Ανώτατο Δικαστήριο
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση χαιρετίζω τη σημερινή ημερίδα, η οποία στοχεύει στην ενημέρωση των δικαστικών, εισαγγελικών και αστυνομικών αρχών, των δικηγόρων και άλλων ενδιαφερομένων φορέων, και η οποία αποτελεί μέρος της πολύ σημαντικής πρωτοβουλίας που αναλήφθηκε από κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς της Κύπρου, για την εκπόνηση προγραμμάτων επιμόρφωσης αναφορικά με το κυβερνοέγκλημα, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος Cyprus Cybercrime Centre of Excellence for Training, Research and Education.
Θα ήθελα, κατ’ αρχάς, να συγχαρώ τους διοργανωτές, το Γραφείο Επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων και το Ανώτατο Δικαστήριο που φιλοξενεί σήμερα την Ημερίδα και την έχει θέσει υπό την υψηλή προστασία του, αποδίδοντας με τον τρόπο αυτό την δέουσα σημασία στο υπό συζήτηση θέμα, καθώς επίσης και σε όλους τους φορείς που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, δηλαδή το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης και Τεχνολογίας Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, την Εταιρεία ADITESS (Advanced Integrated Technology Solutions & Services) και το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας.
Είναι γεγονός ότι η καθημερινότητα όλων μας έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια, λόγω της ταχύτητας με την οποία αναπτύσσεται ο τομέας της τεχνολογίας και του διαδικτύου. Οι αλλαγές αυτές, έκτος από την ευκολία πρόσβασης στην επικοινωνία, ενισχύουν γενικότερα την ελευθερία έκφρασης, το δημόσιο διάλογο και την άσκηση καθοριστικών δικαιωμάτων των πολιτών. Περαιτέρω, ενισχύουν σημαντικά την οικονομική και την επιχειρηματική ανάπτυξη, μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που οι τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών, όπως ορθά αναφέρεται και στην Εθνική Ευρωπαϊκή Στρατηγική, αποτελούν πλέον τη βάση των πολύπλοκων συστημάτων που στηρίζουν τη λειτουργία των οικονομιών μας σε κλάδους ζωτικής σημασίας, όπως είναι ο χρηματοπιστωτικός, η υγεία, η ενέργεια και οι μεταφορές.
Η εξάρτηση πλέον της καθημερινότητάς μας από τον κυβερνοχώρο, γιατί ως τέτοια μπορεί να χαρακτηριστεί, δεν περιορίζεται στις διευκολύνσεις και στις ευκαιρίες ανάπτυξης που μας παρέχει το διαδίκτυο, αλλά δυστυχώς περιέχει κινδύνους τους οποίους οφείλουμε να γνωρίζουμε για να προστατευόμαστε.
Όλοι οι χρήστες του διαδικτύου ανεξαιρέτως, βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με απειλές και αυτό ισχύει, όχι μόνο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αλλά και για τα ίδια τα κράτη. Απειλές που μπορεί να προέρχονται από διάφορες πηγές και συνίστανται σε – επιθέσεις με πολιτικά κίνητρα, που μπορεί να υποκινούνται ακόμη και από κράτη, σε εγκληματικές, τροκρατικές ή ακόμη και απειλές που προέρχονται από φυσικές καταστροφές ή από ανθρώπινα λάθη.
Ως εκ τούτου, είναι πλέον σαφές ότι θα πρέπει να υπάρχει η μέγιστη δυνατή ασφάλεια στη χρήση του διαδικτύου, ώστε αυτό να συνεχίσει να αναπτύσσεται με όλα τα θετικά που μας παρέχονται, στη νέα εποχή που ζούμε. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός στα θεμελιώδη δικαιώματα, στον άνθρωπο, στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου.
