Σεβαστό Ιερατείο,
Πρόεδρε της Κονότητας Μεσόγης,
Ελληνίδες και Έλληνες,
Με αισθήματα ευλάβειας και εθνικής υπερηφάνειας, τελούμε και φέτος το εθνικό και θρησκευτικό μνημόσυνο, μιας σπουδαίας μορφής του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα. Του Μιχαήλ Νικολάου, ο οποίος με τη προσφορά του συνέβαλε τα μέγιστα στην ευόδωση του μεγάλου αγώνα κατά της αγγλοκρατίας, του αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-59.
Η ΕΟΚΑ με τη δράση της συντάραξε τον κυπριακό Ελληνισμό και ενέπνευσε κι άλλους λαούς στον αντιαποικιοκρατικό τους αγώνα. Τα παιδιά του λαού, εξευτέλισαν το θάνατο προτάσσοντας το «μολών λαβέ» και ανεβαίνοντας τα σκαλιά της αγχόνης τραγουδώντας. Η πανίσχυρη βρετανική στρατιωτική μηχανή, αποδείχθηκε ανίκανη να σιγάσει την επαναστατική φλόγα που έκαιγε μέσα τους και τελικά λύγισε μπροστά στον απαράμιλλο ηρωισμό που επέδειξαν.
Ο ήρωας Μιχαήλ Νικολάου γεννήθηκε στη Μεσόγη το 1934 από φτωχούς και εργατικούς γονείς. Ήταν παιδί πολυμελούς οικογένειας, έχοντας ακόμη τέσσερις αδελφές και ένα αδελφό. Από μικρός ξεχώριζε για τον καλό του χαρακτήρα και για την αγάπη του προς τους συνανθρώπους και την πατρίδα. Μετά την αποφοίτησή του από το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του, φοίτησε για τέσσερα χρόνια στο Γυμνάσιο Πάφου, αλλά η κακή οικονομική κατάσταση των γονιών του τον ανάγκασε να διακόψει. Έτσι, ρίχθηκε από μικρός στη βιοπάλη και με τα χρήματα που έπαιρνε βοηθούσε και τους γονείς του.
Είχε ήδη αρχίσει ο απελευθερωτικός αγώνας 1955-59, όταν ο Μιχαήλ πύκνωσε τις γραμμές της ΕΟΚΑ υπό την καθοδήγηση του Γεωργίου Παπαονησιφόρου, ο οποίος ήταν ο υπεύθυνος της Οργάνωσης για τα χωριά Μεσόγη - Μέσα Χωριό - Τρεμιθούσα. Ο Μιχαήλ, όντας ήδη ιδιοκτήτης ενός μικρού λεωφορείου που μετέφερε επιβάτες από τη Μεσόγη στην Πάφο, εξυπηρετούσε και τις ανάγκες της Οργάνωσης είτε για μεταφορά συγγενών κρατουμένων στα Κρατητήρια είτε για μεταφορά οπλισμού ή εγγράφων τα οποία τοποθετούσε σε ειδικά διαμορφωμένη κρύπτη στο όχημά του.
Όταν στα μέσα Σεπτεμβρίου 1958 οι Βρετανοί στρατιώτες σκότωσαν στο χωριό Κάθηκας τον Χαράλαμπο Καλαϊτζή, ο Μιχαήλ, κατόπιν διαταγής του περιφερειακού υπεύθυνου Μεσόγης, μετέφερε στην κρύπτη του οχήματος του μία ηλεκτρική νάρκη κυπριακής κατασκευής, μεγάλης ισχύος και την παράδωσε. Η νάρκη προοριζόταν να πυροδοτηθεί την κατάλληλη ώρα εναντίον των Βρετανών στρατιωτών ως απάντηση για το θάνατο του Καλαϊτζή. Στις 21 Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους, στις 7.00 το βράδυ, πραγματοποιήθηκε η έκρηξη της νάρκης εναντίον των Βρετανών στρατιωτών που διέρχονταν εποχούμενοι μέσω του κυρίου δρόμου Μεσόγης-Τσάδας. Στην επιχείρηση συμμετείχαν οι Γεώργιος Παπαονησιφόρου, Χριστάκης Ηλία και ο Μιχαήλ. Η έκρηξη, δεν επέφερε καμιά απώλεια στους στρατιώτες, οι οποίοι εξήλθαν από το όχημα τους και καταδίωξαν όσους βρίσκονταν στη σκηνή της έκρηξης. Οι δύο συναγωνιστές του Μιχαήλ διέφυγαν ενώ ο ίδιος κατέφυγε σε παραπλήσιο καφενείο, όπου συνελήφθη από τους Βρετανούς. Τον βασάνισαν φρικτά για να ομολογήσει την ενοχή και τους συνεργάτες του, αλλά αυτός δεν λύγισε, κράτησε το στόμα του κλειστό και στο τέλος τον σκότωσαν με επανειλημμένους πυροβολισμούς. Ήταν μόλις 24 χρονών.
Ο κρότος των πυροβολισμών ξάφνιασε τους γονείς και τα αδέλφια του ήρωα που κατοικούσαν σε μικρή απόσταση από τη σκηνή και αναγνώρισαν ότι επρόκειτο για τον Μιχαήλ. Οι Βρετανοί δεν επέτρεψαν σε κανένα να πλησιάσει και περιόρισαν τους οικείους του ήρωα στο σπίτι, ενώ προέβησαν σε έρευνα του χώρου και των ατόμων που βρίσκονταν εκεί. Λίγο πριν μεταφέρουν το νεκρό Μιχαήλ στο νεκροτομείο της Πάφου, επέτρεψαν στον 12χρονο τότε αδελφό του να πλησιάσει τη σκηνή απλά για αναγνώριση της σορού. Την επόμενη μέρα, έγινε η μεταφορά του ήρωα στη γενέτειρα του όπου και ετάφη. στην παρουσία μόνο των συγγενών του, αφού το χωριό τελούσε υπό κατ’ οίκον περιορισμό.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Η απόδοση τιμής στους ήρωες μας αποτελεί αναμφίβολα επιτακτικό χρέος, γιατί μέσα από τις μεγάλες αγωνιστικές στιγμές της ιστορίας μας, ο λαός μας που δοκιμάζεται 40 χρόνια τώρα, αντλεί ηθικά διδάγματα και ενδυναμώνεται με αξίες και ιδανικά, ώστε να συνεχίζει με σθένος τον αγώνα του για εθνική δικαίωση. Διερχόμενος κάποιος από τον χώρο όπου βρίσκεται η προτομή του ήρωα θα διαβάσει λίγες λέξεις χαραγμένες στη μαρμάρινη πλάκα. Η επιγραφή λέει: «Στα μαρμαρένια αλώνια της τιμής εκεί τον χάρο αντάμωσες και βγήκες νικητής». Η σύνοψη της σύντομης ζωής του και ο μαρτυρικός θάνατος του Μιχαήλ Νικολάου θα αποτελεί για πάντα πολύτιμο φάρο. Η θυσία του Μιχαήλ, δεν μπορεί παρά να ωθεί την αγωνιστική αφύπνιση, να καλλιεργεί την εθνική ανάταση και να καθοδηγεί τα βήματα μας με βάση τις αρχές της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.
Ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ, δεν υπήρξε τίποτα άλλο παρά η έμπρακτη κορύφωση του προαιώνιου λυτρωτικού πόθου των Κυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα. Ένας αγώνας που έμελλε να σημαδέψει το μέλλον του κυπριακού Ελληνισμού. Ο Μιχαήλ Νικολάου, και όλοι οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, πίστευαν στον αγώνα για ελευθερία, για πρόοδο της κοινωνίας, για την προκοπή του λαού και του Έθνους. Οι ήρωες μας εκπέμπουν από τα πανάρχαια βάθη της ιστορίας του Ελληνισμού στους αιώνες το παράγγελμα που απορρίπτει την υποταγή, την αδράνεια, την παραίτηση, μπροστά στα τείχη που υψώνουν μπροστά μας οι κάθε λογής υποστηρικτές της ήττας.
Η Κύπρος του σήμερα, δυστυχώς, δεν είναι αυτή που οραματιστήκαμε, δεν είναι αυτή για την οποία αγωνίστηκαν τα παλικάρια της ΕΟΚΑ και θυσιάστηκαν οι τιμώμενοι ήρωες μας. Οι θυσίες και αγώνες των ηρώων μας κατά των Τούρκων το ’74, παραμένουν ακόμη εκκωφαντικά αδικαίωτοι, ενώ το δράμα των συγγενών των αγνοουμένων εξακολουθεί να συνεχίζεται. Ο λαός μας σήμερα, εξακολουθεί για 40 χρόνια να βιώνει τις παρενέργειες του μιάσματος της κατοχής. Το σημερινό μνημόσυνο είναι ευκαιρία για να σταθούμε όλοι με περίσκεψη απέναντι στην τραγικότητα των στιγμών και να προσμετρήσουμε τις ιστορικές μας ευθύνες.
Να παραδειγματιστούμε, με άλλα λόγια, από τα λάθη της ιστορίας μας και να εργαστούμε για τη δημιουργία υπόβαθρου ενότητας που θα μας επιτρέψει να διέλθουμε τις τραγικές συνέπειες της εισβολής, αλλά και τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.
Τα εθνικά μας ζητήματα απαιτούν συλλογική διαχείριση. Πανεθνική κινητοποίηση και εθνική συνεννόηση. Απαιτούν να αντιληφθούμε ότι τόσο το Κυπριακό όσο και οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης είναι ζητήματα φυσικής και εθνικής επιβίωσης του κυπριακού Ελληνισμού, και δεν μπορεί παρά να αποτελούν υπόθεση όλων. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι τα εθνικά μας θέματα δεν προσφέρονται ούτε για ακρότητες, ούτε για δημαγωγίες ή άγονες αντιπαραθέσεις ή ανώφελες υποσχέσεις.
Παρά τις ειλικρινείς προσπάθειες που καταβάλλουμε διαχρονικά για εξεύρεση μιας ειρηνικής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, πάντα προσκρούουμε στις παράλογες απαιτήσεις της κατοχικής δύναμης. Παρά την απογοήτευση, γιατί ο χρόνος περνά και οι προσπάθειες μας δεν έχουν τελεσφορήσει, έχουμε υποχρέωση να συνεχίσουμε την αναζήτηση μιας δίκαιης λύσης. Είναι χρέος απέναντι στους ήρωές μας να συνεχίσουμε την αντίσταση και τον αγώνα, να απαιτήσουμε την εφαρμογή και στην Κύπρο του ευρωπαϊκού και του διεθνούς δικαίου, διακηρύσσοντας την αντίθεσή μας στην αποδοχή των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής.
Η τουρκική αδιαλλαξία, όχι μόνο δεν μας πτοεί, αλλά αντίθετα, μας πεισμώνει ακόμα περισσότερο για την επίτευξη μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης, το συντομότερο δυνατό. Μιας λύσης που θα επανορθώνει στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τη συνταγματική και εδαφική διάρρηξη, που παράνομα και με τη βία των όπλων προκάλεσε στο νησί η Τουρκία.
Δεν θα προδώσουμε ποτέ τους αγώνες των ηρώων μας. Δεν θα αφήσουμε τα όνειρά τους να λεηλατηθούν και τις προσδοκίες ενός ολόκληρου λαού να αναιρεθούν. Ο αγώνας θα συνεχιστεί ως την τελική δικαίωση.
Τιμή και δόξα στον αθάνατο ήρωα της Μεσόγης Μιχαήλ Νικολάου.