Επιτρέψετε μου καταρχάς να συγχαρώ την ομάδα που εργάστηκε για την έρευνα που αφορά την επίδραση του εθισμού / της χρήσης ναρκωτικών, του ποτού ή και του τζόγου στην εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς των νέων, του Πανεπιστημίου Κύπρου, και την IMR, που έγινε για λογαριασμό της Αστυνομίας. Το θέμα της νεανικής παραβατικότητας, με οποιαδήποτε μορφή και αν εμφανίζεται, είναι ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο στο οποίο εμπλέκονται συνολικά το οικογενειακό, το σχολικό και το κοινωνικό περιβάλλον και μας απασχολεί ιδιαίτερα ως Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
Όταν στο περιβάλλον όπου αναπτύσσονται και εξελίσσονται οι νέοι, εκτίθενται είτε στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, είτε βρίσκουν διέξοδο στο αλκοόλ, ακόμη και στον τζόγο, τότε οι πιθανότητες να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά είναι πιο πιθανές. Αναμφίβολα για την αντιμετώπιση της αποκλίνουσας ή παραβατικής συμπεριφοράς, ο τομέας της πρόληψης είναι ο πιο καθοριστικός. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή προληπτικών προγραμμάτων στους βασικούς τομείς που επιδρούν στη ζωή του νέου ανθρώπου μπορεί να αποτελέσει αντίδοτο και γι’ αυτό έρευνες, οι οποίες καταδεικνύουν το μέγεθος της επίδρασης του εθισμού σε εξαρτησιογόνες ουσίες ή σε ανθυγιεινές διεξόδους, όπως είναι ο τζόγος, και ευρύτερα τη σχέση τους με την εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς και νεανικής εγκληματικότητας, συμβάλλουν στο να ενισχύουμε και να διαμορφώνουμε την απαιτούμενη πολιτική πρόληψης και ανάλογα τον προληπτικό μας σχεδιασμό.
Οι απόψεις των νέων μας, όπως καταδεικνύονται και μέσα από την έρευνα που μας παρουσιάζεται σήμερα, αποτελούν μια μικρογραφία των στάσεων ζωής τους στο σύνολό της και ειδικότερα της επίγνωσής τους όσον αφορά τα είδη, τα επίπεδα και το μέγεθος της νεανικής παραβατικότητας στη χώρα μας.
Στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, έχει τεθεί μια εκ των υψηλοτέρων προτεραιοτήτων η χάραξη και εφαρμογή μιας αποτελεσματικής αντεγκληματικής πολιτικής με άμεσους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Μέσα στα πλαίσια αυτά, το Υπουργείο προωθεί τη σύσταση ενός ανεξάρτητου Επιστημονικού Κέντρου Αντεγκληματικής Πολιτικής το οποίο, μέσω του ερευνητικού του έργου, θα συμβάλει στη διαμόρφωση και εφαρμογή μιας αποτελεσματικής εθνικής πολιτικής πρόληψης και καταπολέμησης της εγκληματικότητας.
Επίσης, με βάση τα πορίσματά μελέτης του Συμβουλίου Εγκληματικότητας αναθεωρήθηκε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης του Συμβουλίου Εγκληματικότητας και ζητήθηκε από όλες τις αρμόδιες Υπηρεσίες και Φορείς να καθορίσουν προτεραιότητες, καθώς και συγκεκριμένες δράσεις με χρονοδιαγράμματα και δείκτες αξιολόγησης. Οι δράσεις αυτές θα αξιολογούνται από το Ανεξάρτητο Κέντρο Αντεγκληματικής Πολιτικής, έτσι ώστε να εφαρμόσουμε μια αποτελεσματική πολιτική για την πρόληψη και αντιμετώπιση της εγκληματικότητας.
Περαιτέρω, ως Κυβέρνηση, έχουμε θέσει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη προγραμμάτων προστασίας ανηλίκων με νέες μεθόδους αυτοβοήθειας και κοινωνικοποίησης του νεαρού παραβάτη, καθώς και συμμετοχής της κοινωνίας. Με γνώμονα μια κοινωνία με ευτυχισμένα παιδιά και μια Δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά, σε συνεργασία με την Επίτροπο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, έχουμε ετοιμάσει σχετικό νομοσχέδιο το οποίο τις επόμενες μέρες θα τεθεί σε δημόσιο διάλογο.
Προωθούμε σύγχρονες μεθόδους παιδαγωγικής σωφρονιστικής, με την σύσταση των αναγκαίων υποδομών που θα είναι φιλικές προς τον νεαρό παραβάτη και την χρήση προγραμμάτων αυτοβοήθειας και κοινωνικοποίησης: όπως είναι η σύσταση δικαστηρίου αρμόδιου για υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται ανήλικοι και νεαροί παραβάτες, η ανάπτυξη του θεσμού της αποκαταστατικής δικαιοσύνης, δηλαδή της αποκατάστασης της ζημιάς που υπέστη το θύμα από το θύτη, και η επιβολή παιδαγωγικών μέτρων σωφρονισμού που δεν συνδέονται με τον εγκλεισμό τους σε σωφρονιστικό ίδρυμα.
Ταυτόχρονα, σε μια προσπάθεια να πατάξουμε το έγκλημα, και την επίδοση σε παράνομα στοιχήματα, έχουμε καταφέρει να κλείσουμε πολλά από τα υποστατικά καζίνο τα οποία λειτουργούσαν, σε σημείο που ο αριθμός αυτός σήμερα έχει περιοριστεί στα 16 από 190 που ήταν πριν από δύο χρόνια, μέσω της αύξησης των επιχειρησιακών ελέγχων της Αστυνομίας κατά 8 με 10 φορές.
Η δραματική αύξηση που καταγράφεται παγκόσμια σε θανάτους νεαρών κυρίως ατόμων από τη μάστιγα των ναρκωτικών, καταμαρτυρεί πως καμία κοινωνία δεν είναι επαρκώς οχυρωμένη έναντι της διακίνησης και εμπορίας των εξαρτησιογόνων ουσιών. Έτσι, βάσει του Προγράμματος Διακυβέρνησης, υλοποιούνται συγκεκριμένες πολιτικές με βασικούς πυλώνες που αφορούν την πρόληψη, την καταστολή, τη θεραπεία και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με εξάρτηση. Συνεπώς, απευθυνόμαστε στοχευμένα στους νέους, σε ευάλωτες ομάδες και στους περιστασιακούς χρήστες, επικεντρώνοντας κυρίως στις αιτίες του προβλήματος, επιδιώκοντας την προαγωγή της γενικότερης ψυχοκοινωνικής υγείας των νέων, μέσω μιας αμιγούς εκπαιδευτικής διαδικασίας, βασισμένης σε σύγχρονες μεθόδους ενεργητικής μάθησης.
Περαιτέρω, προωθούμε την αναθεώρηση και ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής, ώστε να μην στιγματίζεται κοινωνικά και ανεπανόρθωτα ο χρήστης, να τιμωρείται ανάλογα το βαποράκι και να τιμωρείται παραδειγματικά ο έμπορος. Στο πλαίσιο αυτό ετοιμάστηκε το νομοσχέδιο που εκκρεμεί στη Νομική Υπηρεσία, με το οποίο ο χρήστης δεν θα αντιμετωπίζεται και στιγματίζεται πλέον ως κοινός εγκληματίας, αλλά ως άτομο που έχει ανάγκη βοήθειας και στήριξης από την πολιτεία, και αντί του εγκλεισμού στη Φυλακή να μπορεί, στο πλαίσιο της νομικής δικαιοσύνης, να πετύχει την απεξάρτηση του από τα ναρκωτικά.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, μέσω της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών της Αστυνομίας καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για μείωση της διάθεσης και προσφοράς παράνομων ουσιών εξάρτησης, καθώς και για τη μείωση του αριθμού των εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Ταυτόχρονα, πέραν των στοχευμένων παρεμβάσεων, οι οποίες παρέχονται από το Γραφείο Πρόληψης της Υ.ΚΑ.Ν., παρέχονται και οι υπηρεσίες Λειτουργών Κοινωνικής Παρέμβασης. Κατά το 2014, η Υ.ΚΑ.Ν. προσέφερε στήριξη μέσω των Λειτουργών Κοινωνικής Παρέμβασης σε 453 χρήστες ναρκωτικών και σε 220 άτομα του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος και από αυτούς, οι 424 χρήστες ναρκωτικών και 158 άτομα του υποστηρικτικού περιβάλλοντος παραπέμφθηκαν σε θεραπευτικά κέντρα, σε μια προσπάθεια να δώσουμε την ευκαιρία, ιδιαίτερα στα νέα παιδιά, να ανακόψουν την πορεία τους προς την εξάρτηση. Με ακόμη πιο εντατικές προσπάθειες, βάσει των τελευταίων καταγραφών, κατά το πρώτο τετράμηνο του 2015, προσφέρθηκε ήδη στήριξη σε 192 χρήστες ναρκωτικών και σε 115 άτομα του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος και από αυτούς, οι 175 χρήστες και τα 80 άτομα του υποστηρικτικού περιβάλλοντος παραπέμφθηκαν σε θεραπευτικά κέντρα.
Το φαινόμενο της ουσιοεξάρτησης, καθώς και της επίδοσης σε παράνομα στοιχήματα είναι μια πραγματικότητα, ανάμεσα στους νέους μας, και αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο ως πολιτεία, αντιμετωπίζουμε στοχευμένα και κατασταλτικά, μέσα από τη διαρκή εγρήγορση, την εφαρμογή προληπτικών προγραμμάτων και τη στενή συνεργασία με τους οργανωμένους φορείς, αλλά και με τις εθελοντικές οργανώσεις. Σας εκφράζω, κλείνοντας τις ευχαριστίες μου, καθώς έρευνες που καταδεικνύουν το μέγεθος αυτού του προβλήματος, συμβάλλουν καθολικά στην επαγρύπνηση του κοινωνικού συνόλου, αλλά κυρίως στο σχεδιασμό, την επικαιροποίηση και τη διαμόρφωση των σχεδιασμών μας, στον αγώνα για προστασία των νέων μας από παραβατικές συμπεριφορές.