Στα πλαίσια της προσπάθειας αντιμετώπισης των απειλών που παρουσιάζονται στον κυβερνοχώρο, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υιοθετήσει την Εθνική Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας – Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών και Προστασία Κρίσιμων Υποδομών της Πληροφορίας, η οποία αναγνωρίζει ως τομείς προτεραιότητας:
- την οργάνωση των αρμόδιων φορέων του κράτους, με σκοπό την αποτελεσματική συνεργασία,
- τη δημιουργία ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου,
- τη διαμόρφωση τεχνικών και οργανωτικών μέτρων και διαδικασιών για την αύξηση της ασφάλειας,
- την ανάπτυξη απαραίτητων ικανοτήτων και κατάρτιση των εμπλεκομένων και του κοινού,
- την αποδοτική συνεργασία του κράτους, με συναρμόδιους φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και
- τη δημιουργία μηχανισμών για άμεση ανταπόκριση σε συμβάντα.
Η Στρατηγική βρίσκεται στο στάδιο υλοποίησης από τους συναρμόδιους κυβερνητικούς φορείς με τη συμβολή μη κυβερνητικών οργανισμών, δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών, όπως εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες διαδικτύου, υπό το συντονισμό του Γραφείου Επιτρόπου Ρυθμίσεως Τηλεπικινωνιών και Ταχυδρομείων. Σημαντικό μέρος της Εθνικής Στρατηγικής Κυβερνιοασφάλειας, καθώς επίσης και της Ευρωπαικής Στρατηγικής, είναι η μείωση και η πρόληψη του ηλεκτρονικού εγκλήματος, αφού το ηλεκτρονικό έγκλημα ή αλλιώς το έγκλημα στο διαδίκτυο, όχι μόνο αυξάνεται αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει συνεχώς και διαφορετικές μορφές, από τη σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων και την παιδική πορνογραφία, μέχρι τους εκβιασμούς, τις οικονομικές απάτες και την απόσπαση ή κλοπή δεδομένων, και άλλα.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας, μέσα από την αύξηση των συστηματικών του ελέγχων, τα τελευταία δύο έτη έχει διαχειριστεί αυξημένα περιστατικά παιδικής πορνογραφίας. Το 2014 διαχειρίστηκε 106 υποθέσεις από 23 που είχαμε το 2013, ενώ για το πρώτο τετράμηνο του 2015 έχει ήδη διαχειριστεί 79 περιπτώσεις.
Επιπρόσθετα, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει την απειλή που μπορεί να προέλθει από τρομοκρατικές οργανώσεις ή «μοναχικούς λύκους», οι οποίοι θα μπορούσαν να σχεδιάσουν κυβερνο-επίθεση σε κρίσιμη υποδομή του κράτους. Το θέμα αυτό, όπως και η προπαγάνδα, η οποία γίνεται μέσω του διαδικτύου με σκοπό τη στρατολόγηση τρομοκρατών, αποτέλεσαν αντικείμενο έντονου προβληματισμού στο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ και εγκρίθηκαν συγκεκριμένα μέτρα, όπως η δημιουργία εξειδικευμένης μονάδας στην EUROPOL στην οποία θα παραπέμπεται, από και προς τα σημεία επαφής των κρατών μελών, υλικό που συνδέεται με την υποκίνηση της τρομοκρατίας.
Ως Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, σε συνεργασία με την Αστυνομία, έχουμε αναγνωρίσει τους τομείς προτεραιότητας για πρόληψη και μείωση του κυβερνοεγκλήματος, επιλέγοντας και υποστηρίζοντας συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες:
- θα ενισχύσουν την αναφορά εγκλημάτων στο κυβερνοχώρο από πολίτες και την συλλογή πληροφοριών για το κυβερνοέγκλημα από τις διωκτικές αρχές, όπως είναι η δυνατότητα online και τηλεφωνικών καταγγελιών για αδικήματα στο διαδίκτυο, καθώς επίσης και οι συστηματικότεροι έλεγχοι στο διαδίκτυο,
- θα αναπτύξουν περαιτέρω τα διαθέσιμα τεχνικά εργαλεία και λογισμικά προγράμματα για αποτελεσματική διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων, μέσω του δικανικού εργαστηρίου της Αστυνομίας, αφού όπως γνωρίζετε, ένα σημαντικό εμπόδιο στην επιτυχή διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων είναι η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, όπου ταχύτατα αναπτύσσονται νέες παράνομες εφαρμογές και προγράμματα λογισμικά, από επίδοξους εγκληματίες, τα οποία οι διωκτικές αρχές, θα πρέπει όχι μόνο να εντοπίσουν, άλλα και να διερευνήσουν με επιτυχία.
Επιπρόσθετα υποστηρίζουμε δράσεις για:
- την πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κοινού, μέσω οργανωμένων σεμιναρίων και διαλέξεων στα σχολεία, άλλα και σε επιχειρήσεις που διαχειρίζονται πολλά και σημαντικά δεδομένα, όπως είναι οι τραπεζικοί οργανισμοί,
- την υιοθέτηση των απαραίτητων νομικών εργαλείων. Ειδικότερα, πέραν της Σύμβασης της Βουδαπέστης, η οποία είναι το κυριότερο νομοθέτημα για δίωξη του ηλεκτρονικού εγκλήματος, τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, έχουμε ολοκληρώσει και αποστείλει στη Βουλή για έγκριση νομοσχέδιο που ποινικοποιεί τις επιθέσεις κατά συστημάτων πληροφοριών, μεταφέροντας την Οδηγία 2013/40 της ΕΕ. Επίσης, ο Ν.91(Ι)/2014 ενισχύει σημαντικά το θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη και δίωξη των αδικημάτων παιδικής πορνογραφίας, καθώς επίσης την προστασία των θυμάτων.
Στηρίζουμε επίσης:
- τη συνεργασία του εξειδικευμένου Kέντρου Kαταπολέμησης κυβερνοεγκλήματος στην Αστυνομία με άλλες κρατικές υπηρεσίες, όπως το ΤΥΠ, το ΦΠΑ και το Τμήμα Τελωνείων, για ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και ενίσχυση των ικανοτήτων τους,
- καθώς επίσης, την επιμόρφωση των αρχών επιβολής του νόμου, των εισαγγελέων, των δικηγόρων και των δικαστών, στα πλαίσια της οποίας εντάσσεται και η παρούσα ημερίδα.
Θεωρούμε ύψιστης σημασίας,
- την εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως για παράδειγμα την θεσμοθέτηση τακτικών συναντήσεων των εκπροσώπων των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου, της Αστυνομίας και του ΓΕΡΗΕΤ, τον καθορισμό σημείων επαφής και τη συνεργασία τους με τις εταιρείες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αφού με την εφαρμογή καλών πρακτικών, μπορούν και αυτές να συμβάλουν ουσιαστικά στην πρόληψη και διερεύνηση του εγκλήματος που διαπράττεται μέσω του διαδικτύου.
- την αποτελεσματική διεθνή συνεργασία, μέσω της συμμετοχής της Αστυνομίας σε εξειδικευμένα κανάλια ανταλλαγής επιχειρησιακών πληροφοριών της Europol και της Interpol, και την παρακολούθηση σχετικών εκπαιδεύσεων και εργαστηρίων στον τομέα αυτό, όπου παρέχεται η δυνατότητα ανάπτυξης ικανοτήτων και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι, τα μέτρα αντιμετώπισης του εγκλήματος στο διαδίκτυο θα πρέπει να λαμβάνονται συλλογικά, με τη συμβολή τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, αλλά και των ίδιων των πολιτών, τους οποίους οφείλουμε να ενημερώσουμε, ειδικότερα τους νέους, για τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να λαμβάνουν στον κυβερνοχώρο.
Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι η διαφύλαξη του διαδικτύου και των ευκαιριών που μας προσφέρει, ως μέσο ανάπτυξης της επικοινωνίας και της διάδοσης των πληροφοριών και η παρεμπόδιση της μετατροπής του σε ένα ανεξέλεγκτο πεδίο δράσης επίδοξων εγκληματιών.
Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της σημερινής Ημερίδας.