δικαιωμάτων που οδηγεί τους πολίτες πιο συχνά στην αναζήτηση δικαστικής προστασίας, αλλά και η πολυπλοκότητα και δυσκολία που παρουσιάζουν πολλές φορές οι υποθέσεις στην εποχή μας. Μάλιστα, με την οικονομική κρίση προστέθηκε νέα ύλη στην πολιτική δικαιοδοσία.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, έχει ενισχυθεί η υποδομή και έχουν προωθηθεί και ψηφισθεί σειρά τροποποιήσεων με στόχο την επιτάχυνση της εκδίκασης των υποθέσεων: υπήρξε σημαντική ενίσχυση των Δικαστηρίων σε δικαστικό προσωπικό, επέκταση του συστήματος στενοτύπησης για την άμεση καταγραφή των πρακτικών της δικαστικής διαδικασίας, τροποποιήσεις στον περί Δικαστηρίων Νόμο για την ανακατανομή της καθ΄ ύλην δικαιοδοσίας, με σκοπό την καλύτερη διαχείριση του δικαστικού χρόνου, τροποποιήσεις στην Ποινική και την Πολιτική Δικονομία για καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, και αποτελεσματικότερο προγραμματισμό των δικαστικών εργασιών, καθώς και οριστικές ρυθμίσεις στον περί Παραγραφής Νόμο, με τις οποίες διασφαλίζεται η ομαλή επάνοδος του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης στο καθεστώς παραγραφής. Πρόσφατα ψηφίστηκαν νέες ρυθμίσεις με τις οποίες οριοθετήθηκε το δικαίωμα έφεσης επί αποφάσεων σε ενδιάμεσες αιτήσεις, κατά τρόπον ώστε, χωρίς να επηρεάζονται τα δικονομικά δικαιώματα των διαδίκων, να επιτυγχάνεται ταχύτερη ολοκλήρωση της πρωτόδικης αστικής δικαιοδοσίας.
Όπως γνωρίζετε, μεγάλη τομή στη δομή της Δικαιοσύνης αποτέλεσε η δημιουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο ανέλαβε τη σε πρώτο βαθμό εκδίκαση προσφυγών κατά το Άρθρο 146 του Συντάγματος με στόχο την ουσιαστική αποσυμφόρηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ώστε να επιτυγχάνεται ταχεία απονομή της δικαιοσύνης στη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία, και ταχεία εκδίκαση των προσφυγών κατά των πράξεων της Διοίκησης. Είναι με ικανοποίηση που βλέπουμε τη μέχρι τώρα λειτουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου να αξιολογείται πολύ θετικά.
Ακριβώς για να διαφυλαχθεί ο πολύ θετικός αντίκτυπος της λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου αποφασίστηκε και η δημιουργία Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, που θα αναλάβει την εκδίκαση κάθε προσφυγής από αιτητές ασύλου, με αρμοδιότητα ελέγχου και της ουσίας, όπως προνοεί το κεκτημένο. Το σχετικό νομοσχέδιο εκκρεμεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Σημαντικό είναι, επίσης, το νομοσχέδιο που εκκρεμεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων και αφορά τη συμμόρφωση με τις δικαστικές αποφάσεις που εκδίδονται δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, δηλαδή τις αποφάσεις των Διοικητικών Δικαστηρίων, το οποίο από την μια, θα ενισχύσει τη διαφάνεια και λογοδοσία του κράτους και από την άλλη, θα βοηθήσει στη μείωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης, αφού για πρώτη φορά θα έχουμε αποτελεσματικές διαδικασίες συμμόρφωσης με τις ακυρωτικές αποφάσεις.
Ταυτόχρονα, προωθείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ένα σημαντικό νομοσχέδιο, το οποίο θα εισαγάγει μια καινοτομία στην αστική δικαιοδοσία. Το νομοσχέδιο προβλέπει την ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου, που θα αναλάβει την εκδίκαση, με ταχείες διαδικασίες, μιας σειράς κατηγοριών αστικών υποθέσεων, μεγάλου ύψους επίδικης διαφοράς με έντονο τον εμπορικό χαρακτήρα. Αυτό, πέραν της επίδρασης στην απονομή της Δικαιοσύνης, αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου ως κέντρου παροχής ποιοτικών υπηρεσιών, αλλά και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, διαδραματίζοντας, με την ταχύτητα εκδίκασης των υποθέσεων που αναμένεται ως αποτέλεσμα της δημιουργίας του, σημαντικό ρόλο στην πορεία της χώρας μας προς μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
Αγαπητοί φίλοι,
Σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας πολύ σημαντικής πορείας μετεξέλιξης και εκσυγχρονισμού του δικαίου και της έννομης τάξης. Πλείστα όσα παλαιά και αναχρονιστικά νομοθετήματα, με αντικείμενο ξεπερασμένο, καταργήθηκαν και πεπαλαιωμένες ρυθμίσεις και θεσμοί αντικαταστάθηκαν από καινούργια νομοθετήματα. Ακόμα, ρυθμίστηκαν νομοθετικά τομείς που προηγουμένως δεν ενδιέφεραν το δίκαιο, στη σύγχρονη εποχή όμως είναι ζωτικής σημασίας.
Ενδεικτική είναι η αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου, με την ετοιμασία επτά νομοσχεδίων, αναμένεται να εγκριθούν στην προσεχή συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου, και με τα οποία υιοθετούνται σύγχρονες αντιλήψεις, όπως είναι το συναινετικό διαζύγιο, το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού και η κοινή επιμέλεια του παιδιού από τους δύο γονείς, αφού τις υφιστάμενες ρυθμίσεις του δικαίου, τις έχουν ξεπεράσει τα νέα κοινωνικά δεδομένα των τελευταίων είκοσι χρόνων.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου που παρουσιάζεται σήμερα, ο ενδιαφερόμενος μελετητής θα βρει έγκυρη και σε βάθος ανάλυση των νομοθετημάτων του δικαίου της Κύπρου. Πρόκειται για ένα λειτουργικό έργο που μπορεί να ανταποκριθεί σε οποιοδήποτε αίτημα και να βοηθήσει, όχι μόνο τον νομικό κόσμο, αλλά και γενικά οποιονδήποτε έχει ανάγκη να πληροφορηθεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Κύπρο. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι η έκδοση αυτή ενισχύει σημαντικά και με πολλαπλό τρόπο την πενιχρή κυπριακή νομική βιβλιογραφία.
Με αυτές τις σκέψεις, εκφράζω και πάλι τα συγχαρητήρια και την εκτίμησή μου στο συγγραφέα, εύχομαι κάθε επιτυχία στο ακαδημαϊκό και συγγραφικό του έργο και είμαι σίγουρος ότι το βιβλίο του θα αξιοποιηθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό εκπληρώνοντας τους σκοπούς για τους οποίους έχει γραφτεί.
Σας ευχαριστώ